Hòm giao ước là gì?

Trong hành trình đức tin của dân Y-sơ-ra-ên và trong nền tảng thần học Cựu Ước, có lẽ không có một vật thể nào vừa linh thiêng, bí ẩn, vừa quyền năng và là trung tâm của sự hiện diện Đức Chúa Trời như Hòm Giao Ước. Vật thể này không chỉ là một chiếc rương bằng gỗ và vàng; nó là biểu tượng hữu hình của giao ước, sự hiện diện và quyền tể trị của Đấng Tự Hữu Hằng Hữu (Yahweh) giữa dân sự Ngài. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá Hòm Giao Ước từ nhiều góc độ: ý nghĩa tên gọi, cấu tạo theo chỉ dẫn thiên thượng, công dụng, hành trình lịch sử đầy biến động, và quan trọng nhất là ý nghĩa tiên tri và sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, là trung tâm của giao ước mới.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, Hòm Giao Ước được gọi là אֲרוֹן הַבְּרִית (Aron HaBrit). Từ "Aron" có nghĩa là cái rương, hòm, hoặc quan tài. Từ "Brit" mang nghĩa giao ước, khế ước. Như vậy, tên gọi chính xác và đầy đủ nhất là "Rương của Giao Ước". Điều này xác định rõ mục đích tối thượng của nó: nó là vật chứa đựng và là dấu chỉ của giao ước Si-na-i giữa Đức Chúa Trời và dân Y-sơ-ra-ên (Xuất Ê-díp-tô Ký 24). Đôi khi Kinh Thánh còn gọi nó là "Hòm Bảng Chứng" (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:22) vì nó chứa hai bảng đá ghi Mười Điều Răn – lời chứng về ý chỉ và luật pháp của Đức Chúa Trời. Tên gọi này nhấn mạnh bản chất pháp lý và mối quan hệ giao ước mà Hòm đại diện.

Hòm Giao Ước không phải là một sáng tạo của con người, mà được Đức Chúa Trời truyền lệnh làm theo mẫu mực chính xác từ trên trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:9, 40). Mô tả chi tiết được chép trong Xuất Ê-díp-tô Ký 25:10-22.

Vật Liệu và Kích Thước: Hòm được đóng bằng gỗ si-tim (cây keo), một loại gỗ bền, chắc, có khả năng chống mối mọt tốt, biểu tượng cho nhân tính vững bền. Hòm được bọc vàng ròng cả trong lẫn ngoài, tượng trưng cho thần tính, sự vinh hiển và sự tinh sạch tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Kích thước khoảng 1.25m x 0.75m x 0.75m (2.5 x 1.5 x 1.5 cubit), đủ lớn để chứa đựng nhưng vẫn có thể khiêng di chuyển.

Nắp Thi Ân (Mercy Seat): Đây là phần quan trọng nhất của Hòm. Nắp Thi Ân là một tấm vàng ròng phủ lên trên hòm. Trên nắp, có hai tượng chê-ru-bin bằng vàng gò liền một khối với nắp, đối diện nhau, cánh giương ra che phủ trên nắp. Kinh Thánh chép: "Ta sẽ gặp ngươi tại đó, và từ trên nắp thi ân, giữa hai chê-ru-bin, ta sẽ truyền mọi mạng lịnh cho ngươi" (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:22). Nơi đây chính là ngai của Đức Chúa Trời trên đất, nơi huyết của sinh tế chuộc tội (trong ngày lễ Chuộc Tội) được rảy lên, biểu thị sự tha thứ và ân điển bao phủ luật pháp bị phá vỡ (Lê-vi Ký 16:14-15). Từ Hy Lạp cho "Nắp Thi Ân" trong Tân Ước là ἱλαστήριον (hilastērion), cũng chính là từ được dùng để mô tả Chúa Giê-xu là "của lễ chuộc tội" (Rô-ma 3:25).

Nội Dung Bên Trong Hòm: Theo Hê-bơ-rơ 9:4, bên trong Hòm chứa ba thứ:

• Hai Bảng Đá (Bảng Chứng): Chứa Mười Điều Răn, nền tảng luân lý của giao ước (Phục Truyền 10:2).
• Một Bình Ma-na: Nhắc nhớ về sự nuôi dưỡng và sự chu cấp kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong đồng vắng (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:33-34).
• Cây Gậy trổ hoa của A-rôn: Biểu tượng về thầy tế lễ được Đức Chúa Trời lựa chọn và quyền năng phục sinh của Ngài (Dân Số Ký 17:10).

Đáng chú ý, Kinh Thánh chép rằng đến thời Vua Sa-lô-môn, trong Hòm "chỉ có hai bảng đá" (1 Các Vua 8:9), cho thấy bình ma-na và gậy A-rôn có thể đã bị mất hoặc cất đi sau một thời gian.

Hòm Giao Ước không phải là một vật thờ cúng, mà là phương tiện qua đó Đức Chúa Trời bày tỏ sự hiện diện, quyền năng và ý chỉ của Ngài.

• Dẫn Đường Trong Hành Trình: Hòm đi trước dân chúng trong đồng vắng để "tìm cho chúng một nơi an nghỉ" (Dân Số Ký 10:33).
• Mở Đường Cách Kỳ Diệu: Khi các thầy tế lễ khiêng Hòm bước xuống sông Giô-đanh, nước bèn rẽ ra, cho phép cả dân sự đi qua trên đất khô (Giô-suê 3:14-17).
• Công Cụ Chiến Tranh Thuộc Linh: Việc đi vòng quanh thành Giê-ri-cô bảy ngày với Hòm Giao Ước dẫn đầu đã khiến tường thành sụp đổ (Giô-suê 6:6-20). Điều này cho thấy chiến thắng đến từ Đức Chúa Trời, không từ sức người.
• Biểu Tượng Phán Xét và Thánh Khiết: Câu chuyện về U-xa chạm vào Hòm và bị đánh chết (2 Sa-mu-ên 6:6-7) là một bài học nghiêm khắc về sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Hòm không phải là một vật thường, và việc xử lý nó phải tuyệt đối theo cách Ngài đã chỉ định, qua những người được biệt riêng (thầy tế lễ).
• Nơi Thờ Phượng và Thỉnh Ý: Trong Đền Tạm và sau này là Đền Thờ, Hòm là trung tâm, nơi Đức Chúa Trời ngự giữa các chê-ru-bin và gặp gỡ thầy tế lễ thượng phẩm (Xuất Ê-díp-tô Ký 30:6).

Hành trình của Hòm Giao Ước phản ánh lịch sử thuộc linh của dân Y-sơ-ra-ên.
Thời Kỳ Đồng Vắng và Đất Hứa: Hòm đồng hành với dân sự, từ núi Si-na-i đến đất hứa Ca-na-an.
Thời Kỳ Quan Xét: Trong thời kỳ hỗn loạn, dân Y-sơ-ra-ên đem Hòm ra trận như một bùa hộ mạng, nhưng vì tội lỗi, họ bị thất trận và Hòm bị người Phi-li-tin cướp lấy (1 Sa-mu-ên 4). Tuy nhiên, Đức Chúa Trời tự bảo vệ danh Ngài, giáng tai họa trên các thành của Phi-li-tin, buộc họ phải trả Hòm về (1 Sa-mu-ên 5-6).
Thời Kỳ Vua Đa-vít: Vua Đa-vít có ước nguyện thánh là đem Hòm về Giê-ru-sa-lem, làm trung tâm thờ phượng cho cả nước. Sau thất bại ban đầu (cái chết của U-xa), ông đã học bài học về sự thánh khiết và đem Hòm về đúng cách, với sự vui mừng và tế lễ (2 Sa-mu-ên 6:12-15).
Thời Kỳ Vua Sa-lô-môn và Đền Thờ: Đỉnh cao của Hòm Giao Ước là khi nó được đặt vào nơi chí thánh của Đền Thờ do Sa-lô-môn xây. Sự vinh quang (Shekinah) của Đức Chúa Trời đầy dẫy đền thờ (1 Các Vua 8:10-11).
Biến Mất Bí Ẩn: Sau đó, Hòm biến mất khỏi lịch sử Kinh Thánh. Có thể nó đã bị phá hủy khi quân Ba-by-lôn hủy phá Đền Thờ năm 586 TCN (2 Các Vua 25), hoặc đã được các thầy tế lễ trung tín giấu đi (theo truyền thống). Sách 2 Ma-ca-bê (không có trong Kinh Thánh Khải Thị của Tin Lành) có đề cập đến việc tiên tri Giê-rê-mi giấu Hòm. Dù sao, Hòm đã vắng bóng trong Đền Thờ thứ hai thời Chúa Giê-xu.

Hòm Giao Ước của Cựu Ước tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn và vĩ đại hơn trong Chúa Giê-xu Christ và Giao Ước Mới.
1. Chúa Giê-xu Là Hòm Giao Ước Đích Thực và Trọn Vẹn:

• Ngài Là Sự Hiện Diện của Đức Chúa Trời: Nếu Hòm là nơi Đức Chúa Trời ngự giữa dân Ngài, thì Chúa Giê-xu chính là "Đức Chúa Trời ở cùng chúng ta" (Ma-thi-ơ 1:23). Giăng tuyên bố: "Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta" (Giăng 1:14). Sự hiện diện của Đức Chúa Trời không còn bị giới hạn trong một vật thể bằng vàng, mà ở trong một con người là Đấng Christ.
• Ngài Là Nắp Thi Ân (hilastērion): Sứ đồ Phao-lô gọi Chúa Giê-xu là "Đấng mà Đức Chúa Trời đã lập làm của lễ chuộc tội [hilastērion]... nhờ đức tin trong huyết Ngài" (Rô-ma 3:25). Huyết của Chúa Giê-xu, chính Ngài là sinh tế toàn hảo, đã được dâng lên một lần đủ cả, che phủ sự phán xét của luật pháp (được đại diện bởi hai bảng đá trong Hòm) và mở ra con đường đến với ân điển.
• Ngài Chứa Đựng Trọn Vẹn Nội Dung Thuộc Linh của Hòm:
  - Luật Pháp: Chúa Giê-xu không hủy bỏ nhưng làm trọn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17). Ngài là hiện thân của ý chỉ Đức Chúa Trời.
  - Ma-na: Ngài là "bánh của sự sống" từ trời xuống, nuôi dưỡng linh hồn chúng ta đời đời (Giăng 6:35, 48-51).
  - Gậy A-rôn Trổ Hoa: Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm trọn vẹn, đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc, được Đức Chúa Trời xác lập bằng sự phục sinh (Hê-bơ-rơ 5:5-6; 9:11).

2. Hội Thánh và Cá Nhân Tín Hữu Là Đền Thờ Của Đức Thánh Linh: Trong thời đại giao ước mới, đền thờ không còn bằng gỗ đá tại Giê-ru-sa-lem. Mỗi tín hữu và cả Hội Thánh là đền thờ, nơi Đức Thánh Linh ngự trị (1 Cô-rinh-tô 3:16; 6:19). "Hòm Giao Ước" thật là Chúa Christ trong lòng chúng ta, qua Đức Thánh Linh.
3. Bài Học Thực Tế Cho Đời Sống Hằng Ngày:

• Tôn Trọng Sự Thánh Khiết của Đức Chúa Trời: Câu chuyện U-xa nhắc nhở chúng ta phải đến gần Đức Chúa Trời với lòng kính sợ và tôn trọng, theo con đường Ngài đã định – duy nhất qua Chúa Giê-xu Christ và sự chuộc tội của Ngài (Hê-bơ-rơ 12:28-29).
• Để Chúa Dẫn Đường: Như Hòm dẫn dắt dân Y-sơ-ra-ên, chúng ta cần để Lời Chúa (luật pháp trong Hòm) và sự hiện diện của Ngài (Thánh Linh) dẫn dắt mọi quyết định trong cuộc sống.
• Sống Trong Giao Ước Mới: Chúng ta không còn phụ thuộc vào một vật thể trong nơi chí thánh xa xôi. Giao ước mới được viết trong lòng (Giê-rê-mi 31:33), và chúng ta có thể "đến gần ngôi ơn phước cách dạn dĩ" nhờ huyết của Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 10:19-22). Trung tâm của đời sống Cơ Đốc không phải là tìm kiếm một hòm gỗ mất tích, mà là tôn thờ Chúa Giê-xu, Hòm Giao Ước đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời.
• Chiến Trận Thuộc Linh: Chiến thắng Giê-ri-cô dạy rằng mọi trận chiến thuộc linh phải do sự hiện diện và quyền năng của Đức Chúa Trời (đại diện bởi Hòm) dẫn đầu, chứ không phải sức riêng hay mưu kế của con người.

Hòm Giao Ước là một trong những hình bóng quan trọng nhất trong Cựu Ước chỉ về Chúa Cứu Thế Giê-xu. Nó tượng trưng cho sự hiện diện đầy vinh quang và thánh khiết, quyền năng giải cứu, và đặc biệt là ân điển tha thứ (Nắp Thi Ân) bao phủ luật pháp mà con người không thể giữ trọn. Sự biến mất của nó trong lịch sử như một sự chuẩn bị cho sự xuất hiện của Đấng Christ, là thực tại mà hình bóng đó chỉ đến.

Ngày nay, Cơ Đốc nhân không tìm kiếm một vật thể khảo cổ, nhưng tôn thờ một Đấng Cứu Thế hằng sống. Chúng ta được kêu gọi sống như những "đền thờ di động", mang sự hiện diện của Đấng Christ (Hòm Giao Ước thật) vào mọi nơi, rao truyền tin lành về giao ước mới trong huyết Ngài, và sống với lòng kính sợ, yêu mến đối với Đức Chúa Trời chí thánh, Đấng đã đến ở cùng chúng ta và ban cho chúng ta sự tiếp cận trực tiếp đến ngai ân điển của Ngài.