Giô-sép ở đâu khi Chúa Giê-su trưởng thành?

Trong hành trình tìm hiểu cuộc đời Chúa Cứu Thế Giê-su, có một nhân vật quan trọng nhưng lại ẩn mình trong sự thinh lặng của Kinh Thánh: Giô-sép, người cha nuôi trần thế của Ngài. Sau những ghi chép về thời thơ ấu của Chúa Giê-su, hình bóng của Giô-sép dường như mờ nhạt dần và biến mất hoàn toàn khỏi sân khấu Phúc Âm khi Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ công khai. Câu hỏi “Giô-sép ở đâu?” không chỉ là một thắc mắc lịch sử, mà còn mở ra cho chúng ta những bài học sâu sắc về sự trung tín, khiêm nhường và mẫu mực trong vai trò mà Đức Chúa Trời giao phó. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát các dữ liệu Kinh Thánh, bối cảnh văn hóa Do Thái thế kỷ thứ nhất, và rút ra những ứng dụng quý báu cho đời sống đức tin ngày nay.

Trước khi đi vào sự vắng mặt của Giô-sép, chúng ta cần điểm lại những lần ông được nhắc đến một cách rõ ràng. Sách Ma-thi-ơ và Lu-ca cung cấp những mảnh ghép chính.

• Ma-thi-ơ 1-2: Giô-sép được giới thiệu là “người chồng của Mary”, “người công bình” (δίκαιος - dikaios) (Ma-thi-ơ 1:19). Ông nhận lời thiên sứ hiện đến trong giấc mơ, chấp nhận cưu mang Mary và đặt tên là Giê-su (Ma-thi-ơ 1:20-24). Ông là nhân vật chủ động trong các biến cố: đưa gia đình sang Ê-díp-tô để tránh Hê-rốt (Ma-thi-ơ 2:13-15), và sau đó đưa về định cư tại Na-xa-rét (Ma-thi-ơ 2:19-23).
• Lu-ca 2: Giô-sép cùng Mary đến Bết-lê-hem để khai sổ, là nơi Chúa Giê-su giáng sinh (Lu-ca 2:4-7). Ông cùng Mary dâng con tại đền thờ (Lu-ca 2:22-39). Khi Chúa Giê-su lên 12 tuổi, cả gia đình cùng lên đền thờ Giê-ru-sa-lem, và Giô-sép được nhắc đến cùng với Mary như những người cha mẹ lo lắng tìm con (Lu-ca 2:41-48). Đây là lần cuối cùng Kinh Thánh trực tiếp đề cập đến Giô-sép trong một sự kiện có đối thoại.

Một chi tiết quan trọng từ Lu-ca 2:51: “Ngài theo về thành Na-xa-rét với hai người, và vâng phục hai người.” Chữ “vâng phục” trong nguyên ngữ Hy Lạp là ὑποτασσόμενος (hypotassomenos), mang ý tự nguyện đặt mình dưới quyền. Điều này cho thấy trong suốt thời niên thiếu tại Na-xa-rét, Giô-sép đã hoàn thành vai trò người cha và trưởng gia đình trong mắt Chúa Giê-su và xã hội.

Sau biến cố đền thờ lúc 12 tuổi, Kinh Thánh hoàn toàn không ghi lại bất kỳ lời nói hay hành động nào của Giô-sép. Trong các sự kiện quan trọng sau này, chỉ có Mary và các em của Chúa Giê-su được nhắc đến:

• Tại tiệc cưới Ca-na (Giăng 2:1-12): Mary có mặt và can thiệp, nhưng không thấy đề cập đến Giô-sép.
• Khi Chúa Giê-su giảng dạy và bị người nhà cho là “mất trí” (Mác 3:21, 31-35): Mary và các em Ngài tìm đến, nhưng không có Giô-sép.
• Trên thập tự giá: Chúa Giê-su giao phó Mary cho môn đồ Giăng chăm sóc (Giăng 19:26-27). Đây là một chỉ dẫn mạnh mẽ nhất về việc Giô-sép đã không còn sống. Theo phong tục và luật pháp Do Thái, trách nhiệm chăm sóc góa phụ thuộc về người con trai trưởng hoặc người thân trong gia đình. Việc Chúa Giê-su giao Mary cho Giăng - một môn đồ không cùng huyết thống - hàm ý rằng Ngài không còn anh em ruột nào đã trưởng thành (các em Ngài lúc đó chưa tin) và người cha Giô-sép đã qua đời.

Dựa trên dữ liệu Kinh Thánh và bối cảnh lịch sử, chúng ta có thể đưa ra những suy luận có cơ sở:

1. Giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất: Giô-sép đã qua đời trước khi Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ công khai (khoảng năm 30 tuổi).

• Căn cứ tuổi tác: Theo phong tục hôn nhân Do Thái thời đó, người nam thường kết hôn ở độ tuổi trưởng thành (khoảng 18-20). Nếu Giô-sép kết hôn với Mary khi cô ở tuổi thanh xuân (khoảng 14-16), thì khi Chúa Giê-su 30 tuổi, Giô-sép có thể đã ở độ tuổi 45-50. Tuổi thọ trung bình thời đó không cao, và việc qua đời ở độ tuổi này là hoàn toàn có thể.
• Căn cứ nghề nghiệp: Giô-sép là thợ mộc (τέκτων - tekton) (Ma-thi-ơ 13:55). Nghề này đòi hỏi sức lao động thể chất lớn, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tuổi thọ.
• Căn cứ văn hóa: Việc Chúa Giê-su, với tư cách là con trưởng (πρωτότοκος - prototokos, Lu-ca 2:7), tiếp tục công việc của cha và chăm sóc gia đình cho đến khi các em trưởng thành là hoàn toàn phù hợp. Điều này giải thích tại sao Chúa Giê-su chỉ bắt đầu chức vụ công khai khi đã ngoài 30 (Lu-ca 3:23).

2. Giô-sép sống một cuộc đời trung tín và kín đáo: Sự vắng mặt của ông trong các Phúc Âm không có nghĩa là ông không quan trọng. Ngược lại, nó nhấn mạnh tính chất độc nhất vô nhị của Chúa Giê-su là Con Đức Chúa Trời. Vai trò của Giô-sép, như một người cha nuôi và người bảo vệ trong những năm tháng đầu đời, đã hoàn tất cách trọn vẹn khi Chúa Giê-su trưởng thành. Ông là mẫu người “công bình” (Ma-thi-ơ 1:19), vâng lời Chúa trong thinh lặng, chu toàn bổn phận, rồi rút lui đúng lúc để Con Đức Chúa Trời tỏ mình ra.

Cuộc đời kín đáo của Giô-sép dạy chúng ta nhiều bài học quý giá:

1. Sự Trung Tín trong Vai Trò Khiêm Nhường: Giô-sép không làm phép lạ, không giảng bài giảng nào được ghi lại. Ông chỉ là một thợ mộc ở một làng quê nhỏ. Nhưng ông đã trung tín trong vai trò Chúa giao: một người chồng, người cha, một lao động chân chính. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng, sự vĩ đại trong vương quốc Đức Chúa Trời thường được thể hiện qua sự trung tín trong những điều nhỏ nhặt và bình thường nhất (Ma-thi-ơ 25:21).

2. Sự Vâng Phục Tức Thì và Trọn Vẹn: Mỗi lần thiên sứ truyền lệnh trong giấc mơ (đón Mary, đi Ê-díp-tô, trở về), Kinh Thánh đều ghi nhận Giô-sép “làm y như lời” (Ma-thi-ơ 1:24; 2:14, 21). Ông không thắc mắc, trì hoãn hay tìm lối đi an toàn hơn. Đây là tấm gương về đức tin hành động, sẵn sàng từ bỏ kế hoạch riêng để bước đi theo sự dẫn dắt siêu nhiên của Đức Chúa Trời.

3. Người Bảo Vệ và Người Cung Ứng: Giô-sép đã bảo vệ danh tiết của Mary, bảo vệ con trẻ Giê-su khỏi âm mưu của Hê-rốt, và cung ứng một mái ấm ổn định tại Na-xa-rét. Ông dạy Chúa Giê-su nghề mộc và truyền thống tôn giáo. Điều này thách thức những người làm cha, làm chủ gia đình trong Hội Thánh ngày nay: hãy là người bảo vệ thuộc linh và thể chất cho gia đình, đồng thời cung ứng nhu cầu và dạy dỗ con cái trong đường lối Chúa (Ê-phê-sô 6:4).

4. Biết Rút Lui Đúng Lúc: Có lẽ bài học sâu sắc nhất là Giô-sép đã hoàn thành phần việc của mình và nhường chỗ cho Chúa Giê-su tỏ mình là Con Đức Chúa Trời. Trong đời sống Hội Thánh, chúng ta cũng cần sự khôn ngoan để biết khi nào cần dẫn dắt, khi nào cần huấn luyện người kế thừa, và khi nào cần rút lui để thế hệ sau hay ân tứ mới được bày tỏ, hầu cho Đấng Christ luôn được tôn cao.

Vậy, Giô-sép ở đâu khi Chúa Giê-su trưởng thành? Dựa trên sự suy luận có cơ sở từ Kinh Thánh, rất có thể Giô-sép – người cha trần thế trung tín và công bình – đã an giấc trong Chúa trước khi Con Một của Đức Chúa Trời bước ra từ xưởng mộc Na-xa-rét để thực hiện chương trình cứu chuộc nhân loại. Sự vắng mặt của ông không phải là một sự thiếu sót, mà là một dấu chỉ cho thấy vai trò lịch sử cứu rỗi đã chuyển từ sự chuẩn bị âm thầm sang sự mặc khải trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ.

Giô-sép không cần phải luôn hiện diện trên sân khấu để chứng tỏ giá trị của mình. Ông đã sống một cuộc đời ý nghĩa trong sự vâng phục, tận tụy và yêu thương. Ông là mẫu người “đầy tớ tốt và trung thành” (Ma-thi-ơ 25:23). Đối với chúng ta ngày nay, dù ở trong vai trò nào – cha mẹ, con cái, người lãnh đạo hay người phục vụ – hãy noi gương Giô-sép: sống công bình, hành động bởi đức tin, chu toàn bổn phận với lòng trung tín, và luôn hướng mọi sự về Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng duy nhất xứng đáng với mọi sự tôn cao.

Cuộc đời thinh lặng của Giô-sép vang vọng lời của Giăng Báp-tít: “Ngài phải dấy lên, ta phải hạ xuống” (Giăng 3:30). Và đó chính là tinh thần của mọi đầy tớ thật của Đức Chúa Trời.