Đức Chúa Trời có ý gì khi truyền cho A-đam và Ê-va hãy sanh sản đầy dẫy và cai quản đất (Sáng Thế Ký 1:28)?

Trong buổi bình minh của lịch sử loài người, ngay sau khi Đức Chúa Trời dựng nên loài người theo hình ảnh Ngài, một mạng lệnh trọng đại đã được ban ra. Lời phán trong Sáng-thế-ký 1:28 không chỉ là một sự cho phép, mà là một chiếu chỉ thiêng liêng, một sự ủy quyền và một lời hứa đặt nền tảng cho mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa, với nhau và với toàn bộ công trình sáng tạo. Câu Kinh Thánh này ghi lại: “Đức Chúa Trời ban phước cho loài người và phán rằng: Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất.” (Sáng-thế-ký 1:28, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai quật ý nghĩa phong phú của mạng lệnh nền tảng này thông qua lăng kính ngôn ngữ Hê-bơ-rơ nguyên bản, bối cảnh thần học và áp dụng thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

Trước khi đi vào từng mệnh lệnh cụ thể, chúng ta phải đặt câu 28 vào đúng vị trí của nó trong cấu trúc văn chương và thần học của phân đoạn. Câu này không đứng riêng lẻ; nó là đỉnh điểm của tuần lễ sáng tạo và là hệ quả trực tiếp của hai sự kiện trọng đại ngay trước đó:

1. Con Người Được Dựng Nên Theo Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Sáng-thế-ký 1:26-27): Đây là đặc điểm độc nhất vô nhị phân biệt con người với mọi loài thọ tạo khác. Từ “hình ảnh” (tiếng Hê-bơ-rơ: צֶלֶם - tselem) và “tượng” (דְּמוּת - demuth) nói lên khả năng đại diện, phản chiếu bản tính và uy quyền của Đấng Tạo Hóa. Con người mang trong mình phẩm giá, lý trí, ý chí, cảm xúc, đạo đức và khả năng có mối tương giao với Đức Chúa Trời.

2. Con Người Nhận Lãnh Sự Ban Phước (Sáng-thế-ký 1:28a): “Đức Chúa Trời ban phước cho loài người...”. Động từ “ban phước” (בָּרַךְ - barak) ở đây tương tự như sự ban phước Ngài đã dành cho các sinh vật biển và chim trời (câu 22). Tuy nhiên, sự ban phước cho con người đi kèm với trách nhiệm lớn lao hơn. Phước lành không chỉ là một lời chúc tốt đẹp, mà là sự ban cho năng lực, tiềm năng và thẩm quyền để thực hiện những gì sắp được truyền lệnh. Mọi mệnh lệnh sau đó đều dựa trên nền tảng của ân điển này – Đức Chúa Trời ban cho trước khi Ngài đòi hỏi.

Mạng lệnh trong Sáng-thế-ký 1:28 có thể được chia thành ba mệnh lệnh động thái chính, mỗi mệnh lệnh chứa đựng ý nghĩa sâu sắc.

A. “Hãy Sanh Sản, Thêm Nhiều, Làm Cho Đầy Dẫy Đất” (Pru U’revu U’milu et Ha’aretz)

Đây là một cụm mệnh lệnh diễn tiến mạnh mẽ bằng ba động từ Hê-bơ-rơ:

- “Sanh sản” (פָּרָה - parah): Có nghĩa là sinh sôi, kết trái, trở nên màu mỡ. Nó nhấn mạnh vào hành động khởi đầu của việc tạo ra sự sống mới.

- “Thêm nhiều” (רָבָה - rabah): Có nghĩa là trở nên nhiều, gia tăng về số lượng. Đây là bước kế tiếp, sự bành trướng và phát triển từ cái ban đầu.

- “Làm cho đầy dẫy” (מָלֵא - male): Có nghĩa là lấp đầy, làm cho trọn vẹn. Đây là mục tiêu cuối cùng – không chỉ là tăng số lượng, mà là mang đến sự hiện diện trọn vẹn, sự viên mãn trong không gian được giao (đất).

Cả ba động từ này vẽ nên một bức tranh năng động: từ một cặp vợ chồng đầu tiên, sự sống sẽ nảy nở, lan rộng và cuối cùng lấp đầy trái đất với sự hiện diện của những con người mang hình ảnh Đức Chúa Trời. Mệnh lệnh này xác nhận và thánh hóa sự sống, tình yêu, gia đình và cộng đồng. Nó là lời đáp lại của con người trước sự sáng tạo đa dạng và phong phú của Đức Chúa Trời.

B. “Hãy Làm Cho Đất Phục Tùng” (V’kivshuha)

Động từ כָּבַשׁ (kabash) thường được dịch là “khiến phục”, “chế ngự” hoặc “làm cho phục tùng”. Trong bối cảnh quân sự, nó có nghĩa là chinh phục. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh của Sáng-thế-ký, nó không hàm ý sự tàn phá hay bóc lột cách tàn bạo. Thay vào đó, nó mang ý nghĩa “đem ra dưới sự quản lý có trật tự và hữu ích”. Đất đai và tiềm năng của nã cần được khám phá, phát triển, canh tác (xem Sáng-thế-ký 2:15) và sắp xếp để phục vụ cho sự sống và sự thịnh vượng của toàn bộ công trình sáng tạo. Đây là lời kêu gọi con người tham gia vào công việc sáng tạo đang tiếp diễn của Đức Chúa Trời, trở thành những người quản lý tài nguyên với sự khôn ngoan.

C. “Hãy Quản Trị…” (U’redu…)

Đây là trọng tâm của sự ủy quyền. Động từ רָדָה (radah) có nghĩa là “cai trị”, “quản trị”, “cầm quyền”. Quyền cai trị này được mô tả rõ ràng đối với ba lĩnh vực: “loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất.” Điều quan trọng cần lưu ý là mệnh lệnh này được ban cho con người trong hình ảnh của Đức Chúa Trời. Do đó, quyền cai trị của con người phải là sự phản chiếu cách cai trị của Đức Chúa Trời – một sự cai trị đầy yêu thương, khôn ngoan, công bình và quan tâm đến phúc lợi của kẻ bị trị. Nó là quyền đại diện (viceregency), không phải quyền sở hữu độc tài. Con người phải chịu trách nhiệm trước Đấng đã giao đất cho mình (Thi-thiên 24:1).

Mạng lệnh Sáng-thế-ký 1:28 thường được các nhà thần học gọi là “Giao Ước Sáng Tạo” hay “Giao Ước Công Việc” với A-đam. Nó thiết lập một mối quan hệ giao ước: Đức Chúa Trời ban phước, ủy quyền và đặt con người trong một môi trường hoàn hảo (vườn Ê-đen); đổi lại, con người phải vâng lời, quản lý trung tín và không ăn trái cây biết điều thiện ác (Sáng-thế-ký 2:16-17). Sự vâng lời sẽ dẫn đến sự sống viên mãn và vĩnh cửu.

Tuy nhiên, Sáng-thế-ký chương 3 ghi lại bi kịch của sự bất tuân. A-đam và Ê-va đã chọn nghe theo tiếng của con rắn thay vì tiếng của Đức Chúa Trời. Hậu quả là sự rủa sả giáng xuống (Sáng-thế-ký 3:14-19), và mối quan hệ với Đức Chúa Trời, với nhau và với đất đai đều bị đổ vỡ. Công việc trở nên nhọc nhằn, việc sinh đẻ đau đớn, và sự cai trị của con người trở nên méo mó, thường dẫn đến sự thống trị tàn bạo và khai thác bóc lột (xem Gia-cơ 3:7-8).

Nhưng ân điển của Đức Chúa Trời không chấm dứt. Ngay cả sau khi sa ngã, mạng lệnh “sanh sản” và “làm cho đầy dẫy đất” vẫn tiếp tục (Sáng-thế-ký 9:1,7 sau nước lụt). Tuy nhiên, nó bây giờ được thực hiện trong một thế giới đã bị rủa sả, với một bản tính con người đã sa ngã. Điều này dẫn chúng ta đến với Đấng Christ.

Kinh Thánh Tân Ước trình bày Chúa Giê-xu Christ là “A-đam sau rốt” hay “A-đam thứ hai” (1 Cô-rinh-tô 15:45,47). Ngài đến để khôi phục những gì A-đam thứ nhất đã đánh mất và hoàn thành trọn vẹn ý muốn của Đức Chúa Trời.

- Về việc “Sanh sản đầy dẫy”: Chúa Giê-xu thiết lập một gia đình thuộc linh mới, không dựa trên huyết thống tự nhiên mà dựa trên đức tin nơi Ngài (Giăng 1:12-13). Ngài ban Đại Mạng Lệnh: “Hãy đi dạy dỗ muôn dân...” (Ma-thi-ơ 28:19-20), kêu gọi Hội Thánh làm cho các môn đồ đầy dẫy khắp đất. Sự “sanh sản” thuộc linh thông qua việc rao giảng Phúc Âm trở thành phương cách để lấp đầy thế giới với những con người được tái tạo theo hình ảnh của Christ (Cô-lô-se 3:10).

- Về việc “Cai quản” và “Khiến phục”: Chúa Giê-xu đã chiến thắng sự cám dỗ của ma quỷ trong đồng vắng (Ma-thi-ơ 4:1-11), chứng tỏ Ngài là Đấng cai trị trung tín. Ngài đã khiến vô số phép lạ phục tùng Ngài, chứng tỏ uy quyền trên cả thiên nhiên, bệnh tật và ma quỷ. Cuối cùng, qua sự chết và sống lại, Ngài đã hủy phá quyền lực của tội lỗi và sự chết, và được ban cho “mọi quyền phép ở trên trời và dưới đất” (Ma-thi-ơ 28:18). Ngài đã lập Hội Thánh làm thân thể Ngài và ủy thác cho chúng ta thẩm quyền trong Danh Ngài (Lu-ca 10:19) để tiếp tục công cuộc đem mọi sự vào sự thuận phục dưới quyền tể trị của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 15:24-28).

Như vậy, trong Đấng Christ, mạng lệnh ban đầu được phục hồi, nâng lên một tầm cao mới và được ban quyền năng bởi Đức Thánh Linh.

Là những người được cứu chuộc trong Đấng Christ và được kêu gọi sống theo ý muốn nguyên thủy của Đức Chúa Trời, chúng ta có thể áp dụng mạng lệnh này như sau:

1. Trong Đời Sống Cá Nhân và Gia Đình:
“Sanh sản đầy dẫy” ngày nay bao gồm cả ý nghĩa thuộc linh lẫn tự nhiên. Chúng ta được kêu gọi:
- Xây dựng gia đình Cơ Đốc vững mạnh: Coi trọng hôn nhân, yêu thương vợ/chồng, dạy dỗ con cái trong đường lối Chúa (Ê-phê-sô 6:4), để gia đình trở thành một tế bào lành mạnh, thánh khiết và sinh sản ra những thế hệ kính sợ Chúa.
- Sản sinh hoa quả thuộc linh: Đời sống chúng ta phải kết quả trong Đức Thánh Linh – yêu thương, vui mừng, bình an... (Ga-la-ti 5:22-23). Mỗi Cơ Đốc nhân là một “cánh đồng” được Chúa trồng để sinh lợi.
- Tham gia vào công tác truyền giáo và môn đồ hóa: Chúng ta “sinh con” thuộc linh khi dẫn đưa người khác đến với Chúa Giê-xu và giúp họ tăng trưởng trong đức tin.

2. Trong Công Việc và Nghề Nghiệp (Làm Cho Đất Phục Tùng):
Chúng ta được kêu gọi trở thành những người quản lý trung tín (1 Phi-e-rơ 4:10).
- Làm việc với tinh thần phục vụ và xuất sắc: Dù trong lĩnh vực nào – nông nghiệp, công nghệ, giáo dục, nghệ thuật – chúng ta phát triển, cải tiến và quản lý tài nguyên, kỹ năng của mình để góp phần xây dựng xã hội và làm sáng Danh Chúa.
- Bảo vệ môi trường: Quản trị có trách nhiệm bao gồm việc chăm sóc, bảo tồn công trình sáng tạo của Đức Chúa Trời, chống lại sự lãng phí và hủy hoại vô trách nhiệm.
- Sáng tạo và đổi mới: Khám phá các quy luật của tự nhiên và sử dụng chúng để tạo ra những điều tốt đẹp phục vụ con người là một phần của việc “khiến đất phục tùng”.

3. Trong Cương Vị Lãnh Đạo và Ảnh Hưởng (Quản Trị):
Dù ở vai trò cha mẹ, người quản lý, mục sư hay công dân, chúng ta được kêu gọi cai trị theo cách của Christ.
- Cai trị bằng sự phục vụ: Như Chúa Giê-xu rửa chân cho môn đồ, quyền lực thật sự trong vương quốc Đức Chúa Trời là để phục vụ (Mác 10:42-45).
- Bảo vệ kẻ yếu đuối: Quyền cai trị của chúng ta phải thể hiện sự công bình, bênh vực người nghèo, cô nhi, quả phụ (Thi-thiên 82:3-4).
- Đem trật tự và hòa bình: Trong mọi phạm vi ảnh hưởng, chúng ta tìm cách đem lại sự hài hòa, hòa giải và xây dựng, chứ không phải thống trị độc đoán.

4. Trong Đời Sống Hội Thánh:
Hội Thánh là cộng đồng của “A-đam mới”.
- Hội Thánh phải là nơi sự sống dồi dào: Một cộng đồng yêu thương, nơi các tín hữu được gây dựng và phát triển đến sự trưởng thành đầy đủ của Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:11-16).
- Hội Thánh phải ảnh hưởng đến văn hóa: Như muối và ánh sáng, Hội Thánh được kêu gọi “cai quản” – tức là đem các giá trị Nước Trời, sự công bình, chân lý và ân điển thấm vào mọi lĩnh vực của xã hội, từ nghệ thuật, chính trị, đến kinh tế.

Mạng lệnh “Hãy sanh sản đầy dẫy và cai quản đất” trong Sáng-thế-ký 1:28 không phải là một chỉ thị cổ xưa đã lỗi thời. Đó là lời tuyên bố vĩ đại về mục đích sáng tạo của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại. Nó là một lời mời gọi tham gia vào công việc của Ngài với tư cách là đại diện được ban phước, được trao quyền và có trách nhiệm. Mặc dù tội lỗi đã làm méo mó và cản trở việc thực hiện mạng lệnh này, nhưng Chúa Giê-xu Christ, A-đam sau rốt, đã đến để phục hồi nó. Qua sự chết và sống lại của Ngài, Ngài mở ra một con đường mới để chúng ta, là những người tin, có thể sống theo đúng mục đích đó – được biến đổi bởi Thánh Linh, tham gia vào công cuộc tái tạo của Ngài, và trông đợi ngày mọi sự được phục hồi trọn vẹn (Khải-huyền 21:5).

Vì vậy, mỗi chúng ta, trong gia đình, công việc, Hội Thánh và xã hội, hãy bước đi trong sự ban phước và ủy quyền đó. Hãy sống một đời sống kết quả, quản lý trung tín, và cai trị bằng tình yêu thương và sự khôn ngoan từ trên, để qua chúng ta, ý muốn tốt lành nguyên thủy của Đức Chúa Trời được bày tỏ ra, và Danh Ngài được cả sáng.