Tại sao Sola Christo quan trọng?

Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, có năm nguyên lý then chốt thường được gọi là Năm Sola (Sola trong tiếng La-tinh nghĩa là “chỉ” hoặc “duy nhất”). Đó là Sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh), Sola Gratia (chỉ bởi ân điển), Sola Fide (chỉ bởi đức tin), Soli Deo Gloria (chỉ vinh hiển cho Đức Chúa Trời) và Sola Christo (chỉ duy Đấng Christ). Bài viết này sẽ tập trung khai triển Sola Christo – nguyên lý tuyên xưng rằng sự cứu rỗi con người chỉ đến bởi Đức Chúa Giê-xu Christ, là Đấng Trung Gian duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người. Vậy tại sao Sola Christo lại quan trọng đến thế? Hãy cùng đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh, ý nghĩa thần học, lịch sử và những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Sola Christo có thể hiểu ngắn gọn: “Chỉ duy Đấng Christ là nguồn và phương tiện cứu rỗi”. Nguyên lý này nhấn mạnh rằng không có bất cứ điều gì hay bất cứ ai khác – dù là các thánh, lễ nghi, công đức, hay tổ chức tôn giáo – có thể thêm vào hay thay thế công việc cứu chuộc hoàn tất bởi Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Sự cứu rỗi chỉ có thể nhận được qua Đấng Christ và trong Đấng Christ mà thôi.

Về mặt lịch sử, Sola Christo nổi lên như một tiếng kèn chiến đấu trong thời kỳ Cải Chánh (Reformation) thế kỷ 16. Martin Luther, John Calvin và các nhà cải cách khác đã đối đầu với hệ thống thần học của Giáo hội Công giáo La Mã thời Trung cổ, vốn dạy rằng con người cần phải tích lũy công đức qua các việc lành, lễ nghi, sự cầu bầu của các thánh và Đức Mẹ Maria, cùng với sự phân phát ơn xá (indulgences) từ giáo hội, mới có thể được cứu rỗi. Các nhà cải cách đã dựa vào Kinh Thánh để khẳng định rằng “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Họ tuyên bố: “Christus solus est via, veritas, vita” – “Chỉ duy Christ là con đường, lẽ thật và sự sống”. Từ đó, Sola Christo trở thành một trong những nền tảng của đức tin Tin Lành.

Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước đều nhất quán dạy rằng chỉ có Đấng Mê-si – Chúa Giê-xu Christ – mới có thể cứu con người khỏi tội lỗi và sự chết đời đời. Dưới đây là một số phân đoạn then chốt.

1. Cựu Ước: Tiên tri Ê-sai đã mô tả về Đầng Tôi Tớ chịu khổ, Đấng sẽ gánh tội lỗi của nhiều người: “Nhưng Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương. Bởi sự sửa phạt Người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi Người chúng ta được lành bệnh... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên Người” (Ê-sai 53:5-6). Cũng trong chương 53, câu 12 nói: “Vì Người đã đổ mạng sống mình cho đến chết... Người đã cầu thay cho những kẻ phạm pháp”. Những lời tiên tri này ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu, cho thấy Ngài là Đấng Cứu Chuộc duy nhất.

2. Tân Ước: Chúa Giê-xu tự mình tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” (Giăng 14:6). Trong tiếng Hy Lạp, cụm “hē hodos” (con đường) mang ý nghĩa độc nhất; Chúa Giê-xu là con đường độc nhất dẫn đến Đức Chúa Trời. Cũng vậy, sứ đồ Phi-e-rơ khẳng định trước các nhà lãnh đạo Do Thái: “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Danh (ὄνομα, onoma) ở đây không chỉ là một âm thanh, mà là toàn bộ nhân vị và quyền năng của Chúa Giê-xu.

Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung Gian ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Giê-xu Christ, là người” (1 Ti-mô-thê 2:5-6). Thư Hê-bơ-rơ nhấn mạnh chức tế lễ thượng phẩm độc nhất của Đấng Christ: “Ấy bởi Ngài mà chúng ta được đến gần Đức Chúa Trời... Ngài có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay cho những kẻ ấy” (Hê-bơ-rơ 7:25). Cũng trong thư Hê-bơ-rơ, Chúa Giê-xu được mô tả là “Con Chiên của Đức Chúa Trời, Đấng cất tội lỗi thế gian” (xem Giăng 1:29).

Thư 1 Giăng 5:11-12 nói rõ: “Chứng ấy tức là Đức Chúa Trời đã ban sự sống đời đời cho chúng ta, và sự sống ấy ở trong Con Ngài. Ai có Đức Chúa Con thì có sự sống; ai không có Con Đức Chúa Trời thì không có sự sống”. Vậy, Kinh Thánh dạy cách minh bạch: sự cứu rỗi chỉ đến qua Chúa Giê-xu Christ mà thôi.

Vì sao nguyên lý này lại quan trọng đến thế? Có ít nhất năm lý do chính:

1. Bảo vệ sự độc tôn của công tác cứu chuộc của Chúa Giê-xu: Công việc Chúa Giê-xu đã làm trên thập tự giá là trọn vẹn, đủ để cứu tất cả những ai tin. “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9). Nếu chúng ta thêm bất cứ điều kiện nào khác (công đức, lễ nghi, v.v.), chúng ta đang gián tiếp nói rằng sự chết của Chúa Giê-xu chưa đủ, và cần con người bổ sung. Điều đó xúc phạm đến sự hoàn hảo của hy tế Ngài.

2. Ngăn chặn sự thêm thắt của con người vào Phúc Âm: Lịch sử cho thấy con người luôn có khuynh hướng muốn thêm các trung gian, các điều lệ, các truyền thống như là những yếu tố cần thiết để được cứu. Sola Christo chống lại mọi sự leo thang đó, giữ cho Phúc Âm được trong sạch: chỉ tin nơi Chúa Giê-xu thì được cứu.

3. Đảm bảo sự an toàn của người tin: Nếu sự cứu rỗi dựa trên nỗ lực riêng, nó sẽ luôn bấp bênh và không chắc chắn. Nhưng khi dựa trên sự hoàn thành của Chúa Giê-xu, người tin có thể hoàn toàn an nghỉ trong sự bảo đảm cứu rỗi. “Tôi đã bị đóng đinh với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi” (Ga-la-ti 2:20).

4. Tôn cao Chúa Giê-xu: Sola Christo đặt Chúa Giê-xu lên vị trí tối cao, là trung tâm của đức tin. Mọi sự vinh hiển đều quy về Ngài. “Đức Chúa Trời đã đặt Ngài bên trên hết mọi quyền cai trị, thế lực, địa vị, mọi danh xưng...” (Ê-phê-sô 1:21).

5. Làm nền tảng cho các Sola khác: Sola Christo liên kết mật thiết với Sola Gratia (chỉ bởi ân điển) và Sola Fide (chỉ bởi đức tin): ân điển được ban cho qua Đấng Christ, và đức tin đặt nơi Đấng Christ. Sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh) dạy chúng ta về Đấng Christ, và Soli Deo Gloria (chỉ vinh hiển cho Đức Chúa Trời) được thực hiện qua Đấng Christ. Như vậy, Đấng Christ là trọng tâm của mọi nguyên lý.

Khi tuyên xưng Sola Christo, đôi khi người ta hiểu sai rằng nguyên lý này phủ nhận mọi vai trò của đức tin, việc lành, Hội Thánh, hay các thánh đồ. Điều cần làm rõ:

• Đức tin và việc lành: Sola Christo không phủ nhận đức tin; trái lại, đức tin là phương tiện để tiếp nhận ân điển cứu rỗi nơi Đấng Christ. Việc lành là kết quả tất yếu của đức tin sống động, chứ không phải điều kiện để được cứu. “Vì chúng ta là việc Ngài làm ra, đã được dựng nên trong Đức Chúa Giê-xu Christ để làm việc lành mà Đức Chúa Trời đã sắm sẵn cho chúng ta làm theo” (Ê-phê-sô 2:10).
• Các thánh đồ và Đức Mẹ: Các nhân vật Kinh Thánh đáng được tôn trọng như những tấm gương đức tin, nhưng họ không phải là đối tượng cầu nguyện hay trung gian. “Vì chỉ có một Đấng Trung Gian...” (1 Ti-mô-thê 2:5). Chúng ta có thể học hỏi từ đời sống họ, nhưng sự cứu rỗi chỉ nhờ Chúa Giê-xu.
• Hội Thánh: Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ, là nơi các tín hữu hiệp lại để thờ phượng, học Lời Chúa và khích lệ nhau. Tuy nhiên, Hội Thánh không phải là nguồn cứu rỗi; chính Đấng Christ mới là Cứu Chúa. Báp-têm và Tiệc Thánh là những dấu hiệu và ấn chứng của ân điển, không phải phương tiện tự động ban ơn cứu rỗi.

Vì vậy, Sola Christo không có ý làm giảm giá trị của đời sống thánh khiết, nhưng định vị đúng chỗ của mọi thứ: tất cả đều phụ thuộc và hướng về Đấng Christ.

Nguyên lý Sola Christo không chỉ là lý thuyết thần học, mà phải được sống ra mỗi ngày. Dưới đây là một số cách áp dụng thiết thực:

1. Tập trung vào mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu: Là Cơ Đốc nhân, chúng ta cần biết Chúa Giê-xu cách cá nhân, yêu mến Ngài, trò chuyện với Ngài qua sự cầu nguyện, và lắng nghe Ngài qua Kinh Thánh. Đừng để bất kỳ điều gì thay thế Ngài.

2. Sống bởi đức tin nơi sự hoàn tất công tác của Chúa Giê-xu: Khi cảm thấy tội lỗi hay tự ti, hãy nhớ rằng bạn đã được xưng công bình nhờ Đấng Christ, không phải vì bạn tốt hơn. “Cho nên hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Giê-xu Christ” (Rô-ma 8:1). Hãy từ bỏ sự cố gắng được chấp nhận bởi việc làm, và nghỉ yên trong ân điển.

3. Rao giảng Phúc Âm với sự rõ ràng: Khi chia sẻ về đức tin, chúng ta phải trình bày Chúa Giê-xu là con đường duy nhất đến với Đức Chúa Trời, không phải một trong nhiều con đường. Điều này có thể gây khó chịu trong xã hội đa nguyên, nhưng đó là lẽ thật yêu thương.

4. Cầu nguyện trực tiếp với Chúa Cha nhân danh Chúa Giê-xu: Chúa Giê-xu dạy: “Hễ điều chi các ngươi nhân danh ta mà cầu xin, thì ta sẽ làm cho” (Giăng 14:14). Chúng ta không cần một thầy tế lễ nào khác ngoài Đấng Christ; mỗi tín hữu đều có thể đến gần Chúa.

5. Tìm kiếm sự hướng dẫn từ Kinh Thánh và Thánh Linh: Vì Chúa Giê-xu là Lời (Logos) đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14), và Thánh Linh là Đấng dẫn dắt chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Đừng để truyền thống hay triết lý loài người che khuất Chúa.

6. Thờ phượng trong tinh thần và lẽ thật: Thờ phượng không còn là nghi thức để đạt được ơn cứu rỗi, mà là sự đáp lại tình yêu của Đấng Christ. “Hãy lấy lòng yêu mến phục vụ như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người” (Cô-lô-se 3:23).

7. An nghỉ trong sự bảo đảm cứu rỗi: Nếu bạn đã tin Chúa Giê-xu, bạn có sự sống đời đời ngay bây giờ (Giăng 5:24). Đây là nền tảng cho sự bình an và vui mừng.

8. Sống đời sống biết ơn và vâng phục: Vì được cứu chỉ bởi Đấng Christ, chúng ta đáp lại bằng lòng biết ơn, vâng theo Lời Ngài và phục vụ Ngài. “Hãy bước đi trong sự yêu thương, cũng như Đấng Christ đã yêu thương chúng ta” (Ê-phê-sô 5:2).

Sola Christo là nguyên lý không thể thiếu trong đức tin Cơ Đốc. Nó bắt nguồn từ Kinh Thánh, được khẳng định qua lịch sử Cải Chánh, và cần được gìn giữ cho đến ngày nay. Chỉ duy Chúa Giê-xu mới có thể cứu chúng ta; không có sự thay thế, không có sự thêm vào. Sola Christo bảo vệ sự trọn vẹn của Phúc Âm, ban cho chúng ta sự bảo đảm cứu rỗi, và tôn cao Danh Chúa.

Nếu bạn chưa từng đặt niềm tin vào Chúa Giê-xu, hãy biết rằng Ngài đã chết thay cho bạn, sống lại, và ban sự sống đời đời cho những ai tin. Nếu bạn là Cơ Đốc nhân, hãy sống mỗi ngày với tâm thế an nghỉ và biết ơn, vì sự cứu rỗi đã hoàn tất. Hãy để Sola Christo định hướng mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của bạn, vinh hiển thuộc về Đấng Christ, Đấng duy nhất có thể cứu chúng ta.