Mác 16:16 có dạy rằng phép báp-têm là cần thiết cho sự cứu rỗi không?

Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân trung tín đã đối diện với những câu hỏi quan trọng về mối liên hệ giữa các nghi thức tôn giáo và ơn cứu rỗi đời đời. Một trong những câu Kinh Thánh thường được đưa ra để tranh luận là Mác 16:16: “Ai tin và chịu phép báp-têm, sẽ được cứu; nhưng ai chẳng tin, sẽ bị đoán phạt.” Câu Kinh Thánh này, nếu bị tách rời khỏi toàn bộ mạch văn và sự dạy dỗ nhất quán của Tân Ước, có thể dẫn đến một sự hiểu lầm nghiêm trọng: rằng phép báp-têm bằng nước là một điều kiện bắt buộc, một “công đức” cần thiết để được cứu. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ xem xét câu Kinh Thánh trong ngữ cảnh văn học và thần học của nó, đối chiếu với toàn bộ lời dạy của Kinh Thánh về ơn cứu rỗi, để tìm ra chân lý mà Đức Chúa Trời muốn bày tỏ.

Trước khi đi vào giải nghĩa câu 16, chúng ta phải thành thật với một sự thật trong ngành văn bản học (textual criticism). Mác 16:9-20 là một phân đoạn tồn tại trong nhiều bản thảo quan trọng, nhưng cũng vắng mặt trong một số bản thảo cổ xưa và uy tín nhất (như Codex Sinaiticus và Codex Vaticanus). Nhiều học giả Kinh Thánh tin rằng đây là phần phụ lục được thêm vào sau bởi Hội Thánh sơ khai để cung cấp một kết luận phù hợp hơn, vì bản gốc có thể kết thúc ở câu 8. Điều này không có nghĩa là chúng ta loại bỏ phân đoạn này, vì nó đã được Hội Thánh công nhận từ lâu và chứa đựng nhiều chân lý phù hợp với các sách Phúc Âm khác. Tuy nhiên, nó nhắc nhở chúng ta cần thận trọng khi xây dựng một giáo lý nền tảng chỉ dựa trên một câu trong phân đoạn này, mà không có sự xác nhận mạnh mẽ từ những phần khác trong Tân Ước.

Ngữ cảnh trực tiếp là lời Đức Chúa Jêsus phán với mười một sứ đồ sau khi Ngài sống lại, ủy thác cho họ sứ mạng rao giảng Phúc Âm cho mọi tạo vật (câu 15). Câu 16 nằm trong mệnh lệnh truyền giáo đó.

Hãy nhìn kỹ cấu trúc của câu nói từ Chúa Jêsus:

“Ai tin (ὁ πιστεύσας - ho pisteusas) và chịu phép báp-têm (βαπτισθεὶς - baptistheis), sẽ được cứu (σωθήσεται - sōthēsetai); nhưng ai chẳng tin (ὁ δὲ ἀπιστήσας - ho de apistēsas), sẽ bị đoán phạt (κατακριθήσεται - katakrithēsetai).”

1. Cấu trúc song đôi nhưng không đối xứng: Chúa Jêsus liên kết “tin” và “chịu báp-têm” trong mệnh đề tích cực. Tuy nhiên, trong mệnh đề tiêu cực, Ngài chỉ đề cập đến “chẳng tin” là nguyên nhân dẫn đến sự đoán phạt. Ngài không nói “ai không tin và không chịu báp-têm, sẽ bị đoán phạt”. Sự vắng mặt này có chủ ý. Điều kiện tiên quyết và duy nhất cho sự đoán phạt là sự vô tín. Điều này cho thấy trọng tâm của sự cứu rỗi nằm ở đức tin.

2. Ý nghĩa của động từ “tin” (πιστεύω - pisteuō): Trong toàn bộ Tân Ước, động từ này luôn hàm ý một sự tin cậy, phó thác hoàn toàn vào Chúa Jêsus Christ và công laệ cứu chuộc của Ngài. Nó không đơn thuần là sự đồng ý về trí thức, mà là một hành động của cả tấm lòng, ý chí và cảm xúc (Rô-ma 10:9-10).

3. Mối quan hệ giữa “tin” và “báp-têm”: Trong cấu trúc Hy Lạp, hai hành động này được nối với nhau bằng liên từ “và” (καὶ - kai). Báp-têm được trình bày như một hành động tự nhiên, một sự bày tỏ công khai và là kết quả tất yếu của đức tin chân thật. Nó là dấu hiệu bên ngoài của một thực tại bên trong. Do đó, một người thực sự tin sẽ mong muốn và vâng theo mệnh lệnh làm báp-têm. Câu Kinh Thánh mô tả tiêu chuẩn đầy đủ của một Cơ Đốc nhân, chứ không phải một công thức cơ học cho sự cứu rỗi.

Để hiểu đúng bất kỳ một câu Kinh Thánh nào, chúng ta phải giải nghĩa nó dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh (Scriptura Scripturam interpretatur - Kinh Thánh tự giải nghĩa lấy). Khi làm điều này, chúng ta thấy một chủ đề xuyên suốt, rõ ràng:

1. Sự Cứu Rỗi Là Món Qua Nhưng Không Của Ân Điển, Nhận Được Bởi Đức Tin:
“Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9) Từ ngữ Hy Lạp ở đây rất mạnh mẽ: “τῇ γὰρ χάριτί ἐστε σεσῳσμένοι” - “Vì bởi ân điển mà bạn đã được cứu” (thì hoàn thành, chỉ một hành động hoàn tất trong quá khứ với kết quả kéo dài). Sự cứu rỗi là một công trình đã hoàn thành bởi Đấng Christ, được tiếp nhận bởi đức tin. “Việc làm” (ἔργων - ergōn) ở đây bao gồm mọi hình thức nỗ lực của con người, kể cả các nghi thức tôn giáo như báp-têm, để cố gắng đạt được sự cứu rỗi.

2. Lời Hứa Cứu Rỗi Gắn Liền Với Đức Tin, Không Phải Nghi Lễ:
“Vì ai tin Ngài thì sẽ không bị hổ thẹn... Vì ai kêu cầu danh Chúa thì sẽ được cứu.” (Rô-ma 10:11, 13)
“Ai tin Con, thì được sự sống đời đời; ai không chịu tin Con, thì chẳng thấy sự sống đâu, nhưng cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời vẫn ở trên người đó.” (Giăng 3:36) Trong suốt sách Giăng, từ khóa là “tin” (πιστεύω - pisteuō), xuất hiện gần 100 lần. Điều kiện duy nhất được nêu để có sự sống đời đời là tin.

3. Tấm Gương Của Tên Trộm Trên Thập Tự Giá:
“Người trộm nói:... Lạy Jêsus, xin nhớ lấy tôi khi Ngài đến trong nước Ngài! Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Quả thật, ta nói cùng ngươi, hôm nay ngươi sẽ ở với ta trong nơi Ba-ra-đi.” (Lu-ca 23:42-43) Đây là một minh chứng hùng hồn nhất. Người trộm này không hề có cơ hội chịu phép báp-têm bằng nước, không làm được việc lành nào, nhưng chỉ bày tỏ đức tin nơi Chúa Jêsus và nhận được lời hứa trực tiếp về sự cứu rỗi và thiên đàng “hôm nay”. Nếu báp-têm bằng nước là tuyệt đối cần thiết cho sự cứu rỗi, thì lời hứa này của Đấng Christ là vô nghĩa, và người trộm đáng thương vẫn còn bị hư mất – một ý nghĩ trái ngược hoàn toàn với bản tính yêu thương và thành tín của Đức Chúa Trời.

Nếu báp-têm không “tạo ra” sự cứu rỗi, thì tại sao Chúa Jêsus truyền lệnh làm báp-têm (Ma-thi-ơ 28:19) và Hội Thánh đầu tiên thực hành nó một cách nghiêm túc? Kinh Thánh dạy rằng báp-têm có những ý nghĩa quan trọng sau:

1. Là Dấu Hiệu Bề Ngoài Của Sự Cứu Rỗi Bề Trong (Một Bí Tích/Biểu Hiện): Báp-têm là hành động công khai, qua đó một tín hữu tuyên xưng đức tin mình nơi Đấng Christ. Nó giống như chiếc nhẫn cưới – không tạo nên hôn nhân, nhưng là dấu hiệu công khai và đẹp đẽ của giao ước hôn nhân đã có thật bên trong.

2. Là Sự Đồng Nhập Vào Thân Thể Đấng Christ:
“Vì chưng chúng ta đều đã chịu phép báp-têm chung một Thánh Linh để hiệp làm một thân.” (I Cô-rinh-tô 12:13) Báp-têm bằng Thánh Linh (sự tái sinh) khiến chúng ta thuộc về thân thể Đấng Christ. Báp-têm bằng nước là hình ảnh minh họa cho sự thật thiêng liêng này.

3. Là Hình Ảnh Của Sự Chết, Chôn Và Sống Lại Với Đấng Christ:
“Vậy, chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy.” (Rô-ma 6:4) Từ “báp-têm” (βάπτισμα - baptisma) trong nguyên ngữ có nghĩa là “nhận chìm, dìm xuống”. Hành động chìm xuống nước biểu tượng cho việc đồng chôn với Đấng Christ trong sự chết Ngài vì tội lỗi chúng ta. Việc trồi lên khỏi nước biểu tượng cho sự đồng sống lại với Ngài để bước đi trong đời sống mới. Báp-têm là một bức tranh phúc âm sống động.

4. Là Lời Đáp Trả Của Lương Tâm Tốt Lành Với Đức Chúa Trời:
“... phép báp-têm, không phải sự làm sạch ô uế của thân thể, nhưng một lương tâm tốt với Đức Chúa Trời, bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ.” (I Phi-e-rơ 3:21) Sứ đồ Phi-e-rơ giải thích rõ ràng: báp-têm không phải là nghi thức tẩy rửa thân thể để được cứu. Nhưng nó là “lương tâm tốt với Đức Chúa Trời” – một hành động của đức tin vâng lời, làm chứng cho sự cứu rỗi mà chúng ta đã nhận được nhờ sự sống lại của Chúa Jêsus.

1. Xác Quyết Nền Tảng Cứu Rỗi: Mỗi tín hữu cần vững vàng trong lẽ thật rằng sự cứu rỗi của mình dựa trên ân điển và đức tin nơi công laệ hoàn thành của Chúa Jêsus Christ trên thập tự giá, chứ không dựa trên bất kỳ nghi lễ hay việc lành nào. Điều này mang lại sự bình an thật sự và tự do khỏi sự nghi ngờ.

2. Trân Trọng và Vâng Giữ Phép Báp-têm: Mặc dù không cứu chúng ta, báp-têm là mệnh lệnh của Chúa và là một đặc ân cao quý. Nó là bước đi đầu tiên của sự vâng lời công khai. Nếu bạn đã tin nhận Chúa Jêsus nhưng chưa chịu báp-têm, hãy nghiêm túc tìm hiểu và vâng theo mệnh lệnh này như một sự làm chứng cho đức tin của bạn, với thái độ biết ơn, không phải với tâm lý “để được cứu”.

3. Hiểu Đúng Về “Đức Tin Chết”: Gia-cơ 2:17 nói “đức tin không có việc làm là đức tin chết”. Một đức tin chân thật sẽ tự nhiên sinh ra hành động vâng lời, bao gồm việc chịu báp-têm và sống đời sống mới. Việc từ chối báp-têm một cách cố chấp có thể là dấu hiệu cảnh báo về một đức tin không chân thật. Tuy nhiên, phương thuốc không phải là ép buộc làm báp-têm, mà là quay lại với đức tin thật nơi Đấng Christ.

4. Trong Công Tác Truyền Giáo và Môn Đồ Hóa: Chúng ta phải rao giảng trọn vẹn Phúc Âm: kêu gọi mọi người tin nơi Chúa Jêsus để được cứu, và sau đó dạy họ vâng giữ mọi điều Ngài đã phán dặn, bắt đầu bằng báp-têm (Ma-thi-ơ 28:19-20). Thứ tự rất quan trọng: Tin nhận → Báp-têm → Dạy dỗ. Không được đảo ngược thứ tự khiến người ta đặt niềm tin vào nghi lễ.

Qua việc nghiên cứu toàn diện, chúng ta có thể đi đến kết luận: Mác 16:16 không dạy rằng phép báp-têm bằng nước là điều kiện cần thiết cho sự cứu rỗi. Thay vào đó, nó mô tả mô hình đầy đủ của một đời sống Cơ Đốc nhân chân chính: đức tin chân thật dẫn đến sự vâng lời trong báp-têm. Trọng tâm của sự cứu rỗi luôn luôn là Đấng Christ và đức tin nơi Ngài. Báp-têm là nghi thức quan trọng, thiêng liêng, là mệnh lệnh phải vâng theo, là cánh cửa bước vào đời sống công khai trong Hội Thánh, và là dấu hiệu của giao ước mới. Nhưng nó không phải là “chiếc máy bán hàng” ban phát ơn cứu rỗi. Ơn cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời, được ban cho bất cứ ai tin nhận Chúa Jêsus Christ.

Hãy giữ vững lẽ thật này, để chúng ta vừa có sự bảo đảm cứu rỗi vững chắc trong lòng, vừa sốt sắng vâng giữ mọi mệnh lệnh của Chúa với tấm lòng yêu mến và biết ơn, trong đó có nghi thức báp-têm đẹp đẽ mà Ngài đã lập.

“Vì anh em bởi tin Đấng Christ, hết thảy đều là con trai của Đức Chúa Trời. Vả, anh em thảy đều chịu phép báp-têm trong Đấng Christ, đều mặc lấy Đấng Christ vậy.” (Ga-la-ti 3:26-27)