Liệu việc trắc nghiệm/đánh giá/kiểm tra các ân tứ có giá trị gì không?

Trong hành trình thuộc linh của Cơ Đốc nhân, việc tìm hiểu, khám phá và sử dụng các ân tứ (spiritual gifts) mà Đức Thánh Linh ban cho là một phần quan trọng trong sự tăng trưởng và sự phục vụ Hội Thánh. Tuy nhiên, một câu hỏi thường được đặt ra: “Liệu các bài trắc nghiệm, bảng đánh giá hay công cụ kiểm tra các ân tứ có thật sự có giá trị và đáng tin cậy không?” Đây không chỉ là vấn đề phương pháp luận, mà còn là vấn đề thần học sâu sắc, đòi hỏi chúng ta phải quay về với Lời Chúa để tìm câu trả lời xác đáng.

I. Nền Tảng Kinh Thánh Về Các Ân Tứ Thuộc Linh

Trước khi đánh giá công cụ, chúng ta phải hiểu rõ bản chất của điều cần đo lường. Kinh Thánh, đặc biệt trong các thư tín của Sứ đồ Phao-lô, liệt kê và mô tả các ân tứ khác nhau. Ba phân đoạn chính yếu là:

• Rô-ma 12:6-8: “Vậy, chúng ta có các ân tứ khác nhau, tùy theo ơn đã ban cho chúng ta; ai được ban cho nói tiên tri, hãy tập nói theo lượng đức tin; ai được gọi đến làm chức vụ, hãy buộc mình vào chức vụ; ai dạy dỗ, hãy chăm mà dạy dỗ; ai gánh việc khuyên bảo, hãy khuyên bảo; ai bố thí, hãy lấy lòng rộng rãi mà bố thí; ai cai trị, hãy siêng năng mà cai trị; ai làm sự thương xót, hãy lấy lòng vui vẻ mà làm.”
• I Cô-rinh-tô 12:4-11, 28-30: Đây là danh sách chi tiết nhất, nhấn mạnh sự đa dạng nhưng cùng một nguồn từ Đức Thánh Linh. “Có các ban cho khác nhau, nhưng chỉ có một Đức Thánh Linh... Vả, người nầy được Đức Thánh Linh ban cho lời khôn ngoan, kẻ kia được ban cho lời tri thức... kẻ thì được đức tin, người thì được ơn chữa tật bịnh... Đức Chúa Trời đã lập trong Hội thánh, thứ nhứt là sứ đồ, thứ nhì là đấng tiên tri, thứ ba là thầy giáo, kế đến kẻ làm phép lạ, rồi kẻ được ơn chữa tật bịnh, cứu giúp, cai trị, nói các thứ tiếng.”
• Ê-phê-sô 4:11-12: “Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch và sự gây dựng thân thể Đấng Christ.”

Từ ngữ Hy Lạp được sử dụng là “charisma” (χάρισμα), bắt nguồn từ “charis” (χάρις) có nghĩa là “ân điển”. Ân tứ chính là món quà của ân điển, được Đức Thánh Linh ban cho mỗi tín hữu một cách đặc biệt, không phải do công đức hay nỗ lực của con người. Mục đích tối thượng của ân tứ được nêu rõ: “Sự ban cho của Đức Thánh Linh là để lợi ích chung” (I Cô-rinh-tô 12:7) và “để gây dựng Hội thánh” (I Cô-rinh-tô 14:12).

II. Giá Trị Hữu Hạn Của Các Công Cụ Trắc Nghiệm Ân Tứ

Ngày nay, có nhiều bảng câu hỏi, bài kiểm tra (như “Spiritual Gifts Inventory”) được thiết kế để giúp Cơ Đốc nhân khám phá ân tứ của mình. Chúng ta cần nhìn nhận cách cân bằng về giá trị của chúng:

Mặt tích cực và giá trị:

• Công cụ khởi đầu mang tính gợi mở: Các bài trắc nghiệm có thể giống như một tấm bản đồ phác thảo, giúp người tin Chúa – đặc biệt là tân tín hữu – nhận biết có những loại ân tứ nào, và tự đánh giá sơ bộ xu hướng, sở thích, khả năng thiên nhiên lẫn thuộc linh của mình. Chúng đặt nền tảng cho sự tự nhận thức.
• Khuyến khích sự tham gia phục vụ: Khi một người nhận thấy mình có điểm số cao ở nhóm “phục vụ” hay “giảng dạy”, họ có thể được khích lệ để bước ra thử nghiệm và phục vụ trong các lĩnh vực đó, thay vì ngồi yên không dám hành động.
• Cung cấp ngôn ngữ và khung phân loại: Chúng giúp Hội Thánh có một “từ vựng chung” để trao đổi, hướng dẫn và đặt để nhân sự vào các chức vụ phù hợp hơn.

Những giới hạn và nguy cơ cần cảnh giác:

• Không có thẩm quyền Kinh Thánh: Không có bài trắc nghiệm nào được Đức Chúa Trời linh cảm. Chúng là sản phẩm của sự nghiên cứu và phân tích tâm lý-tôn giáo của con người, vì vậy có thể sai lệch, thiếu sót hoặc quá cứng nhắc.
• Nguy cơ “hộp hóa” ân tứ: Đức Thánh Linh hành động tự do và sáng tạo. Việc phân loại ân tứ thành các hạng mục rời rạc có thể vô tình giới hạn sự hiểu biết của chúng ta về cách Ngài hành động. Một người có thể có sự pha trộn của nhiều ân tứ, hoặc ân tứ có thể biểu lộ theo những cách mới mẻ không nằm trong bảng câu hỏi.
• Dựa quá nhiều vào tự đánh giá chủ quan: Bài trắc nghiệm phụ thuộc vào cách một người nhìn nhận về chính mình, điều này có thể bị ảnh hưởng bởi tính khiêm nhường thái quá, sự tự tôn, hoặc đơn giản là thiếu kinh nghiệm. “Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa: ai có thể biết được?” (Giê-rê-mi 17:9).
• Bỏ qua yếu tố Hội Thánh: Ân tứ được ban cho để gây dựng thân thể. Vì vậy, sự xác nhận từ cộng đồng tin kính là yếu tố then chốt mà một bài trắc nghiệm cá nhân không thể thay thế.
• Nguy cơ tạo tinh thần “tự giác” hoặc so sánh: Một người có thể thất vọng nếu “điểm số” ân tứ của mình không như mong đợi, hoặc kiêu ngạo nếu điểm cao ở những ân tứ được cho là “nổi bật”. Điều này trái ngược với tinh thần “các chi thể cùng săn sóc nhau” (I Cô-rinh-tô 12:25).

III. Tiến Trình Theo Kinh Thánh Để Nhận Biết Và Xác Nhận Ân Tứ

Thay vì chỉ dựa vào một bài kiểm tra, Kinh Thánh gợi ý một tiến trình động và có sự tương tác giữa cá nhân, Đức Thánh Linh và Hội Thánh:

1. Khát Khao và Cầu Nguyện (I Cô-rinh-tô 12:31, 14:1): Sứ đồ Phao-lô khích lệ chúng ta “hãy ham mến những ân tứ tốt nhất” và “hãy nôn nả tìm kiếm các ân tứ thuộc linh”. Hành trình bắt đầu bằng lòng khao khát chân thành được Chúa sử dụng và bằng sự cầu xin khôn ngoan từ nơi Chúa (Gia-cơ 1:5).

2. Bước Ra Phục Vụ và Thử Nghiệm: Ân tứ thường được khám phá trong hành động. Hãy sẵn lòng tham gia vào các công việc phục vụ khác nhau trong Hội Thánh: dạy trẻ, thăm viếng, cầu nguyện, tổ chức, giúp đỡ người khó khăn... Trong quá trình phục vụ thực tế, bạn và những người xung quanh sẽ nhận thấy Chúa ban cho bạn sự hiệu quả, niềm vui và kết quả đặc biệt trong lĩnh vực nào.

3. Nhận Sự Xác Nhận Từ Thân Thể Đấng Christ: Đây là bước quan trọng nhất mà các bài trắc nghiệm không thể làm được. Khi bạn phục vụ, các tín hữu trưởng thành, các mục sư và những người nhận được sự giúp ích từ bạn sẽ xác nhận ân tứ của bạn. “Ơn nói tiên tri” chẳng hạn, cần được “người khác đoán xét” (I Cô-rinh-tô 14:29). Sự công nhận của Hội Thánh là dấu hiệu quan trọng cho thấy Đức Thánh Linh đang thật sự dùng bạn trong ân tứ đó.

4. Đánh Giá Dựa Trên Trái (Kết Quả): Chúa Giê-xu dạy: “Xem trái thì biết cây” (Ma-thi-ơ 7:20). Ân tứ thật sẽ sinh ra trái phù hợp với bản tính Đức Thánh Linh: gây dựng Hội Thánh, dẫn đưa người ta đến với Christ, sản sinh tình yêu thương, sự hiệp một và sự tôn trọng lẫn nhau. Nếu một “ân tứ” gây ra sự hỗn loạn, chia rẽ hoặc tôn cao cá nhân hơn là Đấng Christ, cần phải xem xét lại (I Cô-rinh-tô 14:33, 40).

IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

• Khiêm nhường và mềm mại: Hãy tiếp cận các công cụ trắc nghiệm với thái độ khiêm nhường, xem chúng như một trong nhiều công cụ tham khảo, chứ không phải lời tuyên bố cuối cùng từ Đức Chúa Trời. Sẵn sàng để Đức Thánh Linh sửa đổi và dẫn dắt bạn vượt ra ngoài kết quả của bài kiểm tra.
• Tập trung vào Đấng Ban Ơn, chứ không chỉ ân tứ: Mối quan hệ với Chúa Giê-xu và sự đầy dẫy Đức Thánh Linh phải là ưu tiên tối cao. Ân tứ là công cụ; tình yêu và sự vâng phục Chúa mới là cứu cánh. “Dầu tôi nói được các thứ tiếng... mà không có tình yêu thương, thì tôi chỉ như thanh la chói tai” (I Cô-rinh-tô 13:1).
• Cam kết phục vụ vô điều kiện: Đừng chỉ phục vụ trong lĩnh vực mà bạn “nghĩ” mình có ân tứ. Hãy sẵn sàng làm mọi việc cần thiết để gây dựng Hội Thánh. Đôi khi, chính trong những việc “tầm thường” nhất, Chúa bày tỏ và mài giũa ân tứ của bạn.
• Tìm kiếm người cố vấn thuộc linh: Hãy chia sẻ kết quả trắc nghiệm (nếu có) với một mục sư hay một Cơ Đốc nhân trưởng thành mà bạn tin cậy. Nhờ họ quan sát, đánh giá và cho bạn cơ hội phục vụ thực tế dưới sự hướng dẫn của họ.

Kết Luận

Các công cụ trắc nghiệm và đánh giá ân tứ có một giá trị tương đối và hữu hạn như một phương tiện gợi ý ban đầu. Chúng có ích trong việc giáo dục và khơi gợi sự tìm tòi. Tuy nhiên, chúng không thể thay thế cho tiến trình động theo Kinh Thánh bao gồm: sự khao khát cầu nguyện, bước ra phục vụ thực tế, sự xác nhận từ Hội Thánh địa phương, và việc đánh giá dựa trên kết quả gây dựng thân thể Đấng Christ.

Cuối cùng, hãy nhớ rằng Đức Thánh Linh, Đấng ban các ân tứ, cũng chính là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Thay vì quá bận tâm với việc “chẩn đoán” chính xác ân tứ của mình, hãy tập trung vào việc “được đầy dẫy Đức Thánh Linh” (Ê-phê-sô 5:18), sống vâng phục và kết hợp với Christ như nhánh nho trong gốc nho (Giăng 15:5). Khi ấy, chúng ta có thể tin cậy rằng Ngài sẽ dùng chúng ta cách hiệu quả nhất với những ân tứ Ngài đã khéo sắp đặt, cho sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và sự gây dựng Thân Thể Ngài.