Kinh Thánh được viết bằng những ngôn ngữ nào?

Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời linh cảm, được viết bởi nhiều tác giả trong khoảng thời gian hơn 1.500 năm. Một trong những điều khiến Kinh Thánh trở nên độc đáo và đáng tin cậy là nó được ghi chép bằng những ngôn ngữ cổ đại, phản ánh bối cảnh lịch sử và văn hóa của dân Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá các ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh: tiếng Hê-bơ-rơ, tiếng Aram và tiếng Hy Lạp, đồng thời đưa ra những ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.

I. Cựu Ước: Hê-bơ-rơ và Aram

1. Tiếng Hê-bơ-rơ – Ngôn ngữ chính của Cựu Ước

Phần lớn Cựu Ước được viết bằng tiếng Hê-bơ-rơ (Biblical Hebrew), một ngôn ngữ thuộc nhóm Semitic. Đây là ngôn ngữ của dân tộc Y-sơ-ra-ên, được dùng trong giao tiếp hàng ngày, thờ phượng và văn chương. Đặc điểm của tiếng Hê-bơ-rơ Kinh Thánh là hệ thống chữ viết chỉ gồm phụ âm (22 chữ cái), nguyên âm được truyền khẩu và sau này thêm dấu chấm nguyên âm (niqqud) để bảo tồn cách đọc.

Toàn bộ 39 sách của Cựu Ước (theo phân loại Tin Lành) đều được viết bằng tiếng Hê-bơ-rơ, ngoại trừ một số đoạn dùng tiếng Aram. Tiếng Hê-bơ-rơ Kinh Thánh có nhiều từ ngữ giàu hình ảnh, mang tính thi ca và sâu sắc về thần học. Ví dụ, tên Đức Chúa Trời được ký âm bằng bốn phụ âm YHWH (יהוה) thường đọc là "Giê-hô-va" hoặc "Đức Gia-vê", biểu lộ mối quan hệ giao ước giữa Ngài với dân sự.

2. Tiếng Aram – Ngôn ngữ thứ hai trong Cựu Ước

Tiếng Aram (Aramaic) cũng thuộc nhóm ngôn ngữ Semitic, rất gần với tiếng Hê-bơ-rơ. Trong quá trình lịch sử, khi dân Y-sơ-ra-ên bị lưu đày sang Ba-by-lôn (thế kỷ VI TCN), tiếng Aram trở thành ngôn ngữ chung (lingua franca) của vùng Cận Đông và dần thay thế tiếng Hê-bơ-rơ trong đời sống thường nhật. Do đó, một số phần của Cựu Ước được viết bằng tiếng Aram, gồm:

• E-xơ-ra 4:8 – 6:18 và 7:12-26: các văn kiện liên quan đến việc xây dựng lại đền thờ sau thời kỳ lưu đày.
• Đa-ni-ên 2:4b – 7:28: phần lớn các khải tượng và lời tiên tri của tiên tri Đa-ni-ên.
• Giê-rê-mi 10:11: một câu duy nhất cảnh báo về thần tượng.
• Sáng Thế Ký 31:47: hai từ "Ga-át-ê-đe" và "Giê-ga-sa-ha-đu-ta" – tên đống đá bằng tiếng Aram và tiếng Hê-bơ-rơ.

Ngoài ra, một vài từ riêng trong sách E-xơ-tê và Gióp cũng có nguồn gốc Aram, nhưng văn bản chính vẫn là Hê-bơ-rơ. Sự hiện diện của tiếng Aram cho thấy Lời Chúa được truyền đạt trong bối cảnh lịch sử cụ thể, nhưng vẫn giữ trọn sự linh cảm.

II. Tân Ước: Tiếng Hy Lạp Koine

1. Ngôn ngữ phổ thông của thời đại

Toàn bộ 27 sách Tân Ước đều được viết bằng tiếng Hy Lạp Koine (Koinē Greek). Koine nghĩa là "thông thường", là biến thể của tiếng Hy Lạp cổ điển, được sử dụng rộng rãi trong Đế quốc La Mã thế kỷ I. Sau các cuộc chinh phạt của Alexander Đại đế, tiếng Hy Lạp trở thành ngôn ngữ quốc tế về thương mại, văn hóa và học thuật. Việc Chúa chọn tiếng Hy Lạp để ghi chép Tân Ước giúp Tin Mừng được lan truyền nhanh chóng đến mọi dân tộc.

Tiếng Hy Lạp Koine có sự phong phú về từ vựng và ngữ pháp, cho phép diễn đạt các khái niệm thần học tinh tế. Ví dụ, trong tiếng Hy Lạp có nhiều từ chỉ tình yêu: agapē (tình yêu thánh khiết), philia (tình bạn), storgē (tình thân), eros (tình yêu nam nữ). Sự phân biệt này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về bản chất của tình yêu Đức Chúa Trời (Giăng 3:16; 1 Giăng 4:8).

2. Dấu vết của tiếng Aram trong Tân Ước

Mặc dù Tân Ước viết bằng tiếng Hy Lạp, nhưng bối cảnh văn hóa của Chúa Giê-xu và các sứ đồ là Do Thái, nên nhiều từ và cụm từ tiếng Aram được giữ nguyên. Chẳng hạn:

• "Talitha cumi" (Mác 5:41) – "Hỡi con gái nhỏ, ta truyền cho con hãy chỗi dậy!"
• "Ephphatha" (Mác 7:34) – "Hãy mở ra!"
• "Abba" (Rô-ma 8:15) – "Cha" – một từ thân mật trong tiếng Aram.
• "Maranatha" (1 Cô-rinh-tô 16:22) – "Lạy Chúa, xin hãy đến!"
• "Eloi, Eloi, lema sabachthani?" (Mác 15:34) – "Đức Chúa Trời tôi, Đức Chúa Trời tôi, sao Ngài lìa bỏ tôi?"

Những từ này nhắc nhở rằng Chúa Giê-xu và các môn đồ thường nói tiếng Aram (hoặc Hê-bơ-rơ) trong đời sống hàng ngày, nhưng các sách Tân Ước được Chúa Thánh Linh soi dẫn để viết bằng tiếng Hy Lạp nhằm đáp ứng mục đích truyền giáo toàn cầu.

III. Các Bản Dịch Quan Trọng và Ý Nghĩa Thần Học

1. Bản Bảy Mươi (Septuagint – LXX)

Khoảng thế kỷ III-II TCN, Cựu Ước được dịch sang tiếng Hy Lạp tại Alexandria, Ai Cập, cho cộng đồng Do Thái nói tiếng Hy Lạp. Bản dịch này gọi là Septuagint (nghĩa là 70), dựa trên truyền thuyết 70 học giả dịch trong 70 ngày. Septuagint trở thành Kinh Thánh của Hội Thánh đầu tiên, và các trích dẫn Cựu Ước trong Tân Ước thường dựa trên bản này. Ví dụ, Ma-thi-ơ 1:23 trích Ê-sai 7:14 theo bản Septuagint dùng từ parthenos (nữ đồng trinh) thay vì "người nữ trẻ" trong bản Hê-bơ-rơ Masoretic. Điều này khẳng định sự linh ứng của Lời Chúa vượt trên ngôn ngữ và bản dịch.

2. Bản Targum và các bản dịch khác

Trong các hội đường Do Thái, để giúp dân chúng hiểu, các thầy thông giáo thường dịch (hay giải thích) Kinh Thánh Hê-bơ-rơ sang tiếng Aram, gọi là Targum. Ngoài ra còn có bản dịch tiếng Latinh Vulgate của Jerome (thế kỷ IV), bản Syriac Peshitta, v.v. Tất cả cho thấy Đức Chúa Trời luôn muốn Lời Ngài được mọi người hiểu biết.

IV. Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc

1. Trân trọng Kinh Thánh chúng ta có

Biết rằng Kinh Thánh nguyên thủy được viết bằng các ngôn ngữ cổ đại, qua bao thế kỷ được bảo tồn và dịch ra hàng nghìn thứ tiếng, giúp chúng ta nhận ra sự trung tín của Đức Chúa Trời. "Lời Chúa còn lại đời đời" (1 Phi-e-rơ 1:25). Mỗi khi cầm cuốn Kinh Thánh tiếng Việt, chúng ta cần biết ơn Chúa vì đặc ân được đọc Lời Ngài bằng ngôn ngữ mẹ đẻ.

2. Tìm hiểu bối cảnh ngôn ngữ để hiểu sâu hơn

Việc nghiên cứu các từ gốc Hê-bơ-rơ, Hy Lạp có thể giúp chúng ta thấy được những sắc thái ý nghĩa mà bản dịch không thể truyền tải hết. Không cần phải là học giả, mỗi tín hữu có thể sử dụng các công cụ như từ điển Kinh Thánh, sách chú giải, hoặc phần mềm nghiên cứu để đào sâu. Chẳng hạn, từ "yêu" trong Giăng 21:15-17 là agapaō và phileō, cho thấy Chúa Giê-xu muốn Phê-rơ xác nhận tình yêu thương thuộc linh và tình bạn thân thiết.

3. Nhờ Thánh Linh soi sáng

Dù ngôn ngữ loài người có giới hạn, nhưng Thánh Linh Đức Chúa Trời là Đấng đã soi dẫn các tác giả (2 Ti-mô-thê 3:16) cũng sẽ mở lòng cho chúng ta hiểu Lời Chúa. "Nhưng Đấng Yên ủi, tức là Đức Thánh Linh mà Cha sẽ nhân danh Ta sai xuống, Đấng ấy sẽ dạy dỗ các ngươi mọi sự, nhắc lại cho các ngươi nhớ mọi điều Ta đã phán cùng các ngươi" (Giăng 14:26). Vì vậy, khi đọc Kinh Thánh, chúng ta cần cầu nguyện và xin Chúa Thánh Linh dẫn dắt.

4. Truyền bá Lời Chúa bằng ngôn ngữ hiện đại

Gương của Chúa Giê-xu và các sứ đồ là dùng ngôn ngữ phổ thông để rao truyền Phúc Âm. Hôm nay, chúng ta có trách nhiệm chia sẻ Lời Chúa bằng tiếng Việt, và nếu có thể, hỗ trợ dịch Kinh Thánh cho các nhóm ngôn ngữ chưa có. Đây là cách chúng ta góp phần vào đại mạng lệnh (Ma-thi-ơ 28:19-20).

V. Kết Luận

Kinh Thánh nguyên thủy được viết bằng ba ngôn ngữ: Hê-bơ-rơ, Aram và Hy Lạp. Mỗi ngôn ngữ mang dấu ấn lịch sử cứu rỗi và sự quan phòng của Đức Chúa Trời. Hiểu biết về các ngôn ngữ gốc không chỉ làm phong phú kiến thức, mà còn giúp chúng ta yêu mến Lời Chúa hơn, đào sâu đức tin và sống theo ý muốn Ngài. Dù đọc bản dịch nào, chúng ta cũng được Thánh Linh dạy dỗ và biến đổi. Ước mong mỗi tín hữu luôn trân trọng Kinh Thánh, nghiên cứu cách siêng năng và vâng giữ Lời Chúa mỗi ngày.