Giáo hội Công giáo có phải là mẹ của các giáo hội?

Trong bối cảnh đa dạng của Cơ Đốc giáo, một tuyên bố thần học nổi bật của Giáo hội Công giáo La Mã là xem mình như "Mẹ của mọi giáo hội". Điều này đặt ra những câu hỏi quan trọng cho mọi Cơ Đốc nhân tin kính Kinh Thánh: Quan điểm này có căn cứ Kinh Thánh không? Hội Thánh thật theo định nghĩa của Đức Chúa Trời là gì? Và ai hoặc điều gì thực sự là nguồn cội, nền tảng của đức tin chúng ta? Bài nghiên cứu này sẽ phân tích chủ đề dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, sử dụng bản Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ (1925) làm thẩm quyền tối cao.

I. Định Nghĩa Kinh Thánh Về "Hội Thánh" (Ἐκκλησία - Ekklēsia)

Trước khi xét đến danh xưng "mẹ", chúng ta phải hiểu Kinh Thánh định nghĩa Hội Thánh ra sao. Từ Hy Lạp ἐκκλησία (ekklēsia) xuất hiện hơn 100 lần trong Tân Ước, mang nghĩa cơ bản là "những người được gọi ra" (ek = "ra khỏi"; kaleō = "gọi"). Đây không phải là một tòa nhà hay một tổ chức thể chế tập quyền, mà là tập thể những người đã được Đức Chúa Trời kêu gọi ra khỏi thế gian và tội lỗi để thuộc về Ngài qua đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu.

1. Hội Thánh Phổ Thông (Universalis): Đây là Hội Thánh vô hình, bao gồm mọi tín hữu chân thật của mọi thời đại, mọi nơi, đã được Chúa Giê-xu cứu chuộc bằng huyết Ngài (Ê-phê-sô 5:25-27; Khải Huyền 7:9). Chúa Giê-xu phán: "Ta sẽ lập Hội Thánh Ta trên đá nầy, các cửa âm phủ chẳng thắng được hội đó" (Ma-thi-ơ 16:18). "Đá" ở đây, theo ngữ cảnh trước đó (câu 16), chính là lời tuyên xưng của Phi-e-rơ: "Chúa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống". Nền tảng của Hội Thánh là chính Chúa Giê-xu Christ (1 Cô-rinh-tô 3:11), chứ không phải một con người hay một thể chế nào.

2. Hội Thánh Địa Phương: Đây là biểu hiện hữu hình, cụ thể tại một địa phương của Hội Thánh phổ thông, nơi các tín hữu nhóm lại để thờ phượng, học Lời Chúa, lễ bái và truyền giáo (Công vụ 11:26; 14:23). Các Hội Thánh địa phương này độc lập về mặt tổ chức nhưng hiệp một trong đức tin và Thánh Linh.

II. Phân Tích Khái Niệm "Mẹ" Trong Kinh Thánh Và Thần Học

Giáo hội Công giáo thường viện dẫn Ga-la-ti 4:26 để ủng hộ thuyết "Mẹ Hội Thánh": "Nhưng thành Giê-ru-sa-lem ở trên cao là tự do, và ấy là mẹ chúng ta." Tuy nhiên, cần giải nghĩa phân đoạn này cách trọn vẹn. Sứ đồ Phao-lô đang sử dụng phép loại suy (allegory) để so sánh hai giao ước: giao ước cũ (dưới luật pháp) như nô lệ, ứng với A-ga và Giê-ru-sa-lem dưới đất; còn giao ước mới (bởi ân điển) như tự do, ứng với Sa-ra và "Giê-ru-sa-lem ở trên cao". "Mẹ" ở đây là biểu tượng của cõi thuộc linh, của chính nước Đức Chúa Trời và sự tự do thuộc linh mà tín hữu được hưởng trong Đấng Christ, chứ không ám chỉ một giáo hội thể chế nào trên đất.

Hơn nữa, Kinh Thánh luôn nhấn mạnh đến mối quan hệ cá nhân và trực tiếp giữa tín đồ với Đức Chúa Trời, qua Đấng Trung Bão Duy Nhất là Chúa Giê-xu Christ (1 Ti-mô-thê 2:5). Chúng ta được sanh lại bởi Đức Chúa Trời, bởi Lời Ngài và bởi Thánh Linh (Giăng 1:12-13; 3:5-8; 1 Phi-e-rơ 1:23; Gia-cơ 1:18). Nguồn gốc sự sống thuộc linh của chúng ta là từ trên cao, từ Cha Thiên Thượng. Trong toàn bộ Tân Ước, không hề có một câu nào dạy rằng sự cứu rỗi hoặc đời sống thuộc linh của tín đồ phải thông qua một tổ chức mang danh "mẹ".

Danh hiệu quan trọng duy nhất dành cho Hội Thánh là "Thân Thể của Đấng Christ" (Ê-phê-sô 1:22-23; Cô-lô-se 1:18). Đầu của thân thể này là chính Chúa Giê-xu, không ai khác. Mọi thành viên đều liên trực tiếp với Đầu và với nhau. Khái niệm "mẹ" có nguy cơ thay thế hoặc làm lu mờ vị trí tối thượng của Chúa Christ và tạo ra một tầng lớp trung gian không cần thiết.

III. Nền Tảng Lịch Sử Và Sự Phát Triển Thể Chế

Về mặt lịch sử, Hội Thánh đầu tiên tại Giê-ru-sa-lem và các Hội Thánh địa phương do các sứ đồ thành lập (như tại An-ti-ốt, Ê-phê-sô, Cô-rinh-tô) là những tập thể độc lập, tự trị, nhưng hiệp thông trong đức tin. Quyền lực thuộc linh tối cao là Lời Đức Chúa Trời và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Chức vụ lãnh đạo bao gồm các trưởng lão (presbyteros) và giám mục (episkopos) tại địa phương đó (Công vụ 14:23; Tít 1:5). Không có bằng chứng Kinh Thánh nào về một hệ thống tập quyền toàn cầu dưới quyền một lãnh đạo duy nhất ở Rô-ma trong thế kỷ đầu tiên.

Sự phát triển của chức Giám mục Rô-ma thành "Giáo hoàng" với quyền tối thượng là một tiến trình lịch sử kéo dài nhiều thế kỷ, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị và xã hội của Đế quốc La Mã, chứ không phải là giáo lý nguyên thủy của các Sứ đồ. Các tín điều như "quyền vô ngộ của Giáo hoàng" (được định tín năm 1870) hoàn toàn không có cơ sở trong Kinh Thánh. Do đó, việc tuyên bố một giáo hội thể chế cụ thể là "mẹ" của tất cả là một suy diễn từ lịch sử và truyền thống, chứ không đến từ sự dạy dỗ tinh tuyền của Kinh Thánh.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Xây Đời Sống Trên Nền Tảng Duy Nhất Là Đấng Christ: Mỗi tín hữu cần kiểm tra lại nền tảng đức tin của mình. Chúng ta có đang đặt sự tin cậy vào một tổ chức, một truyền thống, hay một cá nhân hơn là vào chính Chúa Giê-xu và Lời hằng sống của Ngài không? Hãy nhớ lời Chúa: "Vì chẳng có ai có thể lập một nền khác ngoài nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ" (1 Cô-rinh-tô 3:11).

2. Tìm Kiếm Sự Hiệp Một Thuộc Linh Thật: Sự hiệp một mà Chúa Giê-xu cầu nguyện (Giăng 17:21) không phải là sự thống nhất thể chế dưới một tổ chức trần gian, mà là sự hiệp một trong Thánh Linh, trong chân lý, và trong tình yêu thương. Chúng ta được kêu gọi gìn giữ "sự hiệp một của Thánh Linh" (Ê-phê-sô 4:3) với mọi anh chị em thật trong Đấng Christ, bất kể họ thuộc danh xưng giáo hội nào, miễn là cùng tôn cao Chúa Giê-xu và giữ lấy đức tin căn bản của Phúc Âm.

3. Trung Thành Với Thẩm Quyền Tối Cao Của Kinh Thánh (Sola Scriptura): Mọi giáo lý, truyền thống phải được đem ra soi rọi dưới ánh sáng của Kinh Thánh. Nếu bất cứ điều gì (dù là truyền thống lâu đời hay giáo lý của giáo phái) mâu thuẫn với lẽ thật rõ ràng trong Kinh Thánh, chúng ta phải trung thành với Lời Đức Chúa Trời. Hãy noi gương người Bê-rê, "ngày đêm tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11).

4. Sống Với Tư Cách Con Cái Đức Chúa Trời: Là Cơ Đốc nhân, danh phận cao quý nhất của chúng ta là được gọi là con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12; Rô-ma 8:16). Chúng ta có một người Cha yêu thương trên trời. Sự tập trung của chúng ta phải là việc phát triển mối quan hệ cha - con này cách mật thiết qua sự cầu nguyện, học Lời Chúa và vâng phục. Đây là nguồn gốc và căn tính thật của chúng ta.

Kết Luận

Qua sự nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta có thể kết luận rằng danh xưng "Giáo hội Công giáo là mẹ của các giáo hội" là một khái niệm thần học dựa trên truyền thống và sự giải nghĩa lịch sử của một hệ phái, chứ không phải là giáo lý được Kinh Thánh dạy dỗ cách rõ ràng. Kinh Thánh trình bày Hội Thánh chân thật là Thân Thể của Đấng Christ, gồm những người được cứu chuộc bởi huyết Ngài, được sanh lại bởi Thánh Linh và Lời Đức Chúa Trời. Đấng Christ là Đầu duy nhất, là Đá Góc Nhà, là Đấng Trung Bão duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người.

Lời cảnh báo của Sứ đồ Phao-lô vẫn còn vang vọng: "Vì tôi đã quyết định rằng ở giữa anh em, tôi chẳng biết sự gì khác ngoài Đức Chúa Jêsus Christ, và Đức Chúa Jêsus Christ bị đóng đinh trên cây thập tự" (1 Cô-rinh-tô 2:2). Ước mong mỗi chúng ta, với lòng khiêm nhường và kính sợ Chúa, luôn đặt Chúa Giê-xu Christ và Phúc Âm cứu rỗi của Ngài làm trung tâm của đức tin và nếp sống. Hãy xây dựng Hội Thánh – là chính chúng ta – trên nền tảng không hề lung lay ấy, để dù có gió bão của các học thuyết, truyền thống hay thể chế, chúng ta vẫn đứng vững trong ân điển và lẽ thật của Ngài.