Kinh Thánh nói gì về cách thức làm lễ báp-têm?

Báp-têm là một trong hai thánh lễ (cùng với Tiệc Thánh) mà Chúa Giê-xu trực tiếp truyền lệnh cho Hội Thánh phải thực hiện. Tuy nhiên, xung quanh nghi lễ thiêng liêng này tồn tại nhiều quan điểm và cách thực hành khác nhau. Là Cơ Đốc nhân, điều tối quan trọng là chúng ta phải tìm hiểu Kinh Thánh nói gì về cách thức của lễ báp-têm, để vâng theo mạng lệnh của Chúa một cách chính xác và đầy đủ ý nghĩa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào từ ngữ, bối cảnh và các phân đoạn Kinh Thánh then chốt để làm sáng tỏ chủ đề này.

Để hiểu cách thức, trước hết phải hiểu ý nghĩa của từ. Từ "báp-têm" trong tiếng Việt là phiên âm từ danh từ Hy Lạp βάπτισμα (baptisma) và động từ βαπτίζω (baptizō). Từ này không phải là thuật ngữ thần học mới được tạo ra, mà là một từ thông dụng trong tiếng Hy Lạp thời kỳ đó, mang các nghĩa cơ bản:

• "Nhận chìm", "dìm xuống", "ngâm trong nước": Ví dụ như nhận chìm một con tàu (xem LSJ Greek Lexicon).
• "Rửa" hoặc "tắm": Trong một số ngữ cảnh.

Động từ baptizō bao hàm ý tưởng về một sự biến đổi hoàn toàn do được nhận chìm vào trong một môi trường khác. Ý nghĩa nguyên thủy này là chìa khóa để hiểu tại sao phương thức nhận chìm trong nước (immersion) là cách thức phù hợp nhất với mệnh lệnh và hình ảnh Kinh Thánh. Khi được dịch sang tiếng La-tinh, nó là "tingo, tinguere" (nhuộm, nhúng) và sang tiếng Anh cổ là "dyppan" (nhúng sâu), đều chỉ hành động nhúng hoàn toàn một vật vào trong chất lỏng.

Các ghi chép trong Tân Ước luôn mô tả báp-têm gắn liền với một lượng nước đủ để một người có thể bước xuống và lên khỏi. Hãy xem xét các ví dụ:

1. Chúa Giê-xu Chịu Báp-têm Bởi Giăng (Ma-thi-ơ 3:13-17):
"Rồi Đức Chúa Jêsus từ xứ Ga-li-lê đến cùng Giăng tại sông Giô-đanh, đặng chịu người làm phép báp-têm... Vừa khi chịu phép báp-têm rồi, Đức Chúa Jêsus ra khỏi nước." (Ma-thi-ơ 3:13, 16).

Phân đoạn rõ ràng mô tả việc Chúa Giê-xu bước xuống sông Giô-đanh và sau đó bước lên khỏi nước. Điều này chỉ có thể xảy ra với phương thức nhận chìm toàn thân.

2. Thầy Phó Tế Phi-líp và Viên Hoạn Quan Ê-thi-ô-bi (Công Vụ 8:36-39):
"Hai người đương đi dọc đường, gặp chỗ có nước, hoạn quan nói rằng: Nầy, nước đây, có sự gì ngăn cấm tôi chịu phép báp-têm chăng?... Người truyền dừng xe lại, rồi cả hai đều xuống nước, cả Phi-líp lẫn hoạn quan, và Phi-líp làm phép báp-têm cho người. Khi ở dưới nước lên, thì Thánh Linh của Chúa đem Phi-líp đi..." (Công Vụ 8:36, 38-39).

Cụm từ "cả hai đều xuống nước" và "khi ở dưới nước lên" một lần nữa xác nhận phương thức nhận chìm. Đây không phải là sự rảy nước hay đổ nước lên đầu, mà là một sự kiện xảy ra trong nước.

3. Báp-têm của Giăng Báp-tít (Giăng 3:23):
"Giăng cũng làm phép báp-têm tại Ê-nôn, gần Sa-lim, vì ở đó có nhiều nước."
Tại sao Giăng phải chọn nơi "có nhiều nước" (ὕδατα πολλά - hydata polla, số nhiều, chỉ nhiều suối nước) nếu ông chỉ cần một ít nước để rảy? Điều này củng cố cho việc ông đang thực hành phép báp-têm bằng cách nhận chìm.

Chúa Giê-xu đã ban một mạng lệnh rõ ràng về công thức khi làm báp-têm trong Ma-thi-ơ 28:19:
"Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ."

Cụm từ "nhân danh" (εἰς τὸ ὄνομα - eis to onoma) không chỉ đơn thuần là một công thức đọc lên, mà có nghĩa là "vào trong danh", "thuộc về quyền sở hữu của". Khi một người được báp-têm nhân danh Ba Ngôi Đức Chúa Trời, người ấy được xác nhận thuộc về Ngài, được đặt dưới thẩm quyền và sự bảo vệ của Danh Ngài. Công thức này được các sứ đồ tuân theo (xem Công Vụ 19:5).

Đi kèm với hành động báp-têm phải là lời tuyên xưng đức tin cá nhân. Viên hoạn quan Ê-thi-ô-bi đã tuyên xưnh: "Tôi tin rằng Đức Chúa Jêsus Christ là Con Đức Chúa Trời" (Công Vụ 8:37 - thêm vào trong nhiều bản thảo cổ). Sứ đồ Phao-lô cũng viết: "Vì nếu miệng ngươi xưng Đức Chúa Jêsus ra và lòng ngươi tin Đức Chúa Trời đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại, thì ngươi sẽ được cứu" (Rô-ma 10:9). Lễ báp-têm là hành động thuộc thể biểu hiện ra ngoài của lời tuyên xưng thuộc linh đó.

Kinh Thánh luôn gắn liền báp-têm với hai điều kiện tâm linh đi trước: Ăn năn và Tin.

• Sự Ăn Năn: Chức vụ của Giăng Báp-tít được tóm tắt là "phép báp-têm về sự ăn năn" (Mác 1:4). Ông kêu gọi: "Hãy ăn năn, vì nước thiên đàng đã đến gần" (Ma-thi-ơ 3:2), và những người nghe "đều chịu người làm phép báp-têm trong sông Giô-đanh, xưng tội mình ra" (Ma-thi-ơ 3:6).
• Đức Tin nơi Chúa Giê-xu Christ: Sau sự phục sinh của Chúa, sứ đồ Phi-e-rơ rao giảng: "Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-têm, để được tha tội, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh" (Công Vụ 2:38). Trước khi làm báp-têm cho người tin, các sứ đồ luôn đòi hỏi đức tin chân thật. "Ai tin và chịu phép báp-têm, sẽ được rỗi; nhưng ai chẳng tin, sẽ bị đoán phạt" (Mác 16:16).

Điều này loại trừ quan điểm báp-têm cho trẻ sơ sinh, vì trẻ nhỏ chưa có khả năng ăn năn có ý thức hay tuyên xưng đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu. Báp-têm trong Tân Ước luôn dành cho những người đã nghe, đã hiểu, và đã tin Phúc Âm (xem Công Vụ 18:8).

Phương thức nhận chìm không phải là tùy ý, mà mang ý nghĩa biểu tượng thần học sâu sắc, được Sứ đồ Phao-lô giải thích rõ ràng trong Rô-ma 6:3-5:

"Hay là, anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-têm trong Đức Chúa Jêsus Christ, tức là chịu phép báp-têm trong sự chết Ngài sao? Vậy chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy."

Ở đây, Phao-lô sử dụng hình ảnh của phép báp-têm để minh họa cho sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Đấng Christ:

• Xuống nước: Biểu tượng cho sự chết với Christ (chết cho tội lỗi, cho bản ngã cũ).
• Chìm trong nước: Biểu tượng cho sự chôn với Christ. Người chịu báp-têm tạm thời bị "che khuất" khỏi thế gian, như xác chết được chôn.
• Lên khỏi nước: Biểu tượng cho sự sống lại với Christ để bước vào một đời sống mới. Đây là một sự phục sinh thu nhỏ.

Phương thức rảy nước hoặc đổ nước (affusion) không thể truyền tải đầy đủ hình ảnh mạnh mẽ về sự chôn này. Chỉ có nhận chìm toàn thân mới có thể là một dấu hiệu hữu hình đầy đủ của phép báp-têm thuộc linh mà mỗi tín đồ trải qua.

Hiểu đúng về cách thức và ý nghĩa của báp-têm đem lại nhiều ứng dụng thiết thực:

1. Xác Quyết Sự Vâng Phục: Khi một tín đồ mới chịu báp-têm theo cách Chúa định, đó là hành động đầu tiên của sự vâng phục trọn vẹn, công khai xác nhận mình thuộc về Christ.
2. Cột Mốc Tâm Linh Rõ Ràng: Báp-têm là một cột mốc không thể quên trong hành trình đức tin, nhắc nhở chúng ta về giao ước mới trong huyết Chúa và sự cam kết từ bỏ đời sống cũ.
3. Rao Truyền Phúc Âm Cách Hùng Hồn: Một lễ báp-têm nhận chìm là một bài giảng bằng hình ảnh sống động về cái chết, sự chôn và sự sống lại của Chúa Giê-xu cho mọi người chứng kiến.
4. Khích Lệ Đời Sống Mới Mỗi Ngày: Mỗi khi nhớ lại báp-têm của mình, Cơ Đốc nhân được nhắc nhở rằng mình đã chết cho tội lỗi và đang sống cho Đấng Christ (Rô-ma 6:11). Đây là nền tảng cho sự thánh hóa.
5. Thống Nhất Trong Hội Thánh: Thực hành báp-têm theo Kinh Thánh giúp Hội Thánh duy trì sự thuần khiết trong giáo lý và thờ phượng, tránh xa những truyền thống của loài người có thể làm mờ ý nghĩa thánh lễ.

Kinh Thánh trình bày một bức tranh nhất quán và rõ ràng về cách thức làm lễ báp-têm: đó là sự nhận chìm toàn thân trong nước (immersion) của một người đủ trưởng thành để ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu Christ, được thực hiện nhân danh Đức Cha, Đức Con và Đức Thánh Linh. Phương thức này không phải là vấn đề hình thức cứng nhắc, mà là sự thể hiện trung thành và đầy đủ nhất đối với ý nghĩa thần học sâu sắc của báp-têm: đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại với Đấng Christ.

Là những người tin Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời, chúng ta được kêu gọi để nghiên cứu, vâng theo và giảng dạy mọi điều Chúa truyền, trong đó có mạng lệnh làm báp-têm. Ước mong mỗi chúng ta, dù đã chịu báp-têm hay chưa, đều có một sự hiểu biết sâu sắc và quý trọng thánh lễ thiêng liêng này – dấu hiệu bề ngoài của công tác ân điển kỳ diệu Chúa đã làm trong lòng chúng ta.

"Ấy vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới." (2 Cô-rinh-tô 5:17). Báp-têm là bức tranh sống động cho lẽ thật này.