Công Việc và Lao Động Qua Lăng Kính Kinh Thánh
Trong một thế giới thường tách biệt giữa “đời sống thuộc linh” và “công việc thế tục”, Kinh Thánh mang đến một cái nhìn toàn vẹn và thánh về lao động. Công việc không đơn thuần là phương tiện kiếm sống, mà là một phần trong kế hoạch nguyên thủy của Đức Chúa Trời dành cho con người, một phương tiện để thờ phượng, và một lĩnh vực thể hiện ơn gọi và đức tin. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào nền tảng thần học của công việc, những nguyên tắc Kinh Thánh chi phối thái độ và đạo đức lao động, cùng với những áp dụng thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Nền Tảng Đầu Tiên: Công Việc Là Một Phước Hạnh Trong Sự Sáng Tạo
Quan niệm về công việc bắt đầu ngay từ những trang đầu của Kinh Thánh, trước khi tội lỗi hiện diện, chứng tỏ bản chất nguyên thủy của lao động là tích cực và tốt lành.
Sáng-thế Ký 1:26-28 chép: “Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình ta và như tượng ta… Đức Chúa Trời ban phước cho loài người và phán rằng: Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị… cá biển, chim trời và các loài vật hành động trên mặt đất.” Từ ngữ “quản trị” (tiếng Hê-bơ-rơ: radah רָדָה) và “làm cho phục tùng” (tiếng Hê-bơ-rơ: kabash כָּבַשׁ) mô tả một vai trò tích cực, sáng tạo, có trách nhiệm quản lý và phát triển thế giới Chúa giao. Đây không phải sự bóc lột, mà là sự chăm sóc và phát huy tiềm năng của sáng tạo.
Sáng-thế Ký 2:15 làm rõ hơn: “Giê-hô-va Đức Chúa Trời đem người ở vào vườn Ê-đen để trồng và giữ vườn.” Trước khi phạm tội, A-đam đã được giao một công việc: “trồng” (làm cho sinh sôi) và “giữ” (bảo tồn, chăm sóc). Công việc, trong ý định nguyên thủy, là sự cộng tác vui thỏa với Đấng Tạo Hóa, mang lại ý nghĩa và mục đích.
Tuy nhiên, Sáng-thế Ký 3:17-19 ghi lại sự rủa sả trên đất vì cớ tội lỗi: “Ngài phán cùng A-đam rằng: … đất sẽ bị rủa sả vì ngươi; trọn đời ngươi phải chịu khó nhọc mới có vật đất sanh ra mà ăn… ngươi sẽ làm đổ mồ hôi trán mới có mà ăn.” Hậu quả của tội lỗi không phải là công việc, mà là sự “khó nhọc” (tiếng Hê-bơ-rơ: itsabon עִצָּבוֹן – nỗi đau, sự cực nhọc) và sự chống đối của đất. Lao động trở nên nặng nề, đầy mồ hôi và thất vọng. Công việc vẫn là phương tiện Chúa định để con người tồn tại, nhưng giờ đây bị nhiễm độc bởi sự mệt mỏi và hư không.
II. Nguyên Tắc Làm Việc Trong Sự Khôn Ngoan của Châm Ngôn
Sách Châm Ngôn cung cấp một kho tàng nguyên tắc thực tiễn về đạo đức lao động, đối lập rõ ràng giữa người siêng năng và kẻ biếng nhác.
Châm-ngôn 6:6-11 dùng loài kiến làm gương: “Hỡi kẻ biếng nhác, hãy đi đến loài kiến… nó không có người chỉ huy, không quan trưởng, không cai trị, cũng sắm sửa lương phạn mình trong lúc mùa hạ, và thâu trử vật thực mình khi mùa gặt.” Bài học là sự chủ động, tự giác và chuẩn bị. Người biếng nhác thì “ngủ chập chờn” và sẽ đối mặt với sự nghèo khó đến như kẻ cướp.
Châm-ngôn 10:4 tuyên bố chắc chắn: “Kẻ làm việc tay biếng nhác trở nên nghèo hèn; còn tay người siêng năng được làm cho giàu có.” Sự giàu có ở đây không hứa hẹn của cải vật chất thừa dư, nhưng là sự đủ đầy, phước hạnh và kết quả từ sự chăm chỉ.
Châm-ngôn 12:11 nhấn mạnh đến sự ổn định: “Ai cày ruộng mình sẽ được no đủ cơm bánh; nhưng ai theo kẻ vô tình thì thiếu sự khôn ngoan.” Công việc bền bỉ, tập trung vào nhiệm vụ được giao (“ruộng mình”) dẫn đến sự thỏa lòng.
Quan trọng hơn, Châm-ngôn 16:3 liên kết công việc với đời sống tin cậy Chúa: “Hãy phó các việc mình cho Đức Giê-hô-va, thì những mưu ý mình sẽ được thành tựu.” Nguyên tắc làm việc của người khôn ngoan là làm hết sức mình trong sự phó thác kết quả cho Chúa.
III. Gương Mẫu và Lời Dạy từ Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ
Chính Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã dành phần lớn cuộc đời trần thế của Ngài để làm một người thợ mộc (Mác 6:3), thánh hóa mọi nghề nghiệc chân chính. Ngài dạy:
Giăng 5:17: “Nhưng Ngài đáp lại rằng: Cha ta làm việc cho đến bây giờ, ta đây cũng làm việc.” Đây là lời tuyên bố then chốt: Đức Chúa Trời là Đấng làm việc, và Chúa Giê-xu bày tỏ bản tính của Cha qua công việc. Lao động phản ánh bản tính sáng tạo và chu cấp của Đức Chúa Trời.
Giăng 6:27: “Hãy làm việc, chớ vì đồ ăn hay hư nát, nhưng vì đồ ăn còn lại đến sự sống đời đời, là thứ Con người sẽ ban cho các ngươi.” Chúa không bài bác công việc kiếm ăn, nhưng kêu gọi đặt ưu tiên đúng chỗ: tìm kiếm sự sống đời đời nơi Ngài.
Sứ đồ Phao-lô, một người làm nghề may trại (Công vụ 18:3), đã đưa ra những giáo huấn sâu sắc về công việc:
Ê-phê-sô 6:5-8 dạy người làm công: “Hỡi kẻ làm tôi, hãy vâng phục kẻ làm chủ mình… như vâng phục Đấng Christ… phải như là làm cho Chúa, chớ chẳng phải làm cho người ta.” Động lực tối thượng của lao động là “làm cho Chúa”. Điều này biến đổi mọi công việc thành sự thờ phượng.
II Tê-sa-lô-ni-ca 3:10-12 nhấn mạnh nguyên tắc trách nhiệm: “Vả, lúc chúng tôi ở với anh em, chúng tôi rao bảo cho anh em rằng: nếu ai không khứng làm việc, thì cũng không nên ăn nữa… chúng tôi khuyên bảo họ trong Đức Chúa Jêsus Christ, khuyên họ yên lặng mà làm việc, và ăn bánh của mình.” Lao động là phương cách Chúa định để chu cấp cho nhu cầu bản thân và gia đình, tránh trở nên gánh nặng.
Cô-lô-se 3:23-24 tổng kết tinh thần lao động Cơ Đốc: “Mọi việc hãy làm vì lòng yêu mến Chúa… vì biết rằng anh em sẽ bởi Chúa mà được cơ nghiệp làm phần thưởng: anh em phải hầu việc Đấng Christ, là Chúa.” Phần thưởng cuối cùng không đến từ ông chủ trần thế, mà từ Chúa.
IV. Sự Cân Bằng: Lao Động, Nghỉ Ngơi và Ý Nghĩa Cuộc Sống
Kinh Thánh không tôn vinh chủ nghĩa làm việc quá độ. Nguyên tắc Sa-bát (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11) dạy chúng ta về sự nghỉ ngơi định kỳ, nhắc nhở rằng giá trị của chúng ta không nằm ở năng suất, mà ở trong mối quan hệ với Đấng Tạo Hóa. Truyền-đạo 3:12-13 cũng cho thấy: “Vậy, tôi nhìn biết rằng chẳng có điều gì tốt cho loài người hơn là vui vẻ, và làm điều lành trong đời mình; và cũng chẳng có ai ăn, uống, và hưởng lấy phải của công lao mình, ấy là một sự ban cho của Đức Chúa Trời.” Khả năng tận hưởng thành quả lao động cũng là một ân điển.
Truyền-đạo 4:4 lại cảnh báo về động cơ sai lầm: “Tôi lại nhìn thấy mọi sự lao khổ và mọi nghề khéo đều bởi lòng ghen ghét của người nầy đối với người kia. Điều ấy cũng là sự hư không, theo luồng gió thổi.” Lao động chỉ vì ganh đua, hơn thua, sẽ trở nên hư không.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
1. Xác Lập Động Cơ Đúng: Hãy tự hỏi: Tôi làm việc này để phục vụ ai? Để tìm sự chấp nhận của người đời, hay để phục vụ Chúa và người lân cận? (Cô-lô-se 3:23).
2. Thể Hiện Đức Tính Christ Nơi Làm Việc: Tính trung thực (Lu-ca 16:10), siêng năng (Rô-ma 12:11), yêu thương và tôn trọng đồng nghiệp (Mác 12:31), làm việc với “tấm lòng rộng rãi” (Rô-ma 12:8).
3. Làm Việc Như Một Sự Quản Trị: Xem công việc là cơ hội quản lý tài năng, thời gian, nguồn lực Chúa ban để mang lại lợi ích và gây dựng (I Phi-e-rơ 4:10).
4. Tìm Kiếm Sự Cân Bằng Lành Mạnh: Đặt ranh giới để bảo vệ thời gian cho gia đình, Hội Thánh, sự nghỉ ngơi và tĩnh nguyện. Tránh thờ hình tượng công việc.
5. Sử Dụng Tài Chánh Cách Chính Đáng: Lao động để có thể cung cấp cho gia đình (I Ti-mô-thê 5:8), rộng rãi chia sẻ với người có nhu cầu (Ê-phê-sô 4:28), và dâng hiến cho công việc Chúa (II Cô-rinh-tô 9:7).
6. Chấp Nhận Mọi Hoàn Cảnh: Dù công việc hiện tại có tầm thường, khó khăn hay cao quý thế nào, hãy làm “như làm cho Chúa”, tin rằng Ngài ban ý nghĩa và phần thưởng thuộc linh.
Kết Luận
Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh phong phú về công việc: đó là ơn gọi từ thuở ban đầu (Sáng-thế Ký), là phương tiện chu cấp và phát triển (Châm-ngôn), là cơ hội thờ phượng và phản chiếu hình ảnh Đấng Tạo Hóa (Giăng, Ê-phê-sô), và là một lĩnh vực để chúng ta chờ đợi phần thưởng đời đời (Cô-lô-se). Dù trong vai trò nào – chủ hay thợ, trí thức hay chân tay – Cơ Đốc nhân được kêu gọi lao động với tất cả tấm lòng, với sự chính trực và siêng năng, nhưng luôn nhớ rằng sự yên nghỉ và ý nghĩa cuối cùng chỉ có trong mối liên hệ với Đấng Christ. Hãy để công việc của bạn trở thành bài ca ngợi khen sống động cho Chúa của công việc.