Cơ Đốc nhân nên nhìn nhận thế nào về kỹ thuật di truyền?

Trong thời đại khoa học phát triển với tốc độ chóng mặt, kỹ thuật di truyền (Genetic Engineering) đã mở ra những chân trời mới đầy hứa hẹn cho y học, nông nghiệp và sinh học. Từ việc chữa trị các bệnh di truyền hiểm nghèo, tạo ra các giống cây trồng kháng bệnh, cho đến những khả năng can thiệp sâu vào phôi thai như CRISPR-Cas9, nhân loại đang nắm trong tay một quyền lực chưa từng có: quyền can dự trực tiếp vào “mã nguồn sự sống”. Đối với Cơ Đốc nhân, những tiến bộ này không chỉ là câu chuyện khoa học thuần túy, mà còn đặt ra những câu hỏi thần học và đạo đức sâu sắc. Làm thế nào để chúng ta, với tư cách là những người tin vào Đức Chúa Trời là Đấng Sáng Tạo và Chủ Tể của sự sống, có thể nhìn nhận, đánh giá và tham gia vào lĩnh vực phức tạp này một cách khôn ngoan và phù hợp với đức tin?

Nền Tảng Thần Học: Sự Sống Là Món Quà Thánh Thiêng Từ Đấng Tạo Hóa

Để xây dựng một quan điểm Cơ Đốc về kỹ thuật di truyền, trước hết chúng ta phải quay về nền tảng Kinh Thánh về nguồn gốc, giá trị và mục đích của sự sống.

1. Con Người: Tác Phẩm Đặc Biệt Trong Hình Ảnh Đức Chúa Trời: Phân đoạn then chốt là Sáng-thế Ký 1:26-27: "Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình Ta và theo tượng Ta... Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời." Từ "hình" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "tselem" (צֶלֶם), và "tượng" là "demuth" (דְּמוּת). Điều này không chỉ nói về hình dạng, mà quan trọng hơn là về phẩm giá, khả năng quan hệ, lý trí, ý chí, đạo đức và trách nhiệm quản trị. Mỗi con người, bất kể tình trạng sức khỏe hay cấu trúc di truyền, đều mang trong mình phẩm giá bất khả nhượng này. Kỹ thuật di truyền, nếu được sử dụng để khai thác, hủy hoại hoặc "thiết kế" con người theo ý muốn chủ quan, sẽ xâm phạm nghiêm trọng đến chân lý thần thánh này.

2. Sự Sáng Tạo Kỳ Diệu Và Kiến Thức Của Đấng Tạo Hóa: Thi-thiên 139:13-16 là một bản tình ca về sự sáng tạo cá nhân: "Vì chính Chúa nắn nên tâm thần tôi, Dệt thành tôi trong lòng mẹ tôi... Xương cốt tôi không giấu được Chúa, Khi tôi được dựng nên trong nơi kín... Mắt Chúa đã thấy thể chất vô hình của tôi; Số các ngày định cho tôi, Đã biên vào sổ Chúa trước khi chưa có một ngày trong các ngày ấy." Tác giả Đa-vít nhấn mạnh rằng sự hình thành sự sống con người là một quá trình thân mật, có chủ ý và đầy sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Mỗi bộ gen (genome) là một "cuốn sách" được viết bởi Đấng Tạo Hóa. Kỹ thuật di truyền cho phép chúng ta "đọc" và thậm chí "sửa" cuốn sách ấy. Câu hỏi đạo đức đặt ra là: Chúng ta đang đóng vai trò người quản lý trung tín, một học trò khiêm nhường, hay một kẻ soạn thảo kiêu ngạo?

3. Chức Vụ Quản Lý Và Trách Nhiệm: Sáng-thế Ký 1:28 ghi lại mạng lệnh cho con người: "Hãy sanh sản thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất." Từ "quản trị" (tiếng Hê-bơ-rơ: radah - רָדָה) và "làm cho phục tùng" (kabash - כָּבַשׁ) mang ý nghĩa quản lý có trách nhiệm, chăm sóc và khai thác khôn ngoan, chứ không phải là bóc lột hay thao túng tùy tiện. Chức vụ quản lý này mở rộng đến cả kiến thức và công nghệ. Kỹ thuật di truyền, khi được áp dụng trong nông nghiệp (tạo cây trồng chống chịu sâu bệnh để giảm nạn đói) hay trong môi trường (vi khuẩn xử lý ô nhiễm), có thể được xem như một phần của việc thực hiện chức vụ quản lý sáng tạo cách trung tín. Tuy nhiên, mọi sự quản lý đều phải dưới sự hướng dẫn và trong giới hạn đạo đức được Đấng Tạo Hóa thiết lập.

Phân Tích Các Ứng Dụng Cụ Thể Dưới Ánh Sáng Kinh Thánh

1. Trị Liệu Gen (Gene Therapy) & Y Học Cá Nhân Hóa: Đây là việc sửa chữa hoặc thay thế gen bị lỗi để chữa trị bệnh (như bệnh hồng cầu hình liềm, thoái hóa cơ). Quan điểm Cơ Đốc có thể ủng hộ cách thận trọng. Việc chữa bệnh phù hợp với bản tính của Đức Chúa Trời – Ngài là Đấng chữa lành (Xuất Ê-díp-tô Ký 15:26). Chúa Giê-xu đã dành phần lớn chức vụ để chữa lành các bệnh tật, thể hiện lòng thương xót và sự phục hồi của Nước Đức Chúa Trời. Do đó, sử dụng kỹ thuật di truyền như một công cụ để giảm bớt đau khổ, phục hồi chức năng và chữa lành bệnh tật có thể được xem như một hành động của ân điển và sự quản lý khôn ngoan các nguồn lực Chúa ban. Nó là sự tiếp nối tinh thần của người gieo giống chăm sóc và chữa lành cây cối, chứ không phải tạo ra một loài thực vật hoàn toàn mới.

2. Chỉnh Sửa Gen Phôi Thai & "Thiết Kế Em Bé": Đây là điểm gây tranh cãi nhất. Việc chỉnh sửa phôi để loại bỏ bệnh di truyền nghiêm trọng (germline editing) sẽ thay đổi dòng di truyền của cả dòng họ. Vấn đề đạo đức nằm ở chỗ:

- Xâm phạm phẩm giá: Phôi thai, với tư cách là đời sống con người tiềm năng mang hình ảnh Đức Chúa Trời (Thi-thiên 139), bị biến thành đối tượng thí nghiệm và sản phẩm thiết kế, làm mờ đi sự thánh thiêng của sự sống được ban tặng.
- Chủ Nghĩa Hoàn Hảo & Sự Kiêu Ngạo: Nó có thể dẫn đến việc lựa chọn những đặc điểm không liên quan đến sức khỏe (như chiều cao, màu mắt, trí thông minh), tạo ra một xã hội phân biệt đối xử dựa trên gen và củng cố tư tưởng rằng giá trị con người nằm ở "sự hoàn hảo" theo tiêu chuẩn thế gian, trái ngược với sự dạy dỗ của I Cô-rinh-tô 1:27-29 về việc Đức Chúa Trời chọn lựa những điều yếu đuối và khinh dể.
- Trách Nhiệm Với Thế Hệ Tương Lai: Những thay đổi này là vĩnh viễn và có thể gây ra hậu quả ngoài ý muốn cho các thế hệ sau, một hành động vượt quá thẩm quyền quản lý của chúng ta.

3. Nhân Bản Vô Tính (Cloning): Kinh Thánh trình bày sự sinh sản như một hành vi kết hợp giữa người nam và người nữ trong mối quan hệ giao ước (Sáng-thế Ký 2:24). Nhân bản vô tính, đặc biệt là nhân bản người, tách rời sự sinh sản khỏi mối quan hệ này, biến nó thành một quy trình thuần kỹ thuật, có nguy cơ đối tượng hóa con người và làm giảm giá trị độc nhất của mỗi cá nhân được tạo dựng.

4. Cải Biến Gen Động Thực Vật Vì Lợi Ích Con Người: Việc này cần được đánh giá dưới lăng kính của chức vụ quản lý. Nếu mục đích là cải thiện dinh dưỡng, tăng sản lượng để nuôi sống dân số (một hình thức chăm sóc người nghèo - Châm-ngôn 14:31), và được thực hiện với sự cân nhắc cẩn thận về môi trường, thì có thể được xem xét tích cực. Tuy nhiên, phải cảnh giác với lòng tham và sự khai thác quá mức (Lu-ca 12:15).

Nguyên Tắc Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Làm thế nào để một tín hữu bình thường có thể đối diện với những vấn đề này? Dưới đây là một số hướng dẫn thực tiễn:

1. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Kính Sợ Đức Chúa Trời: Mọi suy nghĩ và hành động phải bắt đầu từ sự nhận biết rằng Đức Chúa Trời là Chủ Sở Hữu tối thượng của sự sống (Công vụ 17:25). Thái độ của chúng ta phải là thái độ khiêm nhường, tò mò thánh khiết và tôn trọng, chứ không phải kiêu ngạo thao túng.

2. Rèn Luyện Tâm Thần Để Phân Biệt Điều Lành (Rô-ma 12:2): Chúng ta cần được Lời Chúa biến đổi tâm trí để không rập khuôn theo thế gian. Điều này đòi hỏi việc học hỏi Kinh Thánh liên tục và cầu nguyện tìm kiếm sự khôn ngoan từ Đức Thánh Linh (Gia-cơ 1:5) khi đối diện với các lựa chọn đạo đức phức tạp liên quan đến sức khỏe sinh sản, xét nghiệm gen, v.v.

3. Ưu Tiên Lòng Thương Xót Và Giảm Bớt Đau Khổ: Khi đánh giá một ứng dụng di truyền, hãy tự hỏi: Nó có phục vụ để chữa lành, phục hồi và thể hiện tình yêu thương cho người lân cận không? (Lu-ca 10:27). Liệu pháp gen cho trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo có thể phù hợp với nguyên tắc này, trong khi "thiết kế em bé" cho mục đích thẩm mỹ thì không.

4. Bảo Vệ Phẩm Giá Và Sự Độc Nhất Của Mỗi Cá Nhân: Chống lại mọi xu hướng định giá con người dựa trên bộ gen của họ. Trong Hội Thánh, chúng ta phải là những người đi đầu trong việc chào đón, yêu thương và hỗ trợ những người khuyết tật hoặc có bệnh di truyền, khẳng định rằng giá trị của họ đến từ Đấng Christ, không đến từ sự "hoàn hảo" về gen.

5. Tham Gia Đối Thoại Công Cộng Cách Sáng Suốt: Cơ Đốc nhân không nên rút lui khỏi cuộc thảo luận xã hội về đạo đức sinh học. Chúng ta cần trang bị kiến thức, dùng lời nói với ân điển và muối (Cô-lô-se 4:6) để đóng góp tiếng nói về phẩm giá con người, sự công bằng (tránh việc chỉ người giàu mới tiếp cận được công nghệ), và trách nhiệm với tương lai.

Kết Luận: Sự Khôn Ngoan Từ Trên Cao Trong Thời Đại Công Nghệ Sinh Học

Kỹ thuật di truyền, như mọi công cụ mạnh mẽ khác, vốn không xấu cũng không tốt tự thân. Vấn đề nằm ở trái tim và mục đích của con người sử dụng nó. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không phải để sợ hãi tiến bộ khoa học, nhưng cũng không được ngây thơ tán dương nó một cách mù quáng. Thay vào đó, chúng ta bước vào thế giới phức tạp này với đức tin vững vàng nơi Đấng Tạo Hóa, với sự khôn ngoan được Kinh Thánh dẫn dắt, và với tấm lòng đầy lòng thương xót.

Hãy nhớ rằng, mọi sự khôn ngoan thật đều bắt nguồn từ sự kính sợ Đức Chúa Trời (Châm-ngôn 9:10). Trong khi khám phá "cây sự sống" của kiến thức khoa học, chúng ta phải luôn giữ mối tương giao với "Cây Sự Sống" thật là Chúa Giê-xu Christ (Khải-huyền 22:2), Đấng ban sự sống đời đời và phục hồi mọi vật. Ngài là Đấng làm nên mọi sự mới (Khải-huyền 21:5), và sự phục hồi cuối cùng, trọn vẹn nhất cho mọi bệnh tật và khiếm khuyết sẽ đến trong Vương Quốc vĩnh cửu của Ngài. Cho đến ngày ấy, chúng ta hành động như những người quản gia trung tín, can đảm và đầy lòng nhân ái, sử dụng mọi tri thức và công nghệ với mục đính tôn vinh Đức Chúa Trời và yêu thương người lân cận.