Cổng hẹp hẹp đến mức nào?

Trong hành trình đức tin, một trong những lời cảnh báo nghiêm túc và đồng thời là lời mời gọi quyết liệt nhất đến từ chính Chúa Giê-xu Christ là hình ảnh về “cổng hẹp” và “đường hẹp”. Đây không phải là một ẩn dụ mơ hồ mà là một tuyên bố rõ ràng, thách thức mọi sự hiểu biết thuần túy về tôn giáo và đòi hỏi một sự dấn thân trọn vẹn. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích Kinh Thánh để trả lời câu hỏi then chốt: Cổng hẹp ấy hẹp đến mức nào, và hàm ý của nó đối với đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay là gì?

Lời dạy trực tiếp và nổi tiếng nhất về cổng hẹp được tìm thấy trong Bài Giảng Trên Núi:

“Hãy vào cửa hẹp, vì cửa rộng và đường khoảng khoát dẫn đến sự hư mất, kẻ vào đó cũng nhiều. Song cửa hẹp và đường chật dẫn đến sự sống, kẻ kiếm được thì ít.” (Ma-thi-ơ 7:13-14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Trong nguyên bản tiếng Hy Lạp, từ được dùng cho “hẹp” là στενὸς (stenos), mang nghĩa chật hẹp, khó đi qua, bị ép lại. Từ trái nghĩa là “rộng” (εὐρύχωρος - euruchōros) chỉ một không gian rộng rãi, thoải mái. Sự tương phản này không chỉ về không gian vật lý, mà còn về tiêu chuẩn, yêu cầu, và bản chất của con đường.

Cổng hẹp hẹp đến mức nó chỉ có thể chấp nhận những ai đi qua với tư cách cá nhân, không mang theo gánh nặng của tội lỗi, sự tự tôn, và những đòi hỏi của bản ngã. Sự “hẹp” này thể hiện qua nhiều khía cạnh:

1. Hẹp Vì Chỉ Có Một Đường Lối Duy Nhất – Chính Chúa Giê-xu:
Cổng không phải là một triết lý hay một hệ thống tôn giáo, mà là một Con Người. Chúa Giê-xu phán: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha.” (Giăng 14:6). Sự hẹp ở đây là tính độc tôn của Đấng Christ trong kế hoạch cứu rỗi. Cổng đủ rộng để mọi người thuộc mọi chủng tộc, địa vị đều có thể bước qua (Ê-phê-sô 2:13-14), nhưng nó hẹp đến mức chỉ mở ra cho những ai nhận biết và tin cậy nơi Ngài mà thôi (Công vụ 4:12).

2. Hẹp Vì Đòi Hỏi Sự Hạ Mình và Ăn Năn:
Để bước qua cổng hẹp, một người phải cúi đầu xuống. Điều này tượng trưng cho sự hạ mình, từ bỏ sự kiêu ngạo và tự công bình. Chúa Giê-xu nhấn mạnh: “Nếu ai muốn theo ta, phải tự bỏ mình đi, mỗi ngày vác thập tự giá mình mà theo ta.” (Lu-ca 9:23). Từ “tự bỏ” trong tiếng Hy Lạp (ἀπαρνέομαι - aparneomai) có nghĩa mạnh mẽ là “từ chối, từ bỏ, chối bỏ”. Cổng hẹp đến mức không cho phép chúng ta mang theo “cái tôi” cũ của mình đi vào.

3. Hẹp Vì Đòi Hỏi Sự Lựa Chọn Dứt Khoát với Tội Lỗi:
Con đường chật (τεθλιμμένη ἡ ὁδός - tethlimmenē hē hodos – đường bị ép, chèn) đòi hỏi một lối sống thánh khiết. Nó không dung thứ cho việc vừa muốn sự sống đời đời vừa ôm lấy những đam mê tội lỗi của thế gian. Sứ đồ Phi-e-rơ viết: “Vì anh em được kêu gọi đến sự đó, bởi Đấng Christ cũng đã chịu khổ cho anh em, để lại cho anh em một gương, hầu cho anh em noi dấu chơn Ngài;” (I Phi-e-rơ 2:21). Con đường chật là con đường vâng lời và nên thánh, điều mà nhiều người thấy “khó chịu” và tìm cách tránh né.

Một phân đoạn song song làm sáng tỏ thêm bức tranh:

“Hãy gắng sức vào cửa hẹp, vì ta nói cùng các ngươi, nhiều người sẽ tìm vào mà không vào được.” (Lu-ca 13:24)

Ở đây, Chúa Giê-xu sử dụng từ ἀγωνίζομαι (agōnizomai), được dịch là “gắng sức”. Từ này trong văn hóa Hy Lạp thường dùng cho các cuộc thi đấu thể thao khốc liệt, chiến đấu, hay nỗ lực đến cùng. Nó gợi lên hình ảnh của một sự nỗ lực quyết liệt, tập trung cao độ. Điều này không có nghĩa cứu rỗi bởi việc làm, nhưng nó cho thấy bản chất nghiêm túc của sự lựa chọn: nó đòi hỏi một đức tin chủ động, kiên quyết, vượt qua sự lười biếng thuộc linh, sự thỏa hiệp và những cám dỗ muốn đi đường tắt.

Để hiểu rõ sự hẹp của cổng hẹp, chúng ta phải đối chiếu nó với cổng rộng:

• Cổng Rộng & Đường Khoảng Khoát: Dẫn đến sự hư mất. Đây là con đường của sự thuận theo dòng chảy văn hóa, của chủ nghĩa khoan dung giả tạo (tolerance) cho mọi lối sống, của sự thỏa mãn bản thân và sống không cần ăn năn. Nó “rộng” vì nó không có tiêu chuẩn đạo đức ràng buộc. Nó “khoảng khoát” vì cho phép mọi loại tội lỗi và niềm tin hỗn tạp cùng tồn tại. Đám đông đi trên con đường này.
• Cổng Hẹp & Đường Chật: Dẫn đến sự sống. Đây là con đường của sự vâng phục Lời Chúa, của thập tự giá, của sự biệt riêng ra thánh. Nó “hẹp” vì có những ranh giới rõ ràng được định bởi chân lý tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Nó “chật” vì đòi hỏi sự kỷ luật, hy sinh và đôi khi là sự cô đơn khi đứng về phía lẽ thật. Chỉ một số ít tìm thấy và bước đi trên con đường này.

Hiểu được sự hẹp của cổng hẹp không phải để chúng ta bi quan hay kết án người khác, mà để tự kiểm tra chính mình và sống một đời sống đức tin chân thật.

1. Tự Xét Lại Sự Cứu Rỗi Cá Nhân:
Chúng ta có thực sự đã “gắng sức” bước qua cổng hẹp bằng đức tin nơi Christ, hay chỉ đang đi theo đám đông trong một môi trường tôn giáo? Có phải chúng ta tin vào một “Chúa Giê-xu tiện lợi” không đòi hỏi sự thay đổi? Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy tự xét để xem mình có đức tin chăng; hãy tự thử mình.” (II Cô-rinh-tô 13:5).

2. Sống Đời Sống Từ Bỏ và Vác Thập Tự Giá:
Mỗi ngày, cổng hẹp nhắc nhở chúng ta về sự lựa chọn: nuông chiều xác thịt hay theo Chúa Thánh Linh? Điều này thể hiện qua việc từ bỏ những thói quen tội lỗi, những mối quan hệ độc hại, sự ham muốn của cải và danh vọng trần gian. Đó là một cuộc chiến đấu (agōnizomai) hằng ngày.

3. Yêu Mến và Tuân Giữ Lời Chúa – La Bàn Của Con Đường Chật:
Con đường chật không phải do chúng ta tự vẽ ra. Nó được định hình bởi Lời Chúa. Thi thiên 119:105 nói: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chơn tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” Việc đọc, suy ngẫm và vâng theo Kinh Thánh một cách nghiêm túc là cách duy nhất để không đi lạc khỏi con đường hẹp.

4. Can Đảm Sống Khác Biệt và Làm Chứng:
Sống trên con đường hẹp có nghĩa là đôi khi phải đứng một mình, phải từ chối những thỏa hiệp mà thế gian cho là “bình thường”. Điều này đòi hỏi lòng can đảm. Tuy nhiên, chính sự khác biệt đó lại là cơ hội để làm chứng về ân điển và quyền năng biến đổi của Đấng Christ (Phi-líp 2:15).

Cổng hẹp hẹp đến mức nó loại trừ mọi sự tự tôn, mọi công đức của con người, và mọi con đường khác. Nhưng đây lại là tin mừng tuyệt vời! Bởi vì chính trong sự hẹp đó, chúng ta tìm thấy sự an toàn tuyệt đối. Một cổng rộng mở cho mọi thứ thì cũng mở cho sự hủy diệt. Cổng hẹp của Đấng Christ bảo vệ chúng ta khỏi điều đó.

Hơn nữa, dù cổng hẹp, nhưng nó đang mở! Lời mời gọi “hãy vào” vẫn còn hiệu lực. Chúa Giê-xu chính là Đấng mở cửa (Khải Huyền 3:20), và Ngài hứa rằng “ai đến cùng ta thì ta không bỏ ra ngoài đâu” (Giăng 6:37). Sự hẹp không phải để ngăn cản, mà để xác định. Đường chật không phải để hành hạ, mà để dẫn dắt chúng ta cách an toàn đến sự sống vĩnh phúc.

Cuối cùng, hãy nhớ rằng, sau khi bước qua cổng hẹp, chúng ta không đi một mình. Chúa Giê-xu phán: “Ta là người chăn hiền lành... chiên ta nghe tiếng ta, ta quen nó, và nó theo ta.” (Giăng 10:14, 27). Ngài là Đấng dẫn dắt chúng ta trên con đường chật ấy. Sự hẹp dẫn đến sự sống, và sự sống đó là phong phú, đầy trọn trong mối tương giao với Chúa.

Ước mong mỗi chúng ta, trong sự kính sợ Chúa và lòng biết ơn, tiếp tục gắng sức (agōnizomai) bước đi trên con đường hẹp mà Ngài đã vạch ra, với đôi mắt hướng về sự sống đời đời phía trước.