Phúc Âm của người Do Thái là gì?

Trong hành trình nghiên cứu và thông hiểu Kinh Thánh, thuật ngữ “Phúc Âm của người Do Thái” thường xuất hiện, mang theo những tầng ý nghĩa thần học sâu sắc. Đây không chỉ là một khái niệm lịch sử, mà còn là nền tảng thiết yếu để hiểu được sự toàn vẹn của kế hoạch cứu rỗi từ Đức Chúa Trời. Bài viết chuyên sâu này sẽ khám phá bản chất, nội dung, bối cảnh và sự ứng dụng vĩnh cửu của Phúc Âm này qua lăng kính Kinh Thánh, với sự tham chiếu đến nguyên ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp.

I. Giới Thiệu: Định Nghĩa & Bối Cảnh

Cụm từ “Phúc Âm của người Do Thái” có thể được hiểu trước hết là sứ điệp cứu rỗi được Đức Chúa Jêsus Christ và các sứ đồ đầu tiên rao giảng cho chính dân Y-sơ-ra-ên. Nó mang tính chất ưu tiên theo lệnh truyền: “…song phải đến cùng các con chiên lạc mất của nhà Y-sơ-ra-ên trước hết” (Ma-thi-ơ 10:5-6). Trong nguyên ngữ Hy Lạp, “Phúc Âm” (εὐαγγέλιον – *euangelion*) có nghĩa là “tin lành”, “tin mừng”. Đối với người Do Thái trong bối cảnh Cựu Ước và thời kỳ thứ hai của đền thờ, “tin mừng” này gắn liền với các lời hứa về Đấng Mết-si-a (מָשִׁיחַ – *Mashiach*), về sự phục hưng vương quốc, và về sự hoàn tất giao ước.

Phúc Âm này không phải là một tôn giáo mới, mà là sự ứng nghiệm và làm trọn vẹn những gì Đức Chúa Trời đã hứa với các tổ phụ (Sáng Thế Ký 12:3, 22:18) và qua các tiên tri (Ê-sai 53, Giê-rê-mi 31:31-34). Nó là đỉnh cao của mạc khải tiệm tiến. Sứ đồ Phao-lô, một người Do Thái chính thống, đã tóm tắt: “Thật vậy, tôi không hổ thẹn về Tin Lành đâu, vì là quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin, trước là người Giu-đa, sau là người Gờ-réc” (Rô-ma 1:16).

II. Nội Dung Cốt Lõi Của Phúc Âm Cho Người Do Thái

Nội dung rao giảng này có những điểm nhấn đặc biệt, được thể hiện rõ qua chức vụ của Chúa Jêsus và các sứ đồ trong sách Công Vụ.

1. Lời Rao Giảng Của Giăng Báp-tít & Chúa Jêsus

Sứ điệp mở đầu là: “Hãy ăn năn, vì vương quốc Đức Chúa Trời đã đến gần!” (Ma-thi-ơ 3:2, 4:17). Từ “ăn năn” trong tiếng Hy Lạp là μετανοέω (*metanoeō*), hàm ý sự thay đổi tâm trí, quay lưng khỏi tội lỗi và hướng về Đức Chúa Trời. Đây là tiếng kêu gọi thiết yếu cho dân giao ước. “Vương quốc Đức Chúa Trời” là khái niệm trung tâm trong niềm mong đợi của người Do Thái. Chúa Jêsus tuyên bố rằng vương quốc ấy không chỉ đến trong tương lai mà đã bắt đầu hiện diện trong chính con người và chức vụ của Ngài (Lu-ca 17:21).

2. Chứng Cớ Từ Kinh Thánh Cựu Ước

Các sứ đồ liên tục viện dẫn Kinh Thánh Cựu Ước để chứng minh Chúa Jêsus là Đấng Mết-si-a. Phi-e-rơ trong ngày Lễ Ngũ Tuần đã trích dẫn Giô-ên, Thi Thiên 16, và 2 Sa-mu-ên 7 để chứng minh (Công Vụ 2:14-36). Phi-líp giải thích Ê-sai 53 cho hoạn quan Ê-thi-ô-bi (Công Vụ 8:26-35). Phao-lô tại nhà hội thành An-ti-ốt xứ Phi-si-đi đã trình bày một bài giảng lịch sử cứu rỗi từ dòng dõi Đa-vít đến sự phục sinh của Chúa Jêsus (Công Vụ 13:16-41). Phúc Âm cho người Do Thái luôn được xây dựng trên nền tảng Kinh Thánh mà họ đã biết và tin cậy.

Một trong những chứng cớ mạnh mẽ nhất là sự phục sinh. Đây là dấu ấn xác nhận Đấng Mết-si-a (Thi Thiên 16:10, Công Vụ 2:24-32). Sứ điệp then chốt là: “…Đức Chúa Jêsus nầy, Đức Chúa Trời đã khiến sống lại, và chúng ta thảy đều làm chứng về sự đó.” (Công Vụ 2:32).

3. Lời Kêu Gọi Ăn Năn & Chịu Phép Báp-tem

Đáp lại sứ điệp này, các sứ đồ kêu gọi một sự đáp ứng cụ thể: “Hãy hối cải, ai nấy phải nhân danh Đức Chúa Jêsus chịu phép báp-tem, để được tha tội mình, rồi sẽ được lãnh sự ban cho Đức Thánh Linh.” (Công Vụ 2:38). Phép báp-tem (βαπτισμός – *baptismos*) là dấu hiệu bên ngoài của sự thanh tẩy, cắt đứt với đời sống cũ và bước vào giao ước mới. Điều này mang tính chất tiếp nối và làm mới giao ước, không phải phá bỏ (Ma-thi-ơ 5:17).

III. Sự Đối Nghịch & Nan Đề Thần Học

Phúc Âm này đã vấp phải sự chống đối từ nhiều lãnh đạo Do Thái giáo đương thời. Nan đề nằm ở hai điểm chính:

1. Bản Tính Của Đấng Mết-si-a: Người Do Thái mong đợi một Đấng Mết-si-a chính trị, vương giả để giải phóng họ khỏi ách thống trị La Mã. Nhưng Chúa Jêsus là Đấng Mết-siha chịu đau khổ (Ê-sai 53), đến để “phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người” (Ma-thi-ơ 20:28). Sự “vấp phạm về thập tự giá” (1 Cô-rinh-tô 1:23) là một trở ngại lớn.

2. Sự Công Bố Thần Tính: Chúa Jêsus tuyên bố mình có quyền tha tội (Mác 2:5-7) và xưng “Ta với Cha là một” (Giăng 10:30), điều mà các lãnh đạo tôn giáo cho là phạm thượng. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, chỉ có Đức Chúa Trời (YHWH) mới có quyền tha tội. Chúa Jêsus tuyên bố quyền đó chính là bằng chứng Ngài là Đức Chúa Trời nhập thể.

IV. Sự Mở Rộng & Tính Phổ Quát Của Phúc Âm

Một câu hỏi quan trọng: “Phúc Âm của người Do Thái” có khác với “Phúc Âm cho Dân Ngoại” không? Thưa, về bản chất thì không. Chỉ có một Phúc Âm duy nhất (Ga-la-ti 1:6-9). Tuy nhiên, về phương pháp và điểm nhấn thì có sự khác biệt. Phúc Âm cho dân ngoại (những người không có nền tảng Cựu Ước) thường bắt đầu từ Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa và Đấng Phán Xét (Công Vụ 14:15-17, 17:22-31), trong khi Phúc Âm cho người Do Thái bắt đầu từ các lời hứa và giao ước.

Sự kiện Cọt-nây trong Công Vụ 10 là bước ngoặt, khi Đức Thánh Linh giáng xuống trên dân ngoại, xác nhận họ cũng được tiếp nhận vào Hội Thánh mà không cần phải trở thành người Do Thái về mặt nghi lễ (như cắt bì). Điều này dẫn đến Hội Nghị Giê-ru-sa-lem (Công Vụ 15), nơi khẳng định sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Jêsus Christ là đủ cho mọi người, cả Do Thái lẫn Dân Ngoại (Ê-phê-sô 2:8-9, 11-18).

V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Hiểu về “Phúc Âm của người Do Thái” không chỉ là kiến thức lịch sử, mà còn đem lại nhiều bài học thiết thực:

1. Tôn Trọng Toàn Bộ Kinh Thánh: Phúc Âm mà chúng ta tin không bắt đầu từ Ma-thi-ơ, mà từ Sáng Thế Ký. Chúng ta cần học và trân trọng Cựu Ước như là phần không thể tách rời của Lời Đức Chúa Trời, vì nó bày tỏ tội lỗi, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, và sự cần thiết của Đấng Cứu Thế (Ga-la-ti 3:24).

2. Chia Sẻ Phúc Âm Cách Khôn Ngoan: Chúng ta học được nguyên tắc “trở nên mọi cách cho mọi người” từ sứ đồ Phao-lô (1 Cô-rinh-tô 9:19-23). Khi chứng đạo, cần tìm hiểu nền tảng và niềm tin của người nghe để có thể bắt đầu từ điểm chung, dẫn dắt họ đến với Chúa Jêsus một cách hiệu quả.

3. Đức Tin Được Xây Trên Lời Hứa: Người Do Thái trung tín trông đợi Đấng Mết-si-a qua hàng thế kỷ. Điều này dạy chúng ta về sự kiên nhẫn và trông cậy vào những lời hứa của Đức Chúa Trời dù hoàn cảnh có vẻ trái ngược (Hê-bơ-rơ 11:1, 13). Chúng ta cũng đang trông đợi sự tái lâm của Ngài.

4. Tránh Tinh Thần Tự Tôn Tôn Giáo: Sự chống đối của giới lãnh đạo Do Thái giáo cảnh tỉnh chúng ta về nguy cơ để truyền thống, nghi lễ, hoặc hiểu biết tôn giáo che mắt khỏi chân lý sống động của Đức Chúa Jêsus Christ. Chúng ta phải luôn để Lời Chúa phán đoán và uốn nắn mình.

5. Sống Trong Giao Ước Mới: Phúc Âm mời gọi chúng ta bước vào một giao ước mới, không bằng chữ viết trên bảng đá, nhưng bằng Thánh Linh trên bảng lòng (2 Cô-rinh-tô 3:3, Giê-rê-mi 31:33). Đời sống chúng ta phải thể hiện sự biến đổi từ bên trong, là kết quả của Thánh Linh và ân điển.

VI. Kết Luận

Phúc Âm của người Do Thái, xét cho cùng, chính là Phúc Âm của Đức Chúa Trời về Con Ngài (Rô-ma 1:1-3). Nó là tin mừng rằng Đức Chúa Trời đã thành tín với dân Ngài và với cả thế gian, bằng cách sai chính Con Một của Ngài đến, là Đấng Mết-si-a Jêsus, để gánh tội lỗi, chiến thắng sự chết, và mở ra con đường cứu rỗi cho bất cứ ai tin, không phân biệt Do Thái hay Dân Ngoại. Sứ điệp này vang vọng từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền, mời gọi mỗi chúng ta đáp lại bằng sự ăn năn, đức tin và một đời sống tận hiến cho Vua Muôn Vua. “Vì chưng sự cứu rỗi bởi người Giu-đa mà đến” (Giăng 4:22), và giờ đây, sự cứu rỗi ấy được ban cho mọi dân tộc cách nhưng không bởi ân điển.