Utraquism là gì? Utraquist là ai?

Trong dòng chảy lịch sử Hội Thánh, có những phong trào, dù không còn tên gọi phổ biến ngày nay, đã đóng vai trò như những viên đá lót đường quý giá cho Đại Cải Cách Tin Lành thế kỷ 16. Một trong những phong trào như vậy là Utraquism, và những người theo nó là Utraquists. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá chiều sâu lịch sử, thần học, và quan trọng hơn cả là nền tảng Kinh Thánh của phong trào này, từ đó rút ra những bài học thuộc linh thiết thực cho Cơ Đốc nhân đương đại.

I. Định Nghĩa & Nguồn Gốc Lịch Sử: Mầm Mống Cải Cách Từ Bohemia

Thuật ngữ Utraquism bắt nguồn từ cụm từ Latinh "sub utraque specie", có nghĩa là "dưới cả hai hình thức". Cụ thể, nó ám chỉ việc cử hành Tiệc Thánh (Thánh Thể) với cả bánh và rượu cho toàn thể tín hữu, chứ không chỉ riêng giới giáo sĩ được uống chén. Đây chính là điểm tranh luận thần học then chốt. Người theo chủ nghĩa này được gọi là Utraquist hay Hussite ôn hòa.

Phong trào này nở rộ vào đầu thế kỷ 15 tại vùng Bohemia (thuộc Cộng hòa Séc ngày nay), và là di sản trực tiếp từ nhà cải cách tiên phong Jan Hus (khoảng 1369-1415). Hus, một linh mục và giáo sư đại học, đã dũng cảm lên tiếng chống lại những lạm dụng và sai lầm giáo lý của Giáo hội Công giáo La Mã đương thời. Ông nhấn mạnh thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh (Sola Scriptura) trên mọi truyền thống giáo hội, đề cao sự thờ phượng bằng ngôn ngữ bản địa, và đặc biệt, ông dạy rằng mọi tín đồ đều có quyền lãnh nhận cả bánh và rượu trong Tiệc Thánh, dựa trên thực hành của Hội Thánh ban đầu trong Tân Ước.

Sau khi Hus bị kết tội dị giáo và bị thiêu hình tại Công đồng Constance (1415), những người theo ông đã nổi dậy, dẫn đến các cuộc chiến tranh Hussite. Trong nội bộ phe Hussite, nhóm Utraquist đại diện cho cánh ôn hòa, tìm kiếm một thỏa hiệp với Giáo hội La Mã nhưng vẫn giữ vững nguyên tắc "cả hai hình thức". Họ cuối cùng được Giáo hội La Mã công nhận một cách hạn chế qua Thỏa ước Basel (1436), một chiến thắng hiếm hoi của tư tưởng cải cách trước thời Martin Luther.

II. Nền Tảng Kinh Thánh: "Hãy Làm Điều Này Mà Nhớ Đến Ta"

Để hiểu sâu sắc lập trường của Utraquists, chúng ta phải quay về với Lời Chúa. Nền tảng cho sự dạy dỗ của họ nằm ở các phân đoạn mô tả việc Chúa Giê-xu Christ lập Tiệc Thánh.

Ma-thi-ơ 26:26-28 chép: "Khi đương ăn, Đức Chúa Jêsus lấy bánh, tạ ơn rồi, bẻ ra đưa cho môn đồ mà rằng: Hãy lấy, ăn đi; nầy là thân thể ta. Ngài lại lấy chén, tạ ơn rồi, đưa cho môn đồ mà rằng: Hết thảy hãy uống đi; vì nầy là huyết ta, huyết của sự giao ước đổ ra cho nhiều người được tha tội."

Từ ngữ Hy Lạp được dùng ở đây là "ποτήριον" (potērion) - cái chén. Chúa Giê-xu truyền lệnh rõ ràng: "Hết thảy hãy uống đi" (πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες). Mệnh lệnh này được ban cho tất cả các môn đồ có mặt, không có sự phân biệt nào. Tương tự, trong 1 Cô-rinh-tô 11:23-26, sứ đồ Phao-lô nhắc lại mạng lệnh này và nhấn mạnh rằng mỗi khi ăn bánh và uống chén này, chúng ta rao truyền sự chết của Chúa cho tới lúc Ngài đến.

Việc Giáo hội thời Trung Cổ tước đi "chén" khỏi tay giáo dân đã tạo nên một sự phân chia giai cấp tôn giáo trái với Kinh Thánh, biến giáo sĩ thành một "tầng lớp trung gian đặc quyền". Utraquists, qua việc đòi hỏi "cả hai hình thức", thực chất là đấu tranh cho một chân lý thuộc linh sâu sắc hơn: quyền tư tế của mọi tín đồ. 1 Phi-e-rơ 2:9 tuyên bố: "Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời..." Mọi tín đồ trong Đấng Christ đều có quyền trực tiếp đến với Ngài, hiệp thông trọn vẹn trong sự chết và sự sống lại của Ngài qua biểu tượng của bánh và chén.

III. Ý Nghĩa Thần Học Sâu Xa Của "Cả Hai Hình Thức"

Việc nhấn mạnh vào cả bánh lẫn rượu không đơn thuần là một nghi thức hình thức. Nó mang những ý nghĩa thần học phong phú:

1. Sự Hiệp Thông Trọn Vẹn (Koinōnia): Từ Hy Lạp "κοινωνία" (koinōnia) trong 1 Cô-rinh-tô 10:16 mô tả sự hiệp thông trong huyết và thân thể Đấng Christ. Việc chỉ nhận một phần (chỉ bánh) làm nghèo đi biểu tượng của sự hiệp thông trọn vẹn này. Chén tượng trưng cho giao ước mới trong huyết Ngài (Lu-ca 22:20), một phần không thể thiếu của lời hứa cứu rỗi.

2. Tính Toàn Vẹn Của Sự Cứu Chuộc: Thân thể Chúa bị phá vỡ (bánh) và huyết Ngài đổ ra (chén) là hai khía cạnh bất khả phân của một của lễ chuộc tội duy nhất. Tách rời chúng trong thực hành có thể vô tình làm mờ đi tính trọn vẹn của công trình Christ.

3. Sự Bình Đẳng Trong Ân Điển: Trong Đấng Christ, "không còn phân biệt…" (Ga-la-ti 3:28). Việc mọi tín đồ, dù là giáo sĩ hay giáo dân, cùng dự phần như nhau trong bánh và chén là một chứng cứ hùng hồn về ân điển bình đẳng mà Chúa ban cho mọi người tin.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Lịch sử của Utraquism không chỉ là một câu chuyện trong sách vở. Nó để lại những bài học sống động cho chúng ta ngày nay:

1. Lòng Can Đảm Đứng Trên Lời Chúa: Jan Hus và các Utraquist đã chọn đứng về phía Lời Chúa, dù phải đối mặt với sự chống đối khốc liệt từ thẩm quyền tôn giáo đương thời. Bài học cho chúng ta là phải luôn “vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta” (Công vụ 5:29). Trong một thế giới có nhiều tiếng nói, thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh phải là nền tảng bất di bất dịch cho đức tin và sự thực hành của chúng ta.

2. Sự Quý Trọng Tiệc Thánh: Utraquism nhắc chúng ta không được xem thường hay thực hiện Tiệc Thánh một cách máy móc. Mỗi lần dự Tiệc Thánh, hãy nhớ rằng chúng ta đang tuyên xưng sự chết của Chúa, công bố niềm hy vọng phục sinh, và kinh nghiệm sự hiệp thông trọn vẹn với Ngài và với nhau. Hãy “tự xét mình” (1 Cô-rinh-tô 11:28) cách nghiêm túc trước khi dự phần.

3. Quyền Tư Tế Cá Nhân và Trách Nhiệm Cá Nhân: Chúng ta được kêu gọi trở thành những “thầy tế lễ nhà vua”. Điều này bao hàm trách nhiệm cá nhân trong việc học hỏi Lời Chúa, cầu nguyện trực tiếp với Ngài, và sống một đời sống thánh. Không một tổ chức hay con người nào được đứng giữa linh hồn bạn và Đấng Christ.

4. Tinh Thần Cải Chánh Liên Tục: Utraquism là một lời nhắc nhở rằng Hội Thánh luôn cần được cải chánh để ngày càng trung tín hơn với Khuôn Mẫu Kinh Thánh. Mỗi thế hệ Cơ Đốc nhân phải luôn chăm chú tra xem Kinh Thánh và sẵn sàng điều chỉnh những thực hành đã trở nên truyền thống nhưng lại lệch khỏi Lẽ Thật.

Kết Luận: Di Sản Của Lẽ Thật

Phong trào Utraquism có thể đã phai mờ trong sử sách, nhưng nguyên tắc Kinh Thánh mà họ đấu tranh để gìn giữ vẫn còn mãi. Họ đã góp phần dọn đường, chuẩn bị tâm thế cho cuộc Đại Cải Cách vĩ đại, nơi các nguyên tắc “Chỉ bởi đức tin” (Sola Fide), “Chỉ bởi ân điển” (Sola Gratia), và “Chỉ bởi Kinh Thánh” (Sola Scriptura) được tuyên bố rõ ràng.

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành trong thế kỷ 21, chúng ta được thừa hưởng di sản đức tin quý báu đó. Mỗi lần chúng ta cùng nhau bẻ bánh và uống chén trong sự đơn sơ, trọn vẹn theo Lời Chúa dạy, chúng ta không chỉ nhớ đến Chúa Giê-xu, mà còn tưởng niệm đến những anh hùng đức tin như Jan Hus và nhiều người đã trung thành với Lẽ Thật. Hãy sống, hành động và thờ phượng với lòng biết ơn sâu sắc, luôn lấy Lời Chúa làm kim chỉ nam, và giữ vững đức tin trọn vẹn nơi Đấng Christ, là Đầu của Hội Thánh.