Gian lận ngoan đạo là gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những cạm bẫy tinh vi và nguy hiểm nhất mà Cơ Đốc nhân có thể đối diện không phải là sự bức hại từ bên ngoài, mà là sự suy đồi từ bên trong—một thứ tội lỗi được khoác lên lớp vỏ của sự ngoan đạo. Đó chính là hiện tượng "gian lận ngoan đạo" (spiritual hypocrisy). Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát hiện tượng này dưới ánh sáng của Lời Chúa, phân tích bản chất, biểu hiện, hậu quả và con đường giải thoát mà Phúc Âm đem lại.

Khái niệm "gian lận ngoan đạo" hay "sự giả hình thuộc linh" được Chúa Giê-xu Christ cảnh báo và lên án một cách mạnh mẽ nhất. Từ ngữ then chốt trong Tân Ước là **"ὑποκριτής" (hypokritēs)**. Trong tiếng Hy Lạp cổ, từ này ban đầu dùng để chỉ **diễn viên trên sân khấu**, người đeo mặt nạ để đóng vai một nhân vật khác với con người thật của mình. Chúa Giê-xu đã mượn hình ảnh này để mô tả những người sống đạo đức giả: họ đeo "mặt nạ" ngoan đạo bên ngoài để trình diễn trước mặt người khác, trong khi bản chất bên trong lại trống rỗng hoặc đầy rẫy tội lỗi.

Chúa Giê-xu tuyên bố: "Khi các ngươi cầu nguyện, đừng làm như bọn giả hình; vì chúng ưa đứng cầu nguyện trong các nhà hội và góc phố, để được người ta trông thấy. Quả thật, ta nói cùng các ngươi, bọn đó đã được phần thưởng của mình rồi." (Ma-thi-ơ 6:5). Ở đây, từ **"giả hình" (hypokritai)** chỉ những người biến hành động thờ phượng thật là sự tương giao với Đức Chúa Trời thành một vở kịch trình diễn cho người đời. Phần thưởng của họ không đến từ Cha trên trời, mà chỉ là sự khen ngợi nhất thời của con người.

Kinh Thánh, đặc biệt trong các sách Phúc Âm, vạch trần nhiều biểu hiện cụ thể của sự gian lận ngoan đạo:

1. Sự Ngoan Đạo Hình Thức, Thiếu Thực Chất: Đây là đặc điểm nổi bật của những người Pha-ri-si. Chúa Giê-xu gọi họ là "mồ mả quét vôi, bề ngoài cho đẹp, mà bề trong thì đầy xương người chết và mọi thứ ô uế" (Ma-thi-ơ 23:27). Họ giữ tỉ mỉ các nghi lễ, luật lệ bên ngoài (như rửa tay, nộp một phần mười rau húng) nhưng lại "bỏ qua các điều quan trọng hơn trong luật pháp, là sự công bình, thương xót và thành tín" (Ma-thi-ơ 23:23). Họ có vẻ công bình trước mặt người ta, nhưng trong lòng đầy sự gian ác (Lu-ca 16:15).

2. Sự Tìm Kiếm Vinh Quang Của Loài Người: Động cơ thúc đẩy của gian lận ngoan đạo không phải là làm đẹp lòng Đức Chúa Trời, mà là tìm kiếm sự tôn trọng, ngợi khen từ con người. Chúa Giê-xu cảnh báo về việc làm việc lành để được người ta thấy: "Hãy giữ, đừng làm sự công bình mình trước mặt người ta, cho họ xem thấy; bằng không, thì các ngươi chẳng được phần thưởng gì của Cha các ngươi ở trên trời." (Ma-thi-ơ 6:1). Điều này áp dụng cho việc bố thí (câu 2), cầu nguyện (câu 5) và kiêng ăn (câu 16).

3. Tinh Thần Lên Án, Tự Công Bình: Người gian lận ngoan đạo thường dùng tiêu chuẩn của mình để đo lường và lên án người khác, trong khi không nhìn thấy tội lỗi của chính mình. Chúa Giê-xu dạy trong Lu-ca 18:9-14 qua dụ ngôn người Pha-ri-si và người thâu thuế. Người Pha-ri-si cầu nguyện: "Lạy Đức Chúa Trời, tôi tạ ơn Ngài, vì tôi không phải như người khác... hay là như người thâu thuế nầy" (câu 11). Anh ta dùng sự tuân thủ luật lệ bề ngoài của mình làm thước đo để khinh dể người khác, hoàn toàn thiếu sự khiêm nhường và nhận biết tội lỗi.

4. Truyền Thống Con Người Thay Thế Điều Răn Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu quở trách người Pha-ri-si: "Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!" (Mác 7:8). Gian lận ngoan đạo có thể biểu hiện qua việc tôn sùng những truyền thống, nghi thức do con người đặt ra, trong khi lơ là hoặc bẻ cong những mạng lệnh quan trọng của Đức Chúa Trời về tình yêu thương, lòng thương xót và sự công bình.

Chúa Giê-xu chỉ ra rằng mọi sự ô uế, mọi biểu hiện giả hình, đều bắt nguồn từ bên trong: "Vì thế gian nầy, mà ra những ác tưởng, những tội giết người, tà dâm, dâm dục, trộm cướp, chứng dối, lộng ngôn." (Ma-thi-ơ 15:19). Gian lận ngoan đạo là triệu chứng của một **tấm lòng** chưa được biến đổi thật sự, nơi mà tình yêu với Đức Chúa Trời và người lân cận không phải là động lực chính, mà thay vào đó là lòng yêu mình, kiêu ngạo và ham mê vinh hiển của loài người.

Tiên tri Ê-sai cũng đã cảnh báo dân sự Đức Chúa Trời: "Vì dân nầy chỉ lấy miệng tới gần ta, lấy môi miếng tôn ta, mà lòng chúng nó thì cách xa ta lắm" (Ê-sai 29:13). Đây chính là bản chất của sự giả hình: một sự thờ phượng bằng môi miệng, tách rời khỏi một tấm lòng chân thật hướng về Chúa.

Gian lận ngoan đạo mang lại những hậu quả thảm khốc:

• Lừa Dối Chính Mình: Người sống giả hình có thể tự lừa dối mình, tin rằng mình đang ở trong tình trạng đúng đắn với Đức Chúa Trời vì những việc làm bên ngoài. Gia-cơ cảnh báo: "Hãy làm theo lời, chớ lấy nghe làm đủ mà lừa dối mình." (Gia-cơ 1:22).
• Làm Gương Xấu Cho Người Khác: Sự giả hình của những người có vẻ "đạo đức" có thể làm vấp phạm những người tìm kiếm Chúa, tạo ra một hình ảnh méo mó về Đức Chúa Trời và đời sống Cơ Đốc.
• Đối Diện Sự Phán Xét Nghiêm Khắc Của Chúa: Chúa Giê-xu dành những lời quở trách nặng nề nhất cho những kẻ giả hình. Họ không những không vào được Nước Trời, mà còn ngăn trở người khác vào (Ma-thi-ơ 23:13). Trong ngày phán xét, Chúa sẽ phán với nhiều người đã từng nhân danh Ngài làm những việc quyền năng: "Hỡi kẻ làm gian ác, ta chẳng biết các ngươi bao giờ, hãy lui ra khỏi ta!" (Ma-thi-ơ 7:23).

Làm thế nào để tránh và vượt qua cạm bẫy gian lận ngoan đạo?

1. Sự Xưng Nhận & Sự Biến Đổi Từ Bên Trong: Giải pháp không nằm ở việc cố gắng hơn để "trở nên chân thật", mà bắt đầu từ việc thành thật xưng nhận tình trạng giả hình của mình trước mặt Chúa. Đa-vít, sau khi phạm tội, đã cầu nguyện: "Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dựng nên trong tôi một lòng trong sạch, và làm cho mới lại trong tôi một thần linh ngay thẳng." (Thi Thiên 51:10). Chỉ có Đức Thánh Linh mới có thể ban cho chúng ta một tấm lòng mới (Ê-xê-chi-ên 36:26).

2. Sống Trước Mặt Đức Chúa Trời, Không Phải Trước Mặt Người Ta: Thay vì tìm kiếm sự chấp thuận của con người, chúng ta được kêu gọi sống như "con cái của Cha các ngươi ở trên trời" (Ma-thi-ơ 5:45). Điều này có nghĩa là động cơ tối cao của chúng ta là làm đẹp lòng Cha, Đấng "thấy trong nơi kín nhiệm" (Ma-thi-ơ 6:6) và sẽ ban thưởng cho chúng ta.

3. Tập Trung Vào Thập Tự Giá, Không Phải Thành Tích Cá Nhân: Sứ đồ Phao-lô, từng là một Pha-ri-si "không chỗ trách được" về mặt luật pháp (Phi-líp 3:6), đã từ bỏ mọi sự để tìm biết Chúa Giê-xu Christ. Ông tuyên bố: "Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi" (Ga-la-ti 2:20). Nền tảng của sự ngoan đạo thật là Đấng Christ sống trong chúng ta, chứ không phải chúng ta cố gắng sống cho Ngài bằng sức riêng.

4. Thực Hành Sự Khiêm Nhường Và Tự Xét: Thay vì soi xét người khác, chúng ta được kêu gọi trước hết phải tự xét mình. "Hỡi người, bất cứ ai trong các ngươi xét đoán kẻ khác thì không thể chữa mình được; vì trong khi đoán xét kẻ khác, ngươi lên án chính mình, bởi ngươi là kẻ xét đoán, mà cũng làm các việc giống như vậy... Vậy, mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời." (Rô-ma 2:1, 14:12).

1. Trong Sự Thờ Phượng Cá Nhân: Hãy kiểm tra động cơ khi cầu nguyện, đọc Kinh Thánh. Bạn có đang làm vì thói quen, vì cảm giác an toàn, hay vì khao khát thật sự được gặp Chúa và nghe tiếng Ngài?

2. Trong Việc Phục Vụ Hội Thánh: Khi phục vụ, hãy tự hỏi: Mình có đang làm vì yêu Chúa và yêu người, hay vì muốn được công nhận, có địa vị, hoặc chứng tỏ bản thân?

3. Trong Các Mối Quan Hệ: Tránh nói về đạo đức hay phán xét người khác để nâng cao hình ảnh bản thân. Thay vào đó, hãy tập trung vào việc yêu thương cách chân thật, sẵn sàng thừa nhận sai lầm và xin lỗi.

4. Trong Sự Xưng Nhận Tội Lỗi: Hãy thành thật với Chúa và với những người bạn đáng tin cậy trong Chúa về những cuộc chiến nội tâm và thất bại của bạn. "Vậy, hãy xưng tội cùng nhau, và cầu nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bệnh." (Gia-cơ 5:16).

Gian lận ngoan đạo là căn bệnh nan y của tấm lòng con người, nhưng Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ chính là phương thuốc giải độc. Chúa Giê-xu không đến để kêu gọi những người "công bình" giả tạo, nhưng để kêu gọi "những kẻ có tội" (Mác 2:17) đến với sự ăn năn thật. Con đường giải thoát khỏi sự giả hình không phải là nỗ lực che đậy bản thân tốt hơn, mà là đến với Thập Tự Giá, nơi chúng ta được tha thứ, được tái sinh và được ban cho một tấm lòng mới. Ước mong mỗi chúng ta, dưới ánh sáng của Lời Chúa và sự dẫn dắt của Thánh Linh, ngày càng sống một đời sống chân thật, khiêm nhường và tập trung vào Đấng Christ, để mọi vinh quang đều quy về Cha trên trời.

"Lạy Chúa, xin hãy dò xét con, và biết lòng con; hãy thử con, và biết tư tưởng con. Xin xem thử con có lối ác nào chăng, Xin dắt con vào con đường đời đời." (Thi Thiên 139:23-24).