Thư Của Polycarp Gửi Tín Hữu Philíp
Trong kho tàng văn học Cơ Đốc giáo sơ kỳ, bên cạnh các sách của Tân Ước, có một số tác phẩm của các “Giáo Phụ Tông Đồ” (Apostolic Fathers) giữ vai trò cực kỳ quan trọng. Họ là những lãnh đạo Hội Thánh trực tiếp được dạy dỗ bởi chính các sứ đồ của Chúa Giê-xu. Trong số đó, **Polycarp** (khoảng 69–155 SCN) nổi bật với tư cách là Giám mục của Hội Thánh Smyrna và là môn đồ trực tiếp của **Sứ đồ Giăng**. Thư của ngài gửi cho Hội Thánh tại thành Philíp, thường được gọi là “Thư của Polycarp gửi tín hữu Philíp” (The Epistle of Polycarp to the Philippians), là một trong những văn kiện lịch sử quý giá nhất, cho chúng ta cái nhìn chân thực về đức tin, nếp sống và những tranh chiến của Hội Thánh chỉ vài thập kỷ sau thời kỳ Tân Ước.
Bức thư này không chỉ là một thư từ mục vụ thông thường; nó là một chứng liệu sống động về sự kế thừa giáo lý tinh tuyền từ các sứ đồ, một lời kêu gọi sống động về sự **bền đỗ trong đức tin**, **nếp sống công chính**, và **cảnh giác chống lại các giáo lý sai lầm**. Nghiên cứu bức thư này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự liên tục giữa giáo lý Tân Ước và sự giảng dạy của Hội Thánh thế kỷ thứ hai, đồng thời rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.
Theo sử liệu, bức thư được Polycarp viết vào khoảng năm 110-140 SCN. Động lực trực tiếp xuất phát từ lời thỉnh cầu của Hội Thánh Philíp. Họ đã viết thư cho Polycarp, xin ông chia sẻ những bức thư của **Ignatius** (một giám mục khác bị bắt và đang trên đường đến Rô-ma để chịu tử đạo) mà Polycarp đang giữ. Polycarp đáp ứng và gửi kèm theo những bức thư đó cùng với bức thư riêng của mình để khuyên bảo, khích lệ Hội Thánh.
Thành Philíp là một Hội Thánh đặc biệt, được chính **Sứ đồ Phao-lô** thành lập (Công vụ 16:12-40). Đây là Hội Thánh đầu tiên trên đất Âu châu và có mối quan hệ thân thiết với Phao-lô (Phi-líp 4:15-16). Khoảng 50-60 năm sau khi Phao-lô viết thư Phi-líp, Polycarp – môn đồ của Sứ đồ Giăng – lại viết thư cho cùng một Hội Thánh ấy. Điều này cho thấy sự hiệp nhất và quan tâm mục vụ giữa các Hội Thánh và các lãnh đạo khác nhau trong thế hệ kế cận các sứ đồ.
Mục đích chính của Polycarp là:
- Khích lệ đức tin và sự bền đỗ trước những khó khăn, bắt bớ.
- Khuyên răn về nếp sống Cơ Đốc đạo đức, đặc biệt cho các nhóm khác nhau trong Hội Thánh (trưởng lão, chấp sự, thanh niên, trinh nữ, vợ chồng).
- Cảnh báo chống lại dị giáo, cụ thể là ảnh hưởng của nhóm Docetism (chủ nghĩa Hư Ảo) – một giáo lý sai lầm phủ nhận nhân tính thật của Chúa Giê-xu, cho rằng Ngài chỉ có thân thể “ảo tưởng”.
- Nhấn mạnh về quyền năng của sự phục sinh và hy vọng về sự sống đời đời.
Polycarp mở đầu thư với lời chào: “Polycarp và các trưởng lão cùng ở với người, gởi cho Hội thánh của Đức Chúa Trời ngụ tại thành Philíp”. Cách xưng hô này phản ánh cấu trúc Hội Thánh địa phương với sự lãnh đạo tập thể của các trưởng lão (presbyters), rất phù hợp với mô hình Tân Ước (Tít 1:5; Công vụ 14:23).
Ngay trong chương đầu, Polycarp bày tỏ lòng vui mừng vì đức tin vững mạnh của các tín hữu Philíp, “được đâm rễ sâu từ ban đầu và vẫn còn bền vững cho đến bây giờ”. Cụm từ “đâm rễ sâu” (gr. errizōmenoi) gợi nhớ đến hình ảnh trong Cô-lô-se 2:7, nói về đời sống được đâm rễ và lập nền trong Chúa. Polycarp khẳng định ân điển này đến từ Đấng Christ, “Đấng đã vì tội lỗi chúng ta hạ mình xuống cho đến chết, nhưng Đức Chúa Trời đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại” (Polycarp 1:2). Tuyên bố này vừa là một tóm tắt Phúc Âm, vừa là một mũi nhọn chống lại giáo lý Docetist vì nó khẳng định sự chết thật và sự sống lại thật của Đấng Christ.
“Vì Ngài đã chịu mọi sự vì chúng ta, hầu cho chúng ta được sống trong Ngài.” (Polycarp 8:1)
Một phần lớn của bức thư (chương 2-6) dành để khuyên bảo cụ thể các nhóm người. Điều này phản chiếu cấu trúc của các “bảng chỉ dẫn tại gia” (Haustafeln) trong Tân Ước (Ê-phê-sô 5:22-6:9; Cô-lô-se 3:18-4:1). Polycarp khuyên:
- Các trưởng lão: Phải “cảm thương, có lòng thương xót đối với mọi người”, “dẫn những con chiên lạc về”, “thăm viếng mọi kẻ đau ốm” – đây chính là hình mẫu của người chăn hiền lành (1 Phi-e-rơ 5:1-4).
- Các chấp sự: Phải “ăn ở thanh sạch trước mặt Chúa”, “không hay gièm chê, không hay hai lòng”, “nhân từ và siêng năng trong mọi việc”.
- Các thanh niên: Phải “giữ mình thanh sạch trong mọi sự”, “kềm giữ mình khỏi mọi điều ác”.
- Các trinh nữ: Sống “với lương tâm tinh sạch và không chỗ trách được”.
- Vợ chồng: Phải “chung thủy” và “dạy dỗ con cái trong sự kính sợ Chúa”.
Điểm nhấn xuyên suốt là sự thực hành đức tin qua hành động. Polycarp viết: “Đức tin là khởi đầu của sự sống, và tình yêu thương là sự kết thúc. Và khi cả hai hiệp làm một, đó là Đức Chúa Trời; mọi điều tốt lành khác đều dẫn đến sự công chính.” (Polycarp 3:3). Ở đây, ngài liên kết chặt chẽ đức tin (pistis) và tình yêu thương (agapē) – hai phẩm chất then chốt trong Tân Ước (Ga-la-ti 5:6; 1 Cô-rinh-tô 13:13).
Đây là một chủ đề then chốt. Polycarp cảnh báo rõ ràng về những kẻ “làm sai lạc” và “không xưng nhận rằng Chúa Giê-xu Christ đã đến trong xác thịt” (Polycarp 7:1). Đây là trích dẫn gần như nguyên văn từ 1 Giăng 4:2-3, chứng tỏ Polycarp đang vận dụng trực tiếp giáo lý từ sứ đồ Giăng, thầy của mình, để chống lại cùng một tà giáo. Từ Hy Lạp Docetism bắt nguồn từ dokeō (nghĩa là “dường như, có vẻ như”). Họ dạy rằng Đấng Christ chỉ “có vẻ như” có thân thể và chịu khổ nạn. Polycarp bác bỏ điều này kịch liệt, gọi đây là “giáo lý của ma quỷ” (Polycarp 7:1).
Để đối phó, ngài khuyên các tín hữu phải **“trở nên vững vàng trong đức tin”** và **“không lìa bỏ niềm hy vọng”** (Polycarp 8:1). Sự vững vàng này được xây dựng trên nền tảng là **“Lời của sự công chính”** – một cách gọi Kinh Thánh – và trên chính Chúa Giê-xu Christ, “Đấng Bảo Đảm cho sự không hư nát của chúng ta” (Polycarp 8:1).
“Ai không xưng nhận Chúa Giê-xu Christ đến trong xác thịt, thì đó là kẻ địch lại Đấng Christ… Ai làm sai lạc lời của Chúa vì những ham muốn riêng và nói rằng chẳng có sự sống lại hay sự phán xét, thì người ấy là con đầu lòng của Sa-tan.” (Polycarp 7:1)
Giống như các sứ đồ, Polycarp đặt hy vọng của Cơ Đốc nhân vào sự phục sinh thân thể và sự sống đời đời. Ngài khích lệ các tín hữu Philíp bằng cách nhắc đến gương của **Ignatius, Zosimus, Rufus** và những người khác, có lẽ là những người đã chịu tử đạo, rằng họ “không chạy trốn” nhưng “ở trong niềm tin vững chắc và xác quyết” (Polycarp 9:1-2).
Polycarp viết: “Nếu chúng ta làm đẹp lòng Ngài trong đời này, chúng ta sẽ nhận lãnh đời sau, như Ngài đã hứa sẽ khiến chúng ta sống lại từ cõi chết, và nếu chúng ta sống xứng đáng với Ngài, chúng ta sẽ đồng trị với Ngài” (Polycarp 5:2). Lời hứa “đồng trị” này bắt nguồn từ 2 Ti-mô-thê 2:12 và Khải huyền 20:6. Niềm hy vọng này không phải là sự trốn tránh thực tại, mà là **động lực để sống thánh khiết và trung tín trong hiện tại**.
Một điểm đáng chú ý là Polycarp trích dẫn Kinh Thánh rất nhiều, chủ yếu là Tân Ước. Ngài trích dẫn hoặc ám chỉ đến các sách: Ma-thi-ơ, Lu-ca, Công vụ, Rô-ma, 1 & 2 Cô-rinh-tô, Ga-la-ti, Ê-phê-sô, Phi-líp, 1 & 2 Ti-mô-thê, 1 Phi-e-rơ, và đặc biệt là **1 Giăng**. Điều này cho thấy:
- Các sách Tân Ước đã được lưu hành rộng rãi và có thẩm quyền trong các Hội Thánh vào thời điểm đó.
- Polycarp xem các trước tác của các sứ đồ là **Lời của Đức Chúa Trời** có thẩm quyền để dạy dỗ và sửa trị.
- Có sự liên tục trọn vẹn về giáo lý giữa các sứ đồ và thế hệ lãnh đạo kế tiếp.
Ngài cũng trích dẫn một số câu từ Cựu Ước (như Thi thiên, Châm ngôn) và một số truyền thống giáo huấn của Chúa (agrapha). Cách trích dẫn của Polycarp không phải là học thuật khô khan, mà là sự **áp dụng sống động** Lời Chúa vào các vấn đề thực tế của Hội Thánh.
Thư của Polycarp không phải là một văn bản lịch sử khô cứng, mà chứa đựng nhiều bài học thiết thực, thời sự cho Hội Thánh ngày nay:
1. Sống Đức Tin Gắn Liền Với Hành Động Yêu Thương: Polycarp nhắc chúng ta rằng đức tin chân chính luôn sinh ra đời sống công chính và việc lành. Chúng ta được kêu gọi thể hiện đức tin qua cách đối xử với người trong gia đình, qua trách nhiệm trong chức vụ Hội Thánh, và qua sự liêm chính trong xã hội. “Đức tin không có việc làm là đức tin chết” (Gia-cơ 2:26) – Polycarp đang sống và dạy điều này.
2. Trung Thành Với Giáo Lý Tinh Tuyền Của Các Sứ Đồ: Trong một thời đại có nhiều giáo lý pha trộn và tương đối hóa chân lý, lời kêu gọi của Polycarp về việc bám chặt vào lẽ thật “Đấng Christ đến trong xác thịt” vang vọng mạnh mẽ. Cơ Đốc nhân cần được trang bị bằng Lời Chúa để nhận diện và chống lại những sai lầm về bản tính của Chúa Giê-xu, về sự cứu rỗi bởi ân điển, và về thẩm quyền của Kinh Thánh.
3. Bền Đỗ Trong Mọi Hoàn Cảnh: Dù đối diện với cám dỗ, bắt bớ hay chỉ đơn giản là sự mệt mỏi trong đời sống thường nhật, chúng ta được kêu gọi kiên trì. Polycarp chỉ cho chúng ta nguồn sức mạnh cho sự bền đỗ: đó là **niềm hy vọng phục sinh và sự sống đời đời**. Sự chắc chắn về tương lai định hình cách chúng ta sống trong hiện tại.
4. Sống Có Trách Nhiệm Trong Cộng Đồng Hội Thánh: Bức thư cho thấy Hội Thánh là một thân thể với những bổn phận cụ thể. Mỗi chúng ta, dù ở địa vị nào (lãnh đạo, phục vụ, trẻ, già, độc thân, đã lập gia đình), đều có phần trách nhiệm để gây dựng Hội Thánh nên thánh và hiệp một.
5. Tôn Trọng Di Sản Và Sự Kế Thừa Thuộc Linh: Polycarp, với tư cách là “cầu nối” giữa các sứ đồ và Hội Thánh sau này, dạy chúng ta biết trân trọng sự dạy dỗ trung tín của những người đi trước trong Chúa. Chúng ta không sống đức tin trong chân không, mà đứng trên nền tảng của các thánh đồ và các chứng nhân qua mọi thời đại.
Thư của Polycarp gửi tín hữu Philíp là một món quà quý giá từ buổi bình minh của Hội Thánh. Nó cho chúng ta thấy một đức tin sống động, một nếp sống thực hành, và một sự trung thành không khoan nhượng với Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ. Polycarp không phải là một nhà thần học trừu tượng; ngài là một mục tử chăn bầy, lo lắng cho sự thuần khiết và sự bền đỗ của họ.
Cuộc đời Polycarp kết thúc bằng sự tử đạo anh dũng vào năm 155 SCN. Lời chứng cuối cùng của ngài về đức tin nơi Đấng Christ đã làm rung động nhiều thế hệ. Bức thư này, cùng với câu chuyện cuộc đời ngài, khích lệ chúng ta: **hãy giữ vững đức tin đã nhận lãnh, sống yêu thương thực tế, và trông đợi sự sống lại vinh hiển.**
“Vậy, hỡi anh em, hãy hết lòng bền đỗ trong sự tập tành của mình, được vững lập trong đức tin, là đức tin của Đấng Christ, và trong tình yêu thương, là tình yêu thương của Đức Chúa Trời Cha và của Chúa chúng ta là Giê-xu Christ.” (Dựa trên tinh thần Polycarp và Hê-bơ-rơ 10:23)
Ước mong chúng ta, như các tín hữu Philíp ngày xưa, đón nhận lời khuyên này, để đời sống chúng ta cũng “đâm rễ sâu” trong Chúa và kết quả cho vinh hiển Ngài.