Các Văn Thư (Ketuvim) là gì?
Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, việc hiểu biết về cấu trúc và bối cảnh hình thành của Lời Đức Chúa Trời là vô cùng quan trọng. Đối với nhiều tín hữu Tin Lành, thuật ngữ "Cựu Ước" đã quen thuộc, nhưng ít ai biết đến cách phân loại nguyên thủy của người Do Thái: Tanakh. Tanakh là từ viết tắt của ba phần chính: Torah (Luật pháp), Nevi'im (Các tiên tri), và Ketuvim (Các Văn Thư). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phần cuối cùng – Ketuvim – để khám phá nội dung phong phú, ý nghĩa thần học và ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.
Từ "Ketuvim" (כְּתוּבִים) trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa đơn giản là "Những Gì Được Viết Ra" hoặc "Các Văn Thư". Đây là phần thứ ba và cũng là phần cuối cùng trong Kinh Thánh Do Thái (Tanakh). Nếu Torah (Ngũ Kinh) là nền tảng luật pháp và giao ước, Nevi'im là sự phán xét và lời hứa qua tiếng nói của các tiên tri, thì Ketuvim chính là sự đáp ứng đa dạng của con người trước Đức Chúa Trời. Nó ghi lại những lời cầu nguyện, suy tư triết lý, lịch sử, thơ ca và những câu chuyện đức tin trong những hoàn cảnh khác nhau của dân sự Đức Chúa Trời.
Ketuvim bao gồm 11 sách (theo cách phân loại của Do Thái giáo), được sắp xếp theo thứ tự khác nhau trong các bản dịch. Trong bản Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925 mà chúng ta sử dụng, các sách này nằm rải rác từ phần lịch sử đến các sách văn thơ và tiên tri. Cụ thể, chúng bao gồm: Thi Thiên, Châm Ngôn, Gióp, Nhã Ca, Ru-tơ, Ca Thương, Truyền Đạo, Ê-xơ-tê, Đa-ni-ên, E-xơ-ra, Nê-hê-mi, và I & II Sử Ký.
Các sách trong Ketuvim có thể được nhóm lại theo thể loại văn học và chủ đề chính:
1. Sách Văn Thơ (Sách Khôn Ngoan & Thơ Ca):
Thi Thiên (Tehillim - "Những Bài Ca Ngợi"): Đây là sách chủ đạo của Ketuvim, là sách dẫn đầu. Thi Thiên là sổ tay cầu nguyện và thờ phượng, ghi lại mọi cung bậc cảm xúc của tấm lòng con người hướng về Đấng Tạo Hóa – từ vui mừng, cảm tạ (Thi Thiên 100) đến sầu não, ăn năn (Thi Thiên 51) và kêu cầu cứu giúp (Thi Thiên 22). Từ ngữ Hê-bơ-rơ "Tehillim" nhấn mạnh đến mục đích ca ngợi, ngay cả trong khổ đau.
Châm Ngôn (Mishlei): Là tuyển tập những lời dạy khôn ngoan thực tiễn cho đời sống, nhấn mạnh rằng "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức" (Châm Ngôn 1:7). Sách này dạy về sự khôn ngoan từ trên ban xuống, đối lập với sự ngu dại của thế gian.
Gióp (Iyov): Một tác phẩm triết lý thâm thúy đối diện với câu hỏi muôn thuở: Tại sao người công bình phải chịu khổ? Sách không đưa ra lời giải đáp dễ dãi, nhưng cuối cùng dẫn độc giả đến chỗ nhận biết uy quyền tối cao và sự khôn ngoan không thể dò của Đức Chúa Trời (Gióp 42:1-6).
Truyền Đạo (Kohelet - "Người Truyền Giảng"): Với điệp khúc "hư không của sự hư không, thảy đều hư không", sách này nhìn đời sống "dưới mặt trời" một cách thực tế và bi quan. Thế nhưng, kết luận lại đưa độc giả trở về với sự kính sợ Chúa: "Khá kính sợ Đức Chúa Trời và giữ các điều răn Ngài; ấy là trọn phận sự của người" (Truyền Đạo 12:13).
Nhã Ca (Shir Hashirim - "Bài Ca Của Những Bài Ca"): Là một thi phẩm tình yêu đầy ẩn dụ. Trong truyền thống Do Thái và Cơ Đốc, sách này thường được giải nghĩa là biểu tượng cho tình yêu giữa Đức Giê-hô-va với dân Y-sơ-ra-ên, hay giữa Đấng Christ với Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:25-27).
2. Sách Lịch Sử & Câu Chuyện:
Ru-tơ: Một câu chuyện ngắn đầy ân điển xảy ra trong thời kỳ các Quan Xét. Nó giới thiệu dòng dõi của Đa-vít và quan trọng hơn, là dòng dõi của Đấng Mê-si-a (Ma-thi-ơ 1:5). Ru-tơ, một người ngoại bang, trở thành một minh chứng tuyệt vời cho đức tin và sự trung tín ("Đức Chúa Trời ngươi sẽ là Đức Chúa Trời tôi" - Ru-tơ 1:16).
Ca Thương (Eikhah): Những bài ai ca của tiên tri Giê-rê-mi khóc thương cho sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem. Sách này dạy chúng ta về sự ăn năn thật và lòng thương xót mới mỗi buổi sáng của Chúa (Ca Thương 3:22-23).
Ê-xơ-tê: Là sách duy nhất trong Kinh Thánh không nhắc đến danh xưng "Đức Chúa Trời" một cách trực tiếp, nhưng sự quan phòng đầy quyền năng của Ngài lại hiện rõ qua từng trang sách. Câu chốt "có lẽ vì cớ cơ hội hiện lúc nầy mà ngươi được tước vị nữ hoàng chăng?" (Ê-xơ-tê 4:14) vang vọng cho mọi thế hệ về mục đích của Đức Chúa Trời trong đời sống chúng ta.
Đa-ni-ên: Nửa đầu là những câu chuyện về đức tin kiên định giữa phong ba (hầm lửa, hang sư tử), nửa sau là những khải tượng tiên tri về các đế quốc thế gian và sự thiết lập vương quốc đời đời của Đấng Mê-si-a (Đa-ni-ên 2:44, 7:13-14).
E-xơ-ra & Nê-hê-mi: Ghi lại công cuộc phục hưng sau thời kỳ lưu đày - phục hưng đền thờ (E-xơ-ra), phục hưng tường thành (Nê-hê-mi) và quan trọng nhất là phục hưng thuộc linh qua việc đọc và vâng giữ Lời Chúa (Nê-hê-mi 8).
I & II Sử Ký (Divrei Hayamim - "Biên Sử của Những Ngày"): Được đặt ở vị trí cuối cùng trong Tanakh, đây là cái nhìn tổng kết lịch sử từ A-đam đến sắc lệnh hồi hương, với trọng tâm là vương quốc Giu-đa, đền thờ, và sự thờ phượng. Nó kết thúc với lời hứa phục hồi qua sắc lệnh của vua Si-ru (II Sử Ký 36:22-23), mở ra một tương lai hy vọng.
Ketuvim không phải là một bộ sách rời rạc, mà là một phần thiết yếu trong mạch lạc của toàn bộ Kinh Thánh. Nó làm cầu nối giữa Luật Pháp/Tiên Tri và sự ứng nghiệm trong Đấng Mê-si-a. Chúa Giê-xu và các sứ đồ thường trích dẫn Ketuvim, đặc biệt là Thi Thiên, để làm chứng về Ngài.
- Chúa Giê-xu chính là tâm điểm của Ketuvim: Ngài là Đấng Khôn Ngoan trong Châm Ngôn (so sánh Châm Ngôn 8 với Giăng 1:1-3), là Đấng Công Bình chịu khổ trong Gióp và Thi Thiên 22, là Vua thuộc dòng Đa-vít trong sách Ru-tơ và Sử Ký, là Phu Quân trong Nhã Ca, và là Con Người đầy quyền năng trong sách Đa-ni-ên.
- Thi Thiên 22, 110, Ê-sai 53 (thuộc Nevi'im) cùng với những lời tiên tri trong Đa-ni-ên tạo nên một bức tranh tiên tri rõ ràng về Đấng Christ chịu đau đớn và vinh hiển.
- Sứ đồ Phao-lô trong thư Rô-ma chương 3, đã trích dẫn hàng loạt câu từ Thi Thiên và các sách Khôn Ngoan để chứng minh rằng "hết thảy đều phạm tội" (Rô-ma 3:10-18).
Ketuvim dạy chúng ta về một đức tin cá nhân và thực tiễn. Nó không chỉ là những giáo lý ở trên cao, mà là tiếng kêu từ tấm lòng, là sự vật lộn trong đời sống thực, là sự tìm kiếm ý nghĩa và sự hướng dẫn trong mọi mặt của cuộc sống.
Làm thế nào để Các Văn Thư (Ketuvim) trở nên sống động và nuôi dưỡng đời sống đức tin chúng ta hôm nay?
1. Sử Dụng Thi Thiên Cho Đời Sống Cầu Nguyện và Thờ Phượng:
Hãy để Thi Thiên định hình ngôn ngữ cầu nguyện của bạn. Khi vui mừng, hãy đọc Thi Thiên 103, 136. Khi sợ hãi, hãy cầu nguyện bằng Thi Thiên 23, 91. Khi ăn năn, hãy dùng Thi Thiên 51. Khi cảm thấy Chúa xa cách, hãy trung thực như tác giả Thi Thiên 13, 42. Cầu nguyện bằng Lời Chúa là cầu nguyện theo ý muốn Ngài.
2. Áp Dụng Sự Khôn Ngoan Thực Tiễn Từ Châm Ngôn và Truyền Đạo:
Hãy nghiên cứu Châm Ngôn mỗi ngày, áp dụng vào các mối quan hệ, công việc, tài chính và lời nói. Hãy nhớ rằng sự khôn ngoan đích thực bắt đầu từ sự kính sợ Chúa. Đồng thời, học từ Truyền Đạo để có cái nhìn đúng đắn về những phù vân của thế gian, và đặt ưu tiên tối cao cho Đức Chúa Trời.
3. Tìm Kiếm Sự An Ủi và Hiểu Biết Từ Những Câu Chuyện Đức Tin:
Khi đối diện với sự bách hại hay thử thách khó hiểu, hãy nhớ đến Đa-ni-ên, ba chàng trai trong lò lửa, hay Gióp. Câu chuyện của họ không hứa hẹn sự thoát khỏi khổ nạn, nhưng hứa hẹn sự hiện diện và sự cuối cùng của Đức Chúa Trời trong mọi sự. Khi cảm thấy mình nhỏ bé và bất lực, hãy nhớ đến Ê-xơ-tê và sự quan phòng thầm lặng mà quyền năng của Chúa.
4. Nuôi Dưỡng Tình Yêu Với Chúa Cứu Thế Qua Hình Ảnh Biểu Tượng:
Hãy để sách Nhã Ca nhắc nhở bạn về tình yêu nồng nàn mà Đấng Christ dành cho bạn, và đáp lại bằng tình yêu, sự thuộc về trọn vẹn. Hãy để sách Ru-tơ củng cố đức tin rằng, trong chương trình cứu rỗi, Đức Chúa Trời luôn hành động với ân điển bao la, đưa những người ngoại bang vào trong gia đình của Ngài.
5. Sống Với Niềm Hy Vọng Phục Hưng Từ E-xơ-ra, Nê-hê-mi:
Hãy là người góp phần xây dựng lại "những bức tường" thuộc linh trong gia đình, Hội Thánh và xã hội. Hãy trở về với Lời Chúa như là nền tảng cho mọi sự phục hưng thật, và kiên trì trong công việc Chúa giao dù gặp chống đối.
Ketuvim - Các Văn Thư - không chỉ là một phần của Kinh Thánh Cựu Ước, mà là kho tàng phong phú chứa đựng trái tim và tâm trí của dân sự Chúa qua nhiều thế hệ. Nó cho chúng ta thấy rằng đức tin nơi Đức Chúa Trời Hằng Sống có thể và phải được bày tỏ trong mọi phương diện của cuộc sống: trong lời cầu nguyện, trong sự khôn ngoan thực hành, trong nỗi đau, trong tình yêu, trong lịch sử và trong hy vọng. Mọi sự trong Ketuvim, dù là thơ ca trữ tình hay biên sử khô khan, đều hướng về và làm chứng cho Chúa Cứu Thế Giê-xu, là Đấng làm ứng nghiệm mọi lời tiên tri và là hiện thân của sự khôn ngoan, công bình và ân điển của Đức Chúa Trời.
Hãy đào sâu vào Ketuvim với một tấm lòng cầu nguyện. Ở đó, bạn sẽ không chỉ tìm thấy kiến thức về một nền văn hóa tôn giáo, mà bạn sẽ gặp gỡ chính Đức Chúa Trời, Đấng lắng nghe tiếng kêu của lòng bạn, dạy dỗ bạn con đường khôn ngoan, an ủi bạn trong nỗi thống khổ, và dẫn dắt bạn đến với Đấng Christ, là sự khôn ngoan và quyền năng của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 1:24).