Người Không Chu Cấp Cho Gia Đình Mình Còn Tệ Hơn Người Vô Đạo
Trong hành trình đức tin, có những nguyên tắc thuộc linh cao trọng về sự thờ phượng, giáo lý cứu rỗi, và sự hiểu biết các lẽ thật mầu nhiệm. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng đặt một trọng lượng rất lớn vào những bổn phận thiết thực, cụ thể trong đời sống hằng ngày, đặc biệt là trong mối quan hệ gia đình. Một trong những câu Kinh Thánh gây chấn động và đặt ra tiêu chuẩn rõ ràng nhất về trách nhiệm này được tìm thấy trong thư tín của Sứ đồ Phao-lô gửi cho môn đồ trẻ Ti-mô-thê: “Ví bằng có ai không săn sóc đến bà con mình, nhất là không săn sóc đến người nhà mình, thì người đó đã chối bỏ đức tin, lại còn xấu hơn người không tin nữa.” (1 Ti-mô-thê 5:8, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu nói này không phải là một lời khuyên nhẹ nhàng, mà là một lời tuyên bố mạnh mẽ, một sự so sánh đầy khiêu khích, đánh thẳng vào cốt lõi của đời sống Cơ Đốc chân thật. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích bối cảnh, ngôn ngữ nguyên bản, ý nghĩa thần học và ứng dụng thực tiễn của phân đoạn quan trọng này.
Để thấu hiểu trọn vẹn câu 8, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của chương 5. Sứ đồ Phao-lô đang hướng dẫn Ti-mô-thê, người lãnh đạo trẻ tại Hội Thánh Ê-phê-sô, về cách thức quản trị và chăm sóc các nhóm người khác nhau trong Hội Thánh. Ông đề cập đến cách đối xử với người già (câu 1-2), rồi đặc biệt tập trung vào việc ghi tên những bà góa thật (câu 3-16). Vấn đề then chốt ở đây là trách nhiệm thuộc về ai? Hội Thánh có trách nhiệm với những bà góa “thật sự cô độc” (không có con cháu, người thân), nhưng trách nhiệm đầu tiên phải thuộc về gia đình của họ.
Phao-lô viết: “Hễ người bà con nào có đàn bà góa, thì phải giúp đỡ họ, cho Hội thánh khỏi gánh nặng, hầu được giúp đỡ những bà góa thật vậy.” (1 Ti-mô-thê 5:16). Bối cảnh này cho thấy một nguyên tắc trách nhiệm theo tầng lớp: cá nhân → gia đình → Hội Thánh địa phương. Việc một tín đồ thoái thác trách nhiệm cá nhân/ gia đình, đẩy gánh nặng sang cho Hội Thánh, là làm trái với trật tự Đức Chúa Trời đã thiết lập và khiến những nguồn lực của Hội Thánh (vốn dành cho những người thật sự không nơi nương tựa) bị phân tán. Đây là cửa ngõ dẫn đến lời cảnh báo nghiêm khắc ở câu 8.
Lời của Phao-lô ở đây cực kỳ mạnh mẽ, và sự mạnh mẽ ấy càng được tô đậm khi chúng ta nhìn vào ngôn ngữ Hy Lạp nguyên bản.
1. “Săn sóc” (Hy Lạp: προνοέω - pronoeō): Động từ này không chỉ đơn thuần là “cho tiền”. Nó mang nghĩa “quan tâm đến trước, lo liệu trước, dự tính, chuẩn bị, cung cấp với sự suy nghĩ và chăm lo chu đáo.” Nó bao hàm sự chủ động, sự sắp xếp có kế hoạch, và một thái độ quan tâm, chứ không phải là sự giúp đỡ miễn cưỡng, bố thí hay phản ứng tức thời. Chữ này cùng gốc với từ “providence” (sự quan phòng) trong tiếng Anh. Người tin Chúa được kêu gọi bắt chước sự quan phòng chu đáo của Đức Chúa Trời trong phạm vi gia đình mình.
2. “Người nhà mình” (Hy Lạp: τῶν ἰδίων οἴκων - tōn idión oíkōn): Cụm từ này nhấn mạnh tính sở hữu và sự thân thuộc. “Idios” nghĩa là “riêng của chính mình”, “thuộc về mình”. “Oikos” là “nhà”, bao gồm cả cấu trúc vật chất lẫn tổ ấm gia đình sống trong đó. Trách nhiệm này trước hết là với những người trong “mái nhà của chính mình” – vợ/chồng, con cái, cha mẹ, ông bà đang sống chung hoặc phụ thuộc.
3. “Đã chối bỏ đức tin” (Hy Lạp: τὴν πίστιν ἤρνηται - tḕn pístin ḗrnetai): Động từ “arneomai” có nghĩa là “từ chối, chối bỏ, phủ nhận”. Đây là một từ mạnh, thường được dùng để mô tả việc chối Chúa (ví dụ: Phi-e-rơ chối Chúa, Ma-thi-ơ 26:70). Phao-lô không nói người đó “có đức tin yếu” hay “thiếu sót trong đức tin”, mà ông tuyên bố hành động thiếu trách nhiệm đó là một sự “chối bỏ đức tin” trên thực tế. Đức tin chân thật phải được bày tỏ qua hành động (Gia-cơ 2:14-17). Việc từ chối chăm sóc người nhà là một sự phủ nhận bằng hành vi đối với tình yêu thương và sự thương xót mà đức tin nơi Chúa Cứu Thế phải sản sinh.
4. “Còn xấu hơn người không tin nữa” (Hy Lạp: ἔστιν ἀπίστου χείρων - estin apístou cheírōn): Đây là điểm gây sốc nhất. “Apistos” là người không tin, vô tín, ngoại đạo. “Cheiron” là so sánh hơn của “xấu, tệ”. Phao-lô nói rằng một Cơ Đốc nhân như vậy còn tệ hơn một người ngoại đạo. Tại sao? Vì người ngoại đạo không biết Chúa, không có Đức Thánh Linh, không có Lời Chúa làm chuẩn mực, thế mà trong nhiều nền văn hóa (kể cả văn hóa ngoại giáo thời đó), họ vẫn có ý thức về bổn phận gia tộc, về chữ “hiếu”, về trách nhiệm với người thân. Như vậy, một người mang danh Chúa, được biến đổi bởi Phúc Âm, lại thất bại trong bổn phận tự nhiên mà ngay cả thế gian cũng công nhận, thì đó là một sự làm ô danh Chúa nghiêm trọng. Họ khiến danh Chúa bị nói phạm trong mắt người ngoại (Rô-ma 2:24).
Lời dạy trong 1 Ti-mô-thê 5:8 không phải là một ý tưởng biệt lập, mà là một mạch chảy xuyên suốt Kinh Thánh.
Cựu Ước:
- Điều Răn thứ Năm: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12) – đây là điều răn đầu tiên trong mối quan hệ giữa người với người và có một lời hứa đi kèm.
- Sự quở trách của các tiên tri về việc bỏ rơi người già và người dễ bị tổn thương (ví dụ: Ê-xê-chi-ên 16:49; Xa-cha-ri 7:10).
- Sách Châm Ngôn đầy dẫy những lời dạy về việc chu cấp và chăm sóc gia đình (Châm Ngôn 13:22; 19:14).
Tân Ước:
- Chúa Giê-xu đã quở trách những người Pha-ri-si vì dùng truyền thống (“có- ban”) để thoái thác bổn phận hiếu kính cha mẹ (Mác 7:9-13). Ngài gọi đó là “lời của các ngươi bởi truyền thống mình lập ra” mà “đã bỏ lời Đức Chúa Trời”.
- Chính Chúa Giê-xu, khi trên thập tự giá, đã giao phó mẹ mình là Ma-ry cho môn đồ Giăng chăm sóc (Giăng 19:26-27), là một gương mẫu tuyệt vời về trách nhiệm gia đình ngay trong giây phút đau đớn nhất.
- Phao-lô dạy: “Hãy cho người bà con mình trước hết, và kẻ nhà mình nữa; vì sự đó là phải lắm và đẹp ý Đức Chúa Trời.” (1 Ti-mô-thê 5:8b - cách dịch khác nhấn mạnh). Ông cũng dạy rằng ai không chăm sóc người nhà mình đã “chối bỏ đức tin” (1 Ti-mô-thê 5:8a).
- Trong thư Tít, Phao-lô nhấn mạnh việc dạy con cái “ăn ở cho chính đáng” để không làm cho đạo bị chê bai (Tít 2:4-5, 7-8).
Tất cả những phân đoạn này đều cho thấy rõ ràng rằng trách nhiệm với gia đình không phải là một lựa chọn hay một hành động thiện nguyện, mà là một bổn phận thiêng liêng, một phần không thể tách rời của đời sống đạo chân thật.
Lời dạy này không dừng lại ở thế kỷ thứ nhất. Nó vang vọng mạnh mẽ trong bối cảnh xã hội hiện đại, nơi chủ nghĩa cá nhân, áp lực kinh tế và cấu trúc gia đình thay đổi đang thử thách lòng trung tín của chúng ta.
1. Định Nghĩa Lại “Chu Cấp” Theo Cách Nhìn Của Chúa:
Chu cấp (pronoeō) không chỉ là tiền bạc. Nó bao gồm:
- Vật chất: Thực phẩm, nhà ở, quần áo, giáo dục, chăm sóc sức khỏe.
- Tình cảm: Sự hiện diện, lắng nghe, khích lệ, bày tỏ tình yêu thương và sự quan tâm.
- Thuộc linh: Cầu nguyện, dẫn dắt, dạy dỗ Lời Chúa, tạo môi trường thuộc linh lành mạnh trong gia đình (Phục Truyền 6:6-7; Ê-phê-sô 6:4).
- Bảo vệ: Bảo vệ gia đình khỏi những ảnh hưởng độc hại về tinh thần, đạo đức và thể chất.
2. Đối Tượng Cụ Thể:
- Vợ/chồng: Đây là mối quan hệ ưu tiên hàng đầu sau Chúa. Người chồng được kêu gọi yêu vợ như chính thân mình (Ê-phê-sô 5:28-29), người vỹ được kêu gọi tôn trọng chồng.
- Con cái: “Hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó” (Ê-phê-sô 6:4). Đầu tư thời gian và tâm huyết vào con cái là một phần không thể thiếu của việc chu cấp.
- Cha mẹ già: Khi họ về già, không còn khả năng tự lo liệu, con cái có trách nhiệm đền đáp lại công ơn nuôi dưỡng (1 Ti-mô-thê 5:4). Đây chính là “sự hiếu kính” thực tế.
- Ông bà, người thân tàn tật hoặc có hoàn cảnh khó khăn: Nếu họ không có nơi nương tựa nào khác và thuộc phạm vi “người nhà mình”.
3. Cân Bằng Giữa Trách Nhiệm Gia Đình Và Công Việc Nhà Chúa:
Đôi khi, có người lấy cớ “bận việc Chúa” để bỏ bê gia đình. Đây là một sự ngụy biện nguy hiểm. Sứ đồ Phao-lô đặt ra tiêu chuẩn cho các trưởng lão, chấp sự: phải quản trị tốt gia đình mình, con cái phải vâng phục và có nết tốt (1 Ti-mô-thê 3:4-5, 12; Tít 1:6). Ông lập luận: “Vì ví bằng có ai không biết quản trị nhà riêng mình, thì làm sao cai trị Hội thánh của Đức Chúa Trời được?” Gia đình là “hội thánh nhỏ”, là nơi thử nghiệm và chứng minh năng lực lãnh đạo thuộc linh thật sự.
4. Ứng Phó Với Hoàn Cảnh Khó Khăn:
Có những hoàn cảnh bất khả kháng: thất nghiệp, bệnh tật, thiên tai... Trong những lúc đó, “chu cấp” có thể mang hình thức nỗ lực tìm kiếm giải pháp, cầu nguyện, khiêm nhường nhận sự giúp đỡ tạm thời từ Hội Thánh hoặc anh em, nhưng với tinh thần không ỷ lại và nỗ lực vươn lên. Điều Chúa nhìn thấy là thái độ của lòng và sự nỗ lực tận tâm, chứ không chỉ là kết quả vật chất.
Câu Kinh Thánh 1 Ti-mô-thê 5:8 giống như một hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi Cơ Đốc nhân. Nó đánh tan ảo tưởng rằng đức tin chỉ là những nghi thức, buổi nhóm hay kiến thức thần học. Đức tin chân chính, được sinh ra bởi ân điển và tình yêu của Đấng Christ, phải tuôn chảy vào trong những mối quan hệ gần gũi và cụ thể nhất – đó là gia đình.
Việc chu cấp, chăm sóc gia đình không phải là một “việc lành” thêm vào để được cứu, mà là bằng chứng tự nhiên và tất yếu của sự cứu rỗi thật. Nó cho thấy tình yêu của Đức Chúa Trời đã thực sự biến đổi chúng ta từ bên trong, khiến chúng ta trở nên giống Ngài hơn – một Đức Chúa Trời của sự quan phòng chu đáo.
Ngược lại, sự thất bại trong bổn phận này không chỉ là một thiếu sót nhỏ; theo lời Phao-lô, đó là một sự “chối bỏ đức tin” trong hành động, và làm cho chúng ta trở nên “tệ hơn người không tin.” Đây là lời cảnh cáo nghiêm trọng để chúng ta tự xét lại đời sống mình.
Ước mong mỗi chúng ta, được thúc đẩy bởi tình yêu của Christ (2 Cô-rinh-tô 5:14), sẽ sốt sắng thực hiện bổn phận thánh này. Hãy để mái ấm gia đình chúng ta trở thành nơi thể hiện rõ ràng nhất tình yêu thương, sự chu cấp chu đáo và ân điển của Phúc Âm, hầu cho Danh Chúa được vinh hiển và Lời Ngài không bị chê bai. Khi chúng ta trung tín trong việc nhỏ này, Chúa sẽ giao cho chúng ta trách nhiệm lớn hơn trong vương quốc của Ngài.