Christianism là gì?

Trong bối cảnh đa dạng tôn giáo và thuật ngữ ngày nay, từ “Christianism” thường được dùng như một từ đồng nghĩa với “Cơ Đốc giáo” (Christianity). Tuy nhiên, để hiểu thấu đáo bản chất của nó, chúng ta cần vượt ra ngoài định nghĩa xã hội học hay văn hóa, và đào sâu vào nền tảng Kinh Thánh. “Christianism”, xét theo cốt lõi Tin Lành, không đơn thuần là một hệ thống tín điều, một tập hợp nghi lễ, hay một truyền thống văn hóa. Đó chính là mối quan hệ giao ước giữa Đức Chúa Trời và con người qua Đấng Trung Bảo duy nhất là Chúa Cứu Thế Giê-xu, được bày tỏ qua đức tin nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Ngài, và được sống ra bởi quyền năng của Đức Thánh Linh.

Danh xưng then chốt giúp chúng ta hiểu “Christianism” bắt nguồn từ đâu. Kinh Thánh ghi lại lần đầu tiên các môn đồ được gọi là “Cơ Đốc nhân” tại thành An-ti-ốt: “Ấy là tại thành An-ti-ốt, người ta ban đầu được gọi là Cơ Đốc nhân.” (Công vụ 11:26). Từ “Cơ Đốc nhân” trong nguyên ngữ Hy Lạp là Χριστιανός (Christianós). Hậu tố “-ianós” trong tiếng Hy Lạp biểu thị “thuộc về” hoặc “người theo”. Như vậy, “Christianós” có nghĩa đen là “người thuộc về Đấng Christ”, “người của Đấng Christ”. Danh hiệu này không phải do các tín đồ tự đặt cho mình, mà là do thế giới bên ngoài nhận diện họ. Họ được nhận ra bởi đời sống, lời nói, và sự trung tín của họ đối với Đấng Christ (Χριστός - Christós).

Vậy, “Đấng Christ” là ai? Đây là danh hiệu then chốt. “Christ” là phiên âm của “Christós” trong Hy Lạp, dịch từ “Mashiach” (מָשִׁיחַ) trong tiếng Hê-bơ-rơ, có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Trong Cựu Ước, các chức vụ quan trọng như Vua, Thầy Tế Lễ, và Tiên Tri đều được xức dầu bằng dầu thánh để biệt riêng cho chức vụ của Đức Chúa Trời (I Sa-mu-ên 16:13; Xuất Ê-díp-tô Ký 29:7). Toàn bộ Cựu Ước hướng về một Đấng được xức dầu tối cao, Đấng Mê-si, sẽ đến để giải cứu dân Ngài. Chúa Giê-xu thành Na-xa-rét chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn của lời hứa đó. Phi-e-rơ tuyên xưng: “Ngài là Đấng Christ (Con Đức Chúa Trời hằng sống).” (Ma-thi-ơ 16:16). Vậy, “Christianism” trước hết và trên hết là thuộc về, đi theo, và tôn thờ Chúa Giê-xu Christ, Đấng Mê-si được hứa, Con Đức Chúa Trời hằng sống.

Căn cứ trên Kinh Thánh, có thể tổng kết nền tảng của “Christianism” đích thực qua các trụ cột sau:

1. Sola Scriptura (Chỉ Kinh Thánh): Kinh Thánh, bao gồm Cựu Ước và Tân Ước, là Lời được Đức Chúa Trời soi dẫn (II Ti-mô-thê 3:16), là thẩm quyền tối cao duy nhất cho đức tin và sự thực hành. Truyền thống, kinh nghiệm hay lý trí con người phải được Kinh Thánh phán xét.

2. Solus Christus (Chỉ bởi Đấng Christ): Chúa Giê-xu Christ là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người. Ngài tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha.” (Giăng 14:6). Sự cứu rỗi chỉ được tìm thấy trong Danh Ngài (Công vụ 4:12).

3. Sola Gratia (Chỉ bởi Ân điển): Sự cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời, xuất phát từ ân điển (χάρις - charis) của Ngài, chứ không phải do công đức hay nỗ lực của con người. “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Ê-phê-sô 2:8).

4. Sola Fide (Chỉ bởi Đức tin): Phương tiện duy nhất để con người nhận lãnh ân điển cứu rỗi đó là đức tin (πίστις - pistis) – sự tin cậy trọn vẹn và đầu phục vào công trình của Chúa Cứu Thế Giê-xu trên thập tự giá. “Người công bình sẽ sống bởi đức tin.” (Rô-ma 1:17, trích Ha-ba-cúc 2:4).

5. Soli Deo Gloria (Vinh hiển chỉ thuộc về Đức Chúa Trời): Mục đích tối thượng của sự cứu rỗi và toàn bộ đời sống Cơ Đốc nhân là làm vinh hiển Đức Chúa Trời. “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (I Cô-rinh-tô 10:31).

Một hiểu lầm phổ biến là xem “Christianism” như một hệ thống đạo đức với danh sách những điều “nên làm” và “không nên làm”. Trong khi Kinh Thánh dạy về nếp sống thánh khiết, thì động lực và năng lực cho đời sống ấy hoàn toàn khác biệt. Cựu Ước bày tỏ Luật Pháp (Torah - תּוֹרָה) để phơi bày tội lỗi và sự bất lực của con người (Rô-ma 3:20). Tân Ước mặc khải Chúa Giê-xu Christ là sự trọn vẹn của Luật Pháp và là Đấng ban cho năng lực để sống theo ý muốn Đức Chúa Trời.

“Christianism” là tin vào Giao Ước Mới mà Chúa Giê-xu đã lập bằng huyết Ngài (Lu-ca 22:20). Giao ước này không dựa trên sự tuân giữ luật lệ của con người, mà dựa trên sự chuộc tội hoàn thành của Đấng Christ. Tiên tri Giê-rê-mi đã báo trước về giao ước này: “Ta sẽ đặt luật pháp ta trong bụng chúng nó, và chép vào lòng. Ta sẽ làm Đức Chúa Trời chúng nó, chúng nó sẽ làm dân ta.” (Giê-rê-mi 31:33). Đời sống Cơ Đốc nhân là kết quả của mối tương giao sống động với Chúa, được Đức Thánh Linh (Πνεῦμα Ἅγιον - Pneuma Hagion) biến đổi từ bên trong, chứ không phải sự tuân thủ hình thức từ bên ngoài.

Vậy, “Christianism” được sống ra như thế nào trong đời thường? Đó là một đời sống được định hình bởi mối liên hệ với Đấng Christ.

1. Sự Thờ Phượng Cá Nhân và Tập Thể: Trọng tâm là sự thờ phượng Đức Chúa Trời trong thần linh và lẽ thật (Giăng 4:24). Điều này bao gồm thì giờ tĩnh nguyện cá nhân, học Lời Chúa, cầu nguyện, và sự nhóm lại với Hội Thánh địa phương để được dạy dỗ, bẻ bánh, tương thông và cầu nguyện chung (Công vụ 2:42).

2. Môn Đồ Hóa và Tăng Trưởng Thuộc Linh: Một Cơ Đốc nhân được kêu gọi “lớn lên” trong ân điển và trong sự hiểu biết Chúa (II Phi-e-rơ 3:18). Quá trình này, gọi là môn đồ hóa, bao gồm việc từ bỏ chính mình, vác thập tự giá mình mỗi ngày mà theo Chúa (Lu-ca 9:23).

3. Làm Chứng và Truyền Giáo: Mệnh lệnh của Chúa Giê-xu là “hãy đi dạy dỗ muôn dân” (Ma-thi-ơ 28:19). Đời sống Cơ Đốc nhân tự nhiên sẽ tỏa ra hương thơm của Đấng Christ (II Cô-rinh-tô 2:15) và tìm cơ hội chia sẻ Phúc Âm cứu rỗi.

4. Yêu Thương và Phục Vụ: Tình yêu thương (ἀγάπη - agapē) là dấu hiệu đặc trưng của môn đồ Chúa. “Ta ban cho các ngươi một điều răn mới, nghĩa là các ngươi phải yêu nhau; như ta đã yêu các ngươi thể nào, thì các ngươi cũng hãy yêu nhau thể ấy.” (Giăng 13:34). Tình yêu này được thể hiện cụ thể trong Hội Thánh và đối với người lân cận.

5. Trông Cậy Sự Tái Lâm của Vua: Cơ Đốc nhân sống với niềm hy vọng trọn vẹn vào lời hứa Chúa sẽ trở lại. Sự trông cậy này không làm họ thoát ly thực tế, trái lại, thúc giục họ sống thánh khiết, tận tâm trong chức vụ và trung tín cho đến cuối cùng (Tít 2:12-13).

Tóm lại, “Christianism” theo lẽ thật Kinh Thánh không phải là một tổ chức tôn giáo phức tạp hay một bộ luật lệnh, mà là một mối quan hệ cứu rỗi và biến đổi với Đức Chúa Trời hằng sống, qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Nó khởi đi từ sự ăn năn tội và đức tin nơi Chúa Giê-xu, được duy trì bởi ân điển qua đức tin, và kết quả là một đời sống được Đức Thánh Linh dẫn dắt để tôn vinh Đức Chúa Trời. Đó là tin vào “Đấng Christ” và trở nên “người của Đấng Christ” – một danh hiệu vừa là đặc ân lớn lao, vừa là sự kêu gọi sống đời dâng hiến trọn vẹn.

Nếu bạn đang tìm kiếm một tôn giáo để tự mình leo lên thiên đàng, “Christianism” đích thực không phải là con đường đó. Nhưng nếu bạn nhận biết tội lỗi và sự bất lực của mình, và khao khát được hòa thuận với Đấng Tạo Hóa, thì “Christianism” chính là Tin Mừng rằng: “Đức Chúa Trời đã yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.” (Giăng 3:16). Đó là cốt lõi bất biến của đức tin Cơ Đốc.