Những Trước Giả Của Các Sách Trong Kinh Thánh
Kinh Thánh, Lời vĩnh cửu của Đức Chúa Trời cho nhân loại, không phải là một tác phẩm đơn lẻ mà là một thư viện gồm 66 sách, được biên soạn trong khoảng thời gian hơn 1.500 năm. Một câu hỏi then chốt cho đức tin Cơ Đốc là: Ai là những người đã viết nên các sách này? Việc tìm hiểu về các trước giả không chỉ là nghiên cứu lịch sử, mà còn là hành trình khám phá cách Đức Chúa Trời Toàn Năng đã sử dụng những con người đa dạng, trong những bối cảnh khác nhau, để truyền đạt một sứ điệp cứu rỗi thống nhất, trung tâm là Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Trước khi đi vào danh tính từng trước giả, chúng ta phải lập nền tảng Kinh Thánh về nguồn gốc tối hậu của Lời Chúa. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố rõ ràng: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn (θεόπνευστος / theopneustos - được Đức Chúa Trời hà hơi)" (II Ti-mô-thê 3:16). Sứ đồ Phi-e-rơ cũng xác nhận: "Ấy chẳng phải bởi ý một người nào mà lời tiên tri đã đến, nhưng bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời" (II Phi-e-rơ 1:21). Điều này có nghĩa: Đức Chúa Trời là Tác Giả Tối Cao, còn con người là trước giả (human author) hoặc thư ký được Ngài lựa chọn, soi dẫn và sử dụng. Thánh Linh Đức Chúa Trời đảm bảo rằng những gì họ viết ra là chính xác và có thẩm quyền, đồng thời vẫn giữ nguyên cá tính, kiến thức, và văn phong của họ.
Cựu Ước (39 sách) có thể được phân loại theo truyền thống Do Thái thành Luật Pháp (Ngũ Kinh), Các Tiên Tri, và Các Thư Tịch. Các trước giả thuộc nhiều thành phần khác nhau:
1. Môi-se và Ngũ Kinh: Truyền thống Do Thái và Cơ Đốc giáo đều công nhận Môi-se là trước giả chính của 5 sách đầu tiên (Sáng Thế Ký, Xuất Ê-díp-tô Ký, Lê-vi Ký, Dân Số Ký, Phục Truyền Luật Lệ Ký). Chính Chúa Giê-xu đã xác nhận điều này: "Vì nếu các ngươi tin Môi-se, cũng sẽ tin ta; vì ấy về ta mà người đã chép" (Giăng 5:46). Sách Phục Truyền ghi: "Môi-se chép bài ca nầy" (Phục Truyền 31:22). Tuy nhiên, có thể có những phần được biên soạn hoặc thêm vào sau bởi các trước giả được linh cảm khác (như sự qua đời của Môi-se trong Phục Truyền 34).
2. Các Tiên Tri: Nhiều sách mang tên chính các tiên tri, là những người được Đức Chúa Trời kêu gọi đặc biệt để rao truyền sứ điệp của Ngài cho dân Y-sơ-ra-ên và các nước.
- Các Tiên Tri Lớn: Ê-sai (sách Ê-sai), Giê-rê-mi (sách Giê-rê-mi, Ca Thương), Ê-xê-chi-ên (sách Ê-xê-chi-ên), Đa-ni-ên (sách Đa-ni-ên). Sứ điệp của họ thường kết hợp lời cảnh cáo về sự phán xét và lời hứa về sự phục hưng, đỉnh cao là sự đến của Đấng Mê-si.
- Các Tiên Tri Nhỏ (12 sách): Ô-sê, Giô-ên, A-mốt,... cho đến Ma-la-chi. Họ là những tiếng nói của Đức Chúa Trời trong các thời kỳ cụ thể, kêu gọi sự công bình và trung tín.
3. Các Sách Lịch Sử: Các sách từ Giô-suê đến Ê-xơ-tơ ký thuật lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên. Trước giả thường không được nêu tên rõ ràng. Truyền thống cho rằng Giô-suê viết sách Giô-suê, Sa-mu-ên viết các sách mang tên ông, còn các sách các Vua và Sử ký có thể được biên soạn bởi các thầy tế lễ hoặc tiên tri như Giê-rê-mi hay E-xơ-ra, dựa trên các tài liệu lưu trữ của hoàng gia và đền thờ (xem I Sử Ký 29:29; II Sử Ký 9:29).
4. Các Sách Văn Thơ & Khôn Ngoan:
- Thi Thiên: Đa-vít được xem là trước giả chính của nhiều Thi thiên (được ghi chú "của Đa-vít"). Ngoài ra còn có A-sáp, con cháu Cô-rê, Sa-lô-môn, Môi-se, và một số vô danh.
- Châm Ngôn, Truyền Đạo, Nhã Ca: Được quy cho Sa-lô-môn, vị vua khôn ngoan nhất (I Các Vua 4:32). Tuy nhiên, Châm Ngôn 30, 31 ghi rõ là châm ngôn của A-gu và của vua Lê-mu-ên.
- Gióp: Không rõ trước giả, nhưng nội dung có thể xuất phát từ chính Gióp, Ê-li-pha, Binh-đát, Sô-pha và Ê-li-hu, được một trước giả được linh cảm biên tập lại.
Tân Ước (27 sách) tập trung vào cuộc đời, sự chết, sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ và sự hình thành Hội Thánh. Các trước giả đều là nhân chứng trực tiếp hoặc có mối liên hệ mật thiết với các Sứ Đồ.
1. Các Sách Phúc Âm:
- Ma-thi-ơ: Viết bởi Sứ đồ Ma-thi-ơ (còn gọi là Lê-vi), một người thu thuế. Sách nhắm đến độc giả Do Thái, chứng minh Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si được hứa trong Cựu Ước.
- Mác: Viết bởi Giăng Mác, một cộng sự của Sứ đồ Phi-e-rơ. Sách này được xem là Phúc Âm của Phi-e-rơ, ghi chép lại lời chứng của ông, nhắm đến độc giả La Mã, nhấn mạnh hành động và chức vụ của Chúa Giê-xu.
- Lu-ca: Viết bởi Lu-ca, thầy thuốc và là bạn đồng hành của Sứ đồ Phao-lô. Ông cũng viết sách Công Vụ. Lu-ca là trước giả dân Ngoại duy nhất, viết với phong cách sử gia cẩn thận, nhắm đến một nhân vật cao quý người Hy Lạp tên là Thê-ô-phi-lơ (Lu-ca 1:3).
- Giăng: Viết bởi Sứ đồ Giăng, "môn đồ được Chúa yêu". Đây là Phúc Âm cuối cùng, mang tính thần học sâu sắc, nhấn mạnh thần tính của Chúa Giê-xu (Giăng 1:1, 14).
2. Sách Lịch Sử - Công Vụ Các Sứ Đồ: Cũng do Lu-ca viết, như một phần tiếp theo của sách Phúc Âm Lu-ca, ghi lại lịch sử Hội Thánh buổi ban đầu sau khi Chúa Giê-xu thăng thiên.
3. Các Thư Tín của Phao-lô (13 sách): Phao-lô, Sứ Đồ cho dân Ngoại, là trước giả của phần lớn Tân Ước. Các thư của ông được viết cho các Hội Thánh (Rô-ma, Cô-rinh-tô, Ga-la-ti,...) hoặc các cá nhân (Ti-mô-thê, Tít, Phi-lê-môn) để giải đáp vấn đề, dạy dỗ giáo lý và khích lệ. Văn phong sắc sảo, lý luận chặt chẽ, đầy nhiệt huyết. Ông thường viết cùng với các đồng lao (như Sốt-then, Ti-mô-thê) nhưng thẩm quyền thuộc về ông với tư cách Sứ Đồ.
4. Các Thư Tín Chung (8 sách):
- Hê-bơ-rơ: Trước giả không nêu tên. Nhiều truyền thống cho là Phao-lô (dù văn phong khác biệt), A-bô-lô, Ba-na-bá, hoặc một môn đệ của Phao-lô. Dù ai đi nữa, sách này được Hội Thánh đầu tiên công nhận là có thẩm quyền và được linh cảm.
- Gia-cơ: Viết bởi Gia-cơ, em ruột của Chúa Giê-xu, trở thành trưởng lão tại Hội Thánh Giê-ru-sa-lem (Công Vụ 15:13).
- Phi-e-rơ (I & II): Viết bởi Sứ đồ Phi-e-rơ, có thể với sự trợ giúp của Sin-va (I Phi-e-rơ 5:12).
- Giăng (I, II, III Giăng): Viết bởi Sứ đồ Giăng, cùng trước giả với sách Phúc Âm Giăng và Khải Huyền. Các thư này nhấn mạnh tình yêu thương, lẽ thật, và cảnh giác chống lại giáo sư giả.
- Giu-đe: Viết bởi Giu-đe, em ruột của Gia-cơ và cũng là em của Chúa Giê-xu (Giu-đe 1).
5. Sách Tiên Tri - Khải Huyền: Viết bởi Sứ đồ Giăng, khi ông bị lưu đày trên đảo Bát-mô vì đạo (Khải Huyền 1:9). Sách này là sự mặc khải (ἀποκάλυψις / apokalypsis) về những điều sẽ xảy ra, được Đức Chúa Trời ban cho Chúa Giê-xu Christ, và Ngài sai thiên sứ bày tỏ cho Giăng.
Việc nghiên cứu về các trước giả Kinh Thánh không chỉ là kiến thức, nhưng phải dẫn chúng ta đến sự vâng phục, tin cậy và áp dụng Lời Chúa vào đời sống.
1. Lập Nền Tảng Đức Tin Vững Chắc Trên Lời Đáng Tin Cậy: Biết rằng Kinh Thánh không phải là huyền thoại hay ý tưởng phàm nhân, nhưng là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi qua những nhân chứng đáng tin cậy, giúp chúng ta tin quyết và sốt sắng học hỏi (II Ti-mô-thê 3:14-17).
2. Hiểu Tính Thống Nhất Trong Sự Đa Dạng: Đức Chúa Trời dùng một người chăn chiên (A-mốt), một vị vua (Đa-vít), một thầy thuốc (Lu-ca), một người thu thuế (Ma-thi-ơ)... để viết Lời Ngài. Điều này khích lệ mỗi tín hữu rằng Chúa có thể sử dụng hoàn cảnh, nghề nghiệp, tính cách và kinh nghiệm độc đáo của chúng ta để làm chứng về Ngài và phục vụ Hội Thánh.
3. Trân Trọng Toàn Bộ Kinh Thánh: Đừng chỉ đọc những sách "quen thuộc" như Phúc Âm hay Thi Thiên. Mỗi sách, dù được viết bởi ai, trong thời đại nào, đều là một phần của câu chuyện cứu chuộc lớn hơn, đều hữu ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, và dạy người trong sự công bình (II Ti-mô-thê 3:16).
4. Tìm Kiếm Đấng Christ, Trung Tâm Của Mọi Lời Tiên Tri: Chúa Giê-xu phán: "Các ngươi hãy dò xem Kinh Thánh, vì ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta" (Giăng 5:39). Dù đọc sách của Môi-se, các Tiên Tri, hay các Sứ Đồ, hãy luôn tìm kiếm ánh sáng về Chúa Cứu Thế, về ân điển và chương trình cứu rỗi của Ngài. Đó là chìa khóa để hiểu toàn bộ Kinh Thánh.
5. Sống Với Tư Cách Là "Thư Tín Của Đấng Christ": Sứ đồ Phao-lô viết: "Anh em là bức thư của Đấng Christ... không viết bằng mực, nhưng bằng Thánh Linh của Đức Chúa Trời hằng sống" (II Cô-rinh-tô 3:3). Cuộc đời chúng ta ngày nay cũng đang được viết nên dưới sự hướng dẫn của Thánh Linh. Hãy sống sao cho đời sống mình trở nên một "bức thư" sống động, rao truyền về tình yêu và quyền năng của Chúa Giê-xu cho thế giới.
Các trước giả Kinh Thánh là một cộng đồng đa dạng được Đức Chúa Trời kêu gọi và chuẩn bị qua nhiều thế kỷ. Từ Môi-se đến Giăng, họ là những công cụ trung tín trong tay Đấng Tạo Hóa, để ghi chép lại sự mặc khải về chính Ngài và chương trình cứu chuộc nhân loại qua Chúa Giê-xu Christ. Sự khác biệt về văn phong và bối cảnh không làm yếu đi thông điệp, mà ngược lại, chứng minh cho sự phong phú và chân thực của Lời Đức Chúa Trời. Nhiệm vụ của chúng ta ngày nay không phải là tranh cãi về từng chi tiết của trước giả, mà là tin cậy, vâng theo, và rao truyền Lời Hằng Sống ấy cho một thế hệ đang hư mất. Hãy đọc, học, gẫu và sống với Kinh Thánh mỗi ngày, vì đó chính là phương tiện chính yếu mà Thánh Linh dùng để biến đổi chúng ta nên giống như hình ảnh của Con Đức Chúa Trời.