Việc Giết Con Cháu Sau-lơ và Sự Đáp Trả cho Tội Ác Chống Lại Người Ghi-bê-ôn
Câu chuyện trong 2 Sa-mu-ên 21:1-14 về việc bảy con trai của Sau-lơ bị trao cho người Ghi-bê-ôn và bị xử tử là một trong những phân đoạn Kinh Thánh gây nhiều thắc mắc và đau lòng nhất cho độc giả hiện đại. Nó đặt ra câu hỏi sâu sắc về bản chất của công lý, giao ước, tội lỗi tập thể và sự can thiệp của Đức Chúa Trời trong lịch sử. Để hiểu thấu đáo liệu đây có phải là "sự đáp trả công bằng" hay không, chúng ta phải lặn sâu vào bối cảnh lịch sử, thần học và văn hóa của thời đại đó, dưới ánh sáng toàn bộ Lời Chúa.
Sự kiện này không xảy ra một cách tùy tiện, mà là kết quả của một chuỗi dài các sự kiện được ghi chép trong Kinh Thánh. Mọi chuyện bắt đầu từ thời Giô-suê.
1. Giao Ước Trọng Thể với Người Ghi-bê-ôn (Giô-suê 9): Sau khi thành Giê-ri-cô và thành A-hi bị hủy diệt, người Ghi-bê-ôn (một chi phái thuộc dân A-mô-rít) đã dùng mưu kế, giả vờ là sứ giả từ xa đến, để lập giao ước hòa bình với Giô-suê và các trưởng lão Y-sơ-ra-ên. Dù bị lừa, các lãnh đạo Y-sơ-ra-ên vẫn tuyên thệ nhân danh Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên (câu 19) để bảo vệ mạng sống người Ghi-bê-ôn. Giao ước này, dù được lập nên do sự dối trá, vẫn là một lời thề thiêng liêng trước mặt Đức Chúa Trời. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "giao ước" (בְּרִית, beriyth) mang ý nghĩa một sự ràng buộc mang tính sống chết, được cắt đứt bằng nghi lễ. Việc giữ lời thề này trở thành vấn đề thuộc về sự vinh hiển và danh dự của Đức Giê-hô-va, Đấng mà họ đã nhân danh để thề.
2. Tội Ác của Sau-lơ (2 Sa-mu-ên 21:1): Nhiều năm sau, dưới thời vua Sau-lơ, ông đã vi phạm giao ước thiêng liêng này. Kinh Thánh ghi: "Vả, trong đời Sau-lơ, vì cớ người Ghi-bê-ôn, vua có ý diệt chúng nó, và giết chúng nó" (2 Sa-mu-ên 21:1, phần sau). Động cơ của Sau-lơ có lẽ xuất phát từ lòng sốt sắng dân tộc cực đoan (zeal without knowledge), muốn thanh tẩy Y-sơ-ra-ên khỏi mọi ảnh hưởng ngoại bang, nhưng ông đã làm điều đó bằng cách chà đạp lên lời thề nhân danh Chúa. Hành động này không chỉ là tội giết người, mà còn là tội phạm thượng—đem danh Chúa ra thề rồi lại tự chính mình phá vỡ.
3. Sự Phán Xét của Đức Chúa Trời: Ba Năm Đói Kém (2 Sa-mu-ên 21:1): Hậu quả không đến ngay lập tức nhưng được bày tỏ trong thời vua Đa-vít: "Trong đời Đa-vít, có một cơn đói kém xảy đến trong ba năm liên tiếp. Đa-vít cầu hỏi ý Đức Giê-hô-va. Đức Giê-hô-va đáp rằng: Ấy là vì cớ Sau-lơ và nhà sát nhân người, vì người đã giết dân Ghi-bê-ôn." Điều này cho thấy tội lỗi nghiêm trọng đến mức nó gây ra sự rủa sả trên cả dân tộc. Đức Chúa Trời, với tư cách là Quan Án công bình, đã để cho hậu quả của tội phá giao ước được bày tỏ. Sự đói kém là dấu hiệu cảnh cáo từ trời, buộc dân sự và vua phải đi tìm nguyên nhân gốc rễ.
Khi Đa-vít tìm ra nguyên nhân, ông đã triệu tập người Ghi-bê-ôn đến và hỏi: "Ta phải làm thế nào cho các ngươi, và phải lấy gì lập nên của lễ chuộc tội, để các ngươi chúc phước cho cơ nghiệp của Đức Giê-hô-va?" (2 Sa-mu-ên 21:3). Câu hỏi này cho thấy Đa-vít nhìn nhận đây là một vụ án nghiêm trọng cần được chuộc tội (כּפר, kaphar - che đậy, làm nguôi giận). Ông không tự quyết định hình phạt, mà để chính nạn nhân (người Ghi-bê-ôn) nói lên yêu cầu của họ.
Người Ghi-bê-ôn đáp: "Chúng tôi chẳng đòi bạc vàng của Sau-lơ, cũng chẳng đòi bạc vàng của nhà người; và về phần chúng tôi, chúng tôi chẳng có phép giết ai trong Y-sơ-ra-ên" (câu 4). Họ từ chối bồi thường vật chất—điều này cho thấy tội ác không thể được đong đếm bằng của cải. Họ cũng thừa nhận mình không có quyền tự ý trả thù. Thay vào đó, họ nói: "Hãy phó cho chúng tôi bảy người trong vòng con trai người; chúng tôi sẽ treo chúng nó lên trước mặt Đức Giê-hô-ên" (câu 6).
Vài điểm then chốt cần lưu ý:
- Yêu cầu "bảy người": Số bảy trong Kinh Thánh thường tượng trưng cho sự trọn vẹn, đầy đủ. Yêu cầu này có thể tượng trưng cho một sự chuộc tội trọn vẹn cho tội ác đã phạm.
- "Treo lên trước mặt Đức Giê-hô-va": Hình phạt treo (thực chất là xử tử rồi phơi thây) là hình phạt dành cho những tội đặc biệt nghiêm trọng trong luật pháp (Phục Truyền 21:22-23). Quan trọng hơn, cụm từ "trước mặt Đức Giê-hô-va" cho thấy đây không phải là hành động trả thù tư thù, mà là một nghi lễ công khai để tẩy sạch ô uế cho đất đai, nhằm giải tỏa cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời (2 Sa-mu-ên 21:14). Đó là một hành động pháp lý-ceremonial (thuộc lễ nghi).
- Đối tượng bị trừng phạt: Đa-vít chọn bảy người con trai do Rít-ba (concubine của Sau-lơ) và Mê-ráp (con gái Sau-lơ) sinh ra. Ông tha mạng cho Mê-phi-bô-sết, con trai của Giô-na-than, vì lời thề giữa Đa-vít và Giô-na-than (2 Sa-mu-ên 21:7). Điều này cho thấy sự phân biệt rõ ràng. Hình phạt không nhắm mù quáng vào toàn thể dòng dõi, mà có sự xem xét từng trường hợp dựa trên các giao ước khác.
Vậy, đây có phải là "sự đáp trả công bằng" không? Trong bối cảnh thần quyền (theocracy) của Y-sơ-ra-ên thời Cựu Ước, nơi Đức Chúa Trời trực tiếp cai trị và phán xét, thì đây là sự thi hành công lý thần thượng. Nguyên tắc được áp dụng ở đây là nguyên tắc "đền mạng" (mạng đền mạng) được nêu trong Xuất Ê-díp-tô Ký 21:23. Tuy nhiên, nó được nâng lên một tầm mức nghiêm trọng hơn vì liên quan đến tội phá vỡ lời thề nhân danh Chúa. Sự công bằng ở đây không chỉ là "mắt đền mắt" giữa người với người, mà là việc khôi phục lại trật tự thánh khiết mà Đức Chúa Trời đã thiết lập, vốn đã bị Sau-lơ làm ô uế.
Là tín đồ Tân Ước sống dưới ân điển, chúng ta phải giải thích sự kiện này qua lăng kính của Chúa Giê-xu Christ và giao ước mới.
1. Sự Nghiêm Trọng của Tội Phạm Thượng và Phá Vỡ Giao Ước: Sự kiện này nhấn mạnh một chân lý vĩnh cửu: Đức Chúa Trời cực kỳ nghiêm túc với danh Ngài và những giao ước được lập nên nhân danh Ngài. Điều này vẫn đúng trong Tân Ước. Hê-bơ-rơ 10:29-31 cảnh báo nghiêm khắc về tội khinh thường Con Đức Chúa Trời và khinh dể huyết của giao ước. Đức Chúa Trời vẫn là "đám lửa hay thiêu đốt" (Hê-bơ-rơ 12:29).
2. Sự Chuyển Hướng Căn Bản Từ Công Lý Hình Sự Sang Ân Điển: Trong Đấng Christ, nguyên tắc "đền tội tập thể" đã được ứng nghiệm một lần đủ cả nơi thập tự giá. Chúa Giê-xu, là Đấng vô tội, đã gánh lấy sự rủa sả của luật pháp thay cho chúng ta (Ga-la-ti 3:13). Ngài đã bị "treo lên" (cùng một từ ngữ) để chuộc tội cho cả thế gian. Vì vậy, câu chuyện về con cháu Sau-lơ chỉ cho chúng ta thấy bóng của thập tự giá—nơi sự công bình và ân điển của Đức Chúa Trời gặp nhau. Sự đoán phạt mà đáng lẽ dòng dõi loài người (và chính chúng ta) phải gánh chịu vì tội phá giao ước đã đổ trên Chúa Giê-xu.
3. Vương Quốc Thuộc Linh Khác Với Vương Quốc Trần Thế: Hội Thánh ngày nay không phải là một quốc gia thần quyền như Y-sơ-ra-ên xưa. Chúng ta không được ủy quyền để thi hành hình phạt thể xác hay hình sự nhân danh Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:19). Chính quyền dân sự được Đức Chúa Trời lập lên để xử lý công lý hình sự (Rô-ma 13:4). Trách nhiệm của chúng ta là rao giảng sự ăn năn và sự tha thứ trong Danh Chúa Giê-xu (Lu-ca 24:47).
1. Tôn Trọng Sự Thánh Khiết của Lời Hứa và Giao Ước: Câu chuyện dạy chúng ta phải hết sức thận trọng với những lời hứa, lời thề, và những cam kết, đặc biệt là những gì liên quan đến mối quan hệ với Chúa và Hội Thánh. "Khi con hứa nguyện cùng Đức Chúa Trời, chớ chậm mà hoàn nguyện; vì Ngài chẳng vui thích kẻ dại: hãy hoàn điều gì con hứa nguyện. Thà đừng khấn nguyện hơn là khấn nguyện rồi không hoàn" (Truyền Đạo 5:4-5).
2. Hiểu Biết Về Tội Lỗi Có Hậu Quả Sâu Rộng: Tội lỗi không bao giờ chỉ là chuyện cá nhân. Tội của Sau-lơ đã gây ra nạn đói cho cả quốc gia và dẫn đến cái chết cho con cháu ông. Điều này nhắc nhở chúng ta sống có trách nhiệm, biết rằng những lựa chọn sai trái của mình có thể gây tổn thương và ảnh hưởng tiêu cực đến gia đình, Hội Thánh và cộng đồng.
3. Tìm Kiếm Sự Chuộc Tội Đúng Cách Khi Phạm Tội: Khi phạm tội, thái độ của Đa-vít là khuôn mẫu: cầu hỏi Chúa, tìm kiếm nguyên nhân gốc rễ, và chủ động tìm cách chuộc tội. Đối với chúng ta ngày nay, con đường chuộc tội duy nhất là ăn năn, xưng tội với Chúa và với người mình làm tổn thương (nếu có), và tin cậy nơi huyết báu Chúa Giê-xu (1 Giăng 1:9).
4. Tin Cậy Vào Sự Công Bình và Ân Điển Của Đức Chúa Trời: Có những sự kiện trong Kinh Thánh khiến chúng ta bối rối về sự công bình của Đức Chúa Trời. Thay vì vội vàng kết luận, chúng ta phải tin rằng Đấng Toàn Tri và Toàn Ái luôn hành động đúng. Câu chuyện này dẫn chúng ta đến thập tự giá, nơi sự công bình và tình yêu thương của Đức Chúa Trời được bày tỏ trọn vẹn. Chúng ta được kêu gọi sống dưới ân điển, nhưng không được khinh thường sự thánh khiết của Chúa.
Việc giết con cháu Sau-lơ không đơn thuần là một hành động trả thù mang tính bộ tộc của người Ghi-bê-ôn. Xét trong toàn bộ bối cảnh thần quyền của Y-sơ-ra-ên, đây là một sự thi hành công lý thần thượng nhằm tẩy sạch tội phạm thượng và phá vỡ giao ước đã gây ô uế cho đất đai. Nó nhấn mạnh tính nghiêm trọng tuyệt đối của việc giữ lời thề nhân danh Chúa. Tuy nhiên, với tư cách là tín đồ Tân Ước, chúng ta nhìn thấy trong đó bóng hình của một sự chuộc tội lớn hơn: Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời vô tội, đã chịu treo trên thập tự giá, gánh lấy sự rủa sả thay cho dòng dõi tội lỗi của A-đam (trong đó có chúng ta). Nhờ đó, ai tin nhận Ngài thì được thoát khỏi sự đoán phạt và bước vào giao ước mới bằng huyết Ngài—một giao ước vĩnh cửo không bao giờ bị phá vỡ. Bài học cho chúng ta là sống một đời tôn trọng sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, giữ lời hứa cách trung tín, và luôn chạy đến với ân điển trong Đấng Christ mỗi khi vấp phạm.
"Huyết của Đức Chúa Jêsus Christ, Con Ngài, làm sạch mọi tội chúng ta." (1 Giăng 1:7)