Chất cặn bã" trong Kinh Thánh có ý nghĩa gì?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta thường bắt gặp những hình ảnh, ẩn dụ sống động được Đức Thánh Linh sử dụng để truyền tải những lẽ thật thuộc linh sâu sắc. Một trong những hình ảnh gây ấn tượng mạnh mẽ và khiêm nhường là hình ảnh “chất cặn bã”. Đây không phải là một thuật ngữ thần học trừu tượng, mà là một khái niệm cụ thể, rút ra từ đời sống thường nhật, được Kinh Thánh mặc khải để mô tả tình trạng thuộc linh của con người, thái độ của thế gian đối với dân sự Chúa, và quá trình tinh luyện mà Đức Chúa Trời thực hiện trong cuộc đời của những người thuộc về Ngài.

Cụm từ “chất cặn bã” trong Kinh Thánh Tiếng Việt 1925 (Bản Truyền Thống) xuất hiện ở một số phân đoạn then chốt, chủ yếu trong Tân Ước. Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa, chúng ta cần truy nguyên về ngôn ngữ gốc.

1. Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước):

• Περικαθάρμα (Perikatharma): Từ này được sử dụng trong 1 Cô-rinh-tô 4:13: “chúng tôi bị coi như đồ cặn bã của thế gian, là rác rưởi của mọi người cho đến bây giờ.” Từ perikatharma ghép bởi peri (xung quanh) và katharma (vật được làm sạch, rác). Nó mang nghĩa thứ bị quét đi, bị vứt bỏ sau khi làm sạch một vật gì đó, như rác lau nhà, hay cặn bã được cạo khỏi nồi niêu. Trong văn hóa Hy Lạp, từ này còn được dùng để chỉ những sinh vật thấp hèn hoặc tội nhân bị hy sinh trong các nghi lễ tẩy uế để chuộc tội cho cộng đồng, họ bị xem như “vật tẩy rửa” và sau đó bị vứt bỏ.
• Ἐκπίπτω (Ekpiptō) và hình ảnh ẩn dụ: Trong Rô-ma 9:22, dù không trực tiếp dùng từ “cặn bã”, Sứ đồ Phao-lô mô tả những “bình đáng ghét” chịu sự nhịn nhục của Đức Chúa Trời. Ngữ cảnh này liên hệ đến việc một thợ gốm có quyền trên đất sét. Hình ảnh “cặn bã” gợi nhớ đến những mảnh vỡ, đồ bỏ đi trong xưởng gốm.

2. Liên Hệ Với Cựu Ước – Hình Ảnh Tiên Tri:

Trong Cựu Ước, khái niệm về “cặn bã” thường xuất hiện dưới hình ảnh tinh luyện kim loại hoặc rượu.

“Hỡi con cái Si-ôn, hãy vui vẻ, mừng rỡ trong Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi!... Ta sẽ đuổi phương bắc xa các ngươi, và sẽ đuổi nó vào một đất khô khan và hoang vu... Ngươi sẽ lại được đầy dẫy ngũ cốc, rượu, và dầu... Các ngươi sẽ ăn no nê, và ngợi khen danh Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi... Các ngươi sẽ biết ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi...” (Giô-ên 2:23-27).
Mặc dù đoạn này nói về sự phục hưng, các sách tiên tri như Ê-sai, Ê-xê-chi-ên, Ma-la-chi thường dùng hình ảnh luyện bạc hay luyện vàng để nói về sự phán xét và tinh luyện dân sự:

“Ta sẽ làm cho ngươi thành thợ luyện kim, thử luyện ngươi cách sạch sành sành như người ta luyện bạc.” (Ê-sai 48:10).
Quá trình này tạo ra “xỉ” (cặn bã) phải bị loại bỏ. Tiên tri Ê-xê-chi-ên cũng ví Giê-ru-sa-lem như xỉ của bạc, bị đem vào lò lửa (Ê-xê-chi-ên 22:18-22).

A. “Chất Cặn Bã” Như Một Trạng Thái Tự Nhiên Của Con Người Tội Lỗi:
Trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết, mọi sự công bình của con người đều như “áo nhớp” (Ê-sai 64:6). Từ ngữ “nhớp” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là עִדָּה (iddah), chỉ đến kinh nguyệt của phụ nữ, hàm ý sự ô uế nghiêm trọng theo luật pháp. Trong quá trình tinh luyện, những tạp chất (tội lỗi, sự kiêu ngạo, sự vị kỷ) chính là “cặn bã” cần phải được Thiêu Chúa thanh tẩy. Không ai tự mình trong sạch. Chúng ta đều cần được Chúa Giê-xu Christ, là Đấng hoàn toàn thánh khiết, thanh tẩy bằng huyết Ngài (1 Giăng 1:7).

B. “Chất Cặn Bã” Như Thân Phận Của Người Hầu Việc Chúa Trong Thế Gian:
Đây là ý nghĩa nổi bật nhất, được Sứ đồ Phao-lô diễn đạt rõ ràng trong 1 Cô-rinh-tô 4:9-13. Ông mô tả các sứ đồ:

• “Như kẻ đáng chết” (câu 9).
• “Vì cớ Christ, chúng tôi là kẻ dại, còn anh em là khôn” (câu 10).
• “Đói, khát, trần truồng, bị đấm, không có chỗ ở” (câu 11).
• “Làm việc bằng chính tay mình” (câu 12).
• “Bị rủa sả, chúng tôi chúc phước; bị bắt bớ, chúng tôi nhịn nhục; bị vu oan, chúng tôi lấy lời lành đáp lại” (câu 12-13).

Và kết luận: “chúng tôi bị coi như đồ cặn bã của thế gian, là rác rưởi của mọi người cho đến bây giờ” (câu 13). Từ “rác rưởi” ở đây là Περίψημα (Peripsēma), có nghĩa tương tự, chỉ thứ bị quét đi. Phao-lô không than vãn, ông tuyên bố điều đó như một sự thật và thậm chí là một đặc ân được nên giống Chúa Giê-xu. Chúa Giê-xu, Đấng tạo dựng muôn vật, đã “trở nên rất hèn mọn” (Phi-líp 2:7), bị người đời khinh dể, chối bỏ, và cuối cùng bị đóng đinh như một tên tội phạm hèn hạ nhất. Vậy nên, người đầy tớ không hơn chủ. Việc bị thế gian xem là “cặn bã” chính là một phần của ấn chứng thuộc linh, xác nhận chúng ta đang đi trên con đường thập tự giá mà Thầy mình đã đi qua.

C. “Chất Cặn Bã” Như Kết Quả Của Sự Phán Xét và Tinh Luyện:
Trong ngữ cảnh của Rô-ma 9:19-24, Phao-lô bàn về chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Ngài có quyền như thợ gốm, nhẫn nại chịu đựng những “bình đáng giận” (câu 22) được sắm sẵn cho sự hư mất, để bày tỏ sự vinh hiển của Ngài trên những “bình thương xót”. Những “bình đáng giận” này, trong quá trình lịch sử, cuối cùng sẽ bị vỡ ra và vứt bỏ như “cặn bã”. Điều này nhấn mạnh sự nghiêm trọng của tội lỗi và sự công bình trong phán xét của Đức Chúa Trời. Đồng thời, nó làm nổi bật lên ân điển khôn dò dành cho những ai tin nhận Chúa Giê-xu – họ từng cũng là “bình đáng giận”, nhưng nhờ huyết Christ, đã trở thành “bình thương xót”.

Lẽ thật về “chất cặn bã” không chỉ dừng lại ở sách vở, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và phục vụ.

1. Sống Với Tấm Lòng Khiêm Nhường và Phó Thác Trong Sự Tinh Luyện:
Mỗi thử thách, hoạn nạn, sự sửa phạt trong đời sống có thể là “lò lửa” Chúa dùng để loại bỏ những “cặn bã” kiêu ngạo, tin cậy nơi xác thịt, ham muốn thế gian trong chúng ta. Thay vì oán trách, hãy cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin tinh luyện con, dù quá trình có đau đớn, để con được trở nên trong sạch, có ích cho Vương Quốc Ngài.” Hãy nhớ lời Chúa trong Ma-la-chi 3:3 về Đấng Mê-si: “Ngài sẽ ngồi như kẻ luyện bạc và làm cho sạch…”

2. Từ Bỏ Mong Đợi Được Thế Gian Tôn Vinh:
Tinh thần thế gian tìm kiếm sự nổi tiếng, địa vị, sự tán thưởng. Tinh thần của thập tự giá sẵn sàng bị hiểu lầm, bị khinh dể, bị xem thường vì sự trung tín với Phúc Âm. Chúng ta được kêu gọi phục vụ trong âm thầm, yêu thương trong khiêm nhường, và rao giảng Lời Chúa dù bị chống đối. Sự chấp nhận của Đức Chúa Trời quý giá hơn mọi tràng pháo tay của loài người.

3. Can Đảm và Vui Mừng Trong Mọi Hoàn Cảnh:
Lời của Phao-lô cho thấy một nghịch lý thuộc linh: Khi bị xem là “cặn bã” nhất, ông lại cảm nhận sự hiện diện và ân điển của Chúa cách sâu đậm nhất (“bị rủa sả, chúng tôi chúc phước…”). Niềm vui thật không đến từ hoàn cảnh, mà từ mối liên hệ với Christ. Chúng ta có thể học tập thái độ này: tìm kiếm niềm vui trong Chúa ngay giữa những nghịch cảnh, vì biết rằng “sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng vô biên” (2 Cô-rinh-tô 4:17).

4. Yêu Thương và Đón Tiếp Những Người Bị Xem Là “Cặn Bã”:
Hội Thánh Chúa phải là nơi những người bị thế gian vứt bỏ tìm thấy tình yêu, phẩm giá và hy vọng. Chúa Giê-xu đã đồng hóa với những kẻ rốt hết (Ma-thi-ơ 25:40). Chúng ta được kêu gọi đến với người nghèo, người bị giam cầm, người bệnh tật, người bị xã hội ruồng bỏ – những người thường bị xem là “cặn bã” – để mang tình yêu và Phúc Âm cứu rỗi đến cho họ.