Có nên tham gia cố vấn thuộc linh?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều đối diện với những ngã rẽ, thử thách, và những câu hỏi sâu kín về ý muốn Chúa, sự trưởng thành tâm linh, hay sự chữa lành từ những tổn thương quá khứ. “Tự mình” đọc Kinh Thánh, cầu nguyện và đi nhà thờ đôi khi chưa đủ. Vậy, người tin Chúa có nên tìm kiếm và tham gia vào mối quan hệ cố vấn thuộc linh (spiritual mentoring/discipleship)? Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nền tảng Kinh Thánh, các mô hình, phẩm chất cần có, và sự ứng dụng thiết thực của môn đồ hóa cá nhân trong đời sống Hội Thánh ngày nay.

Nguyên tắc về sự hướng dẫn, dạy dỗ và kèm cặp không phải là ý tưởng hiện đại, mà xuyên suốt Lời Chúa. Sách Châm Ngôn là kho tàng minh triết về việc tìm kiếm lời khuyên khôn ngoan:

• “Đường lối kẻ ngu muội vốn ngay thẳng theo mắt nó; Còn người khôn ngoan nghe lời khuyên dạy” (Châm Ngôn 12:15).
• “Sự kiêu ngạo chỉ sanh ra điều cãi lộn; Nhưng sự khôn ngoan ở với người chịu lời khuyên” (Châm Ngôn 13:10).
• “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, Chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; Phàm trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, Thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con” (Châm Ngôn 3:5-6).

Động từ “chỉ dẫn” trong tiếng Hê-bơ-rơ (יָשַׁר, yashar) mang nghĩa làm cho ngay thẳng, bằng phẳng, hướng dẫn đúng đường. Điều này chỉ ra rằng Chúa thường dùng những con người trưởng thành, khôn ngoan trong Ngài để làm công cụ “làm thẳng” lại đường lối cho con cái Ngài.

Mô hình rõ ràng nhất chính là Chúa Giê-xu và mười hai sứ đồ. Ngài không chỉ giảng dạy đám đông mà còn “lập mười hai người, gọi là sứ đồ, để ở cùng Ngài” (Mác 3:14). Từ “ở cùng” (ὅπως ὦσιν μετ’ αὐτοῦ) nói lên một mối quan hệ gần gũi, thân mật, chia sẻ đời sống. Ngài dạy dỗ, sửa trị, kiên nhẫn và trao quyền cho họ (Ma-thi-ơ 10; Lu-ca 10). Đây chính là khuôn mẫu tối cao của cố vấn thuộc linh: một đời sống được chia sẻ, một chân lý được truyền đạt, và một sứ mạng được trao lại.

Sứ đồ Phao-lô cũng sống theo nguyên tắc này. Ông khuyên Ti-mô-thê: “Những điều con đã nghe nơi ta ở trước mặt nhiều người chứng, hãy giao phó cho mấy người trung thành, cũng có tài dạy dỗ kẻ khác” (2 Ti-mô-thê 2:2). Đây là nguyên lý truyền thừa rõ ràng: Phao-lô (thế hệ 1) -> Ti-mô-thê (thế hệ 2) -> những người trung thành (thế hệ 3) -> kẻ khác (thế hệ 4). Cố vấn thuộc linh không phải là mục đích cuối cùng, mà là để tạo ra những người có thể tiếp tục cố vấn cho người khác.

Kinh Thánh cho thấy nhiều mô hình cố vấn đa dạng:

1. Mô hình Cha-Con (Mentoring): Như Phao-lô với Ti-mô-thê (“con ta”, 1 Ti-mô-thê 1:2) hay với Tít. Đây là mối quan hệ lâu dài, mang tính huấn luyện toàn diện về nhân cách, thần học và chức vụ.

2. Mô hình Bạn Đồng Công (Coaching/Discipleship): Như Ba-na-ba với Phao-lô lúc ban đầu (Công Vụ 9:27), rồi sau đó Phao-lô và Ba-na-ba cùng nhau làm việc. Họ khích lệ, sửa dạy và cùng thực hiện sứ mạng.

3. Mô hình Tiên Tri-Môn Đồ (Prophetic Mentoring): Như Ê-li với Ê-li-sê (1 Các Vua 19:19-21). Ê-li-sê không chỉ học tập mà còn khao khát được “hai phần thần linh” của thầy (2 Các Vua 2:9), tức là kế thừa và phát huy sự nghiệp thuộc linh.

Phẩm chất của một Cố Vấn Thuộc Linh đích thực theo Kinh Thánh:

• Trưởng Thành Trong Đấng Christ: “Anh em chớ nên làm con trẻ nữa... về sự khôn ngoan, phải nên người trưởng thành” (1 Cô-rinh-tô 14:20, Ê-phê-sô 4:13-15). Cố vấn cần có kinh nghiệm và sự ổn định trong đức tin.
• Được Đầy Dẫy Lời Chúa và Đức Thánh Linh: “Nguyên xin lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em” (Cô-lô-se 3:16). Sự hướng dẫn phải xuất phát và phù hợp với Kinh Thánh, dưới sự dẫn dắt của Thánh Linh.
• Có Đời Sống Gương Mẫu: Phao-lô dạn dĩ nói: “Hãy bắt chước tôi, cũng như chính mình tôi bắt chước Đấng Christ vậy” (1 Cô-rinh-tô 11:1). Đời sống phải minh chứng cho lời dạy.
• Có Tình Yêu Thương và Tính Kiên Nhẫn: “Hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục” (Cô-lô-se 3:12). Cố vấn không phải là người chỉ huy cứng nhắc, mà là người bạn đồng hành đầy ân điển.
• Biết Lắng Nghe và Giữ Kín: “Mọi người nên mau nghe, chậm nói” (Gia-cơ 1:19). Một cố vấn tốt là một người lắng nghe xuất sắc, biết tôn trọng sự riêng tư.

Trước khi tham gia, cần phân biệt rõ cố vấn thuộc linh với những khái niệm khác:

• Không phải là Giáo sư - Sinh viên: Mối quan hệ này vượt trên tri thức, chạm đến tấm lòng và đời sống.
• Không phải là Bác sĩ trị liệu tâm lý: Dù có thể mang lại sự chữa lành, trọng tâm vẫn là sự trưởng thành thuộc linh trong mối tương giao với Chúa, không thay thế cho trị liệu chuyên nghiệp khi cần.
• Không phải là Mối quan hệ tôn sùng cá nhân: Cố vấn là công cụ chỉ về Chúa Giê-xu. Sự tôn trọng không được biến thành sự thần tượng hóa hay lệ thuộc mù quáng. “Chớ để người nào khoe mình trong loài người” (1 Cô-rinh-tô 3:21).

Những dấu hiệu cảnh báo của một “cố vấn” không lành mạnh:

• Đặt mình làm trung gian độc nhất giữa bạn với Đức Chúa Trời.
• Đòi hỏi sự vâng phục tuyệt đối, mù quáng vào mọi quyết định cá nhân của họ.
• Khuyến khích sự giấu giếm, cách ly khỏi gia đình hoặc Hội Thánh.
• Áp đặt những gánh nặng luật pháp, truyền thống của con người lên trên Lời Chúa.
• Không có đời sống minh bạch, trách nhiệm với các trưởng lão khác trong Hội Thánh.

1. Cho Người Tìm Kiếm Sự Cố Vấn:

• Cầu Nguyện Tìm Kiếm: Xin Chúa chỉ định người Ngài muốn dùng. Nhìn vào những người có đời sống bạn ngưỡng mộ trong Chúa (1 Cô-rinh-tô 11:1).
• Chủ Động Và Khiêm Nhường: Hãy mạnh dạn đề nghị, trình bày mong muốn được học hỏi. “Sự khiêm nhường đi trước sự tôn trọng” (Châm Ngôn 15:33).
• Thiết Lập Kỳ Vọng Rõ Ràng: Thảo luận về tần suất gặp gỡ, phạm vi chia sẻ, sự cam kết và giới hạn. Mối quan hệ này dựa trên sự tự nguyện và tôn trọng lẫn nhau.
• Chủ Động Học Hỏi và Ứng Dụng: Đến với tấm lòng sẵn sàng lắng nghe, chất vấn dựa trên Kinh Thánh và thực hành những lời khuyên tin cậy.

2. Cho Người Được Kêu Gọi Làm Cố Vấn:

• Sẵn Sàng Cho Đi: Cố vấn là một chức vụ cho đi thời gian, năng lực và sự quan tâm. “Vì chúng tôi lấy làm vui lòng mà hiến cho, không những cho Đức Chúa Trời, thôi lại cho anh em nữa, bởi tình yêu thương của chúng tôi” (2 Cô-rinh-tô 8:5).
• Đi Cùng, Chứ Không Phải Chỉ Đường: Đồng hành trong những thất bại, khích lệ trong những bước tiến. Hãy như Chúa Giê-xu với Phi-e-rơ: thấy trước sự sa ngã nhưng cũng cầu thay và phục hồi.
• Chỉ Về Chúa Giê-xu: Mục tiêu tối thượng là giúp môn đồ gắn bó sâu đậm hơn với Chúa, chứ không phải với mình. “Ngài phải dấy lên, ta phải hạ xuống” (Giăng 3:30).
• Biết Giới Hạn và Giới Thiệu: Nhận biết khi nào vấn đề vượt quá khả năng thuộc linh và cần sự giúp đỡ chuyên môn (tư vấn Cơ Đốc, chăm sóc mục vụ...).

3. Mô Hình Trong Hội Thánh Địa Phương: Hội Thánh nên khuyến khích văn hóa môn đồ hóa. Các trưởng lão, chấp sự, tín hữu trưởng thành nên mở lòng cho chức vụ này. Có thể tổ chức các nhóm nhỏ, các buổi chia sẻ kinh nghiệm, hoặc kết nối có chủ đích giữa các thế hệ.

Vậy, có nên tham gia cố vấn thuộc linh? Câu trả lời của Kinh Thánh là “Có” một cách thận trọng và khôn ngoan. Đây không phải là mệnh lệnh luật pháp, nhưng là một đặc ân và công cụ mạnh mẽ mà Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh Ngài để xây dựng thân thể Đấng Christ. Mô hình của Chúa Giê-xu và các sứ đồ để lại cho thấy đức tin Cơ Đốc không được thiết kế để sống cô lập, mà trong sự hiệp một, dạy dỗ và khích lệ lẫn nhau (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

Cố vấn thuộc linh lành mạnh sẽ hướng mắt chúng ta về thập tự giá, nuôi dưỡng đời sống bằng Lời Chúa, và thúc đẩy chúng ta bước đi trong tự do và trách nhiệm của con cái Đức Chúa Trời. Nó bổ sung, nhưng không thay thế, mối tương giao cá nhân chủ chốt của mỗi tín hữu với Chúa Giê-xu Christ qua Đức Thánh Linh.

Hãy cầu nguyện, bước đi với sự khôn ngoan từ trên, và dạn dĩ tham gia vào dòng chảy truyền thừa đức tin này. Dù ở vị trí là người tìm kiếm sự hướng dẫn hay người được kêu gọi để đồng hành, hãy làm mọi sự với tình yêu thương, đặt nền tảng trên Lời Chúa, vì mục đích tối hậu là sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và sự trưởng thành của Thân Thể Ngài.