Cầu nguyện có thay đổi ý định của Chúa không?

Trong hành trình đức tin, một câu hỏi thần học và thực tiễn thường trực trong lòng nhiều Cơ Đốc nhân là: **Liệu lời cầu nguyện của chúng ta có thể thay đổi ý định hay kế hoạch tối hậu của Đức Chúa Trời không?** Câu hỏi này chạm đến trọng tâm của mối quan hệ giữa sự **tể trị tuyệt đối** của Đấng Tạo Hóa và **trách nhiệm cầu thay** của con dân Ngài. Nếu Chúa đã biết trước mọi sự và kế hoạch Ngài là bất di bất dịch (Ê-sai 46:10), vậy thì cầu nguyện để làm gì? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá sự cân bằng kỳ diệu giữa chủ quyền của Đức Chúa Trời và quyền năng của sự cầu nguyện, với trung tâm là Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Để trả lời câu hỏi này, trước hết chúng ta phải hiểu về Đấng mà chúng ta đang cầu nguyện cùng. Kinh Thánh mặc khải Ngài là:

• Đấng Bất Biến (Immutable): “Vì Ta là Đức Giê-hô-va, Ta không hề thay đổi” (Ma-la-chi 3:6). Gia-cơ cũng nói về Ngài là Đấng “chẳng có một sự thay đổi, cũng chẳng có bóng của sự biến cải nào” (Gia-cơ 1:17). Bản chất, mục đích cứu rỗi, và các phẩm tính đạo đức của Ngài là tuyệt đối không thay đổi.
• Đấng Toàn Tri (Omniscient): Ngài biết rõ mọi sự từ trước vô cùng. “Hỡi Đức Giê-hô-va, Ngài đã dò xét tôi và biết tôi. Chúa biết khi tôi ngồi, lúc tôi đứng dậy; Chúa hiểu biết ý tưởng tôi từ xa” (Thi-thiên 139:1-2). Không có ý tưởng, lời cầu nguyện nào của chúng ta vượt khỏi sự hiểu biết của Ngài.
• Đấng Toàn Năng (Omnipotent) & Chủ Quyền Tuyệt Đối (Sovereign): Ngài làm mọi sự theo ý muốn của Ngài trên trời và dưới đất. “Ấy chính Ngài là Đấng làm mọi việc theo ý muốn mình” (Ê-phê-sô 1:11). Kế hoạch cứu chuộc của Ngài qua Chúa Giê-xu Christ đã được định từ trước sáng thế (Ê-phê-sô 1:4-5).

Từ những đặc tính này, một số người có thể kết luận: **Vậy cầu nguyện chẳng qua chỉ là một nghi thức, không có tác dụng thực sự lên ý chỉ tối cao của Đức Chúa Trời.** Tuy nhiên, kết luận đó bỏ qua chính mạng lệnh và lời hứa của Đức Chúa Trời về sự cầu nguyện, và quan trọng hơn, bỏ qua mục đích tương giao mà Ngài đặt để.

Khi nghiên cứu toàn bộ Kinh Thánh, chúng ta thấy một bức tranh song đôi: Một mặt, Đức Chúa Trời tể trị. Mặt khác, Ngài nghiêm túc đáp lại những lời cầu xin của con dân Ngài, đến mức dường như “đổi ý”.

1. Các Ví Dụ Về Sự “Đáp Lời” Của Chúa:

• Áp-ra-ham Cầu Thay Cho Sô-đôm (Sáng-thế Ký 18:22-33): Áp-ra-ham thương lượng với Chúa, xin Ngài tha thành nếu có 50, rồi 45, 30, 20, và cuối cùng là 10 người công bình. Đức Chúa-hô-va đáp: “Ta sẽ chẳng diệt hết thành vì mười người đó.” Ở đây, chúng ta thấy Chúa lắng nghe và đáp ứng theo lời cầu xin của Áp-ra-ham trong khuôn khổ sự công bình của Ngài.
• Môi-se Cầu Thay Cho Dân Y-sơ-ra-ên (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:9-14): Sau tội thờ bò con vàng, Đức Giê-hô-va phán với Môi-se: “Hãy để cho ta, hầu cơn thạnh nộ ta nổi phừng cùng chúng nó, diệt đi, và ta sẽ làm cho ngươi thành một dân lớn.” Nhưng Môi-se đã cầu thay, nài xin Chúa nhớ lại lời hứa với các tổ phụ. Và câu 14 ghi: “Đức Giê-hô-va bèn ăn năn sự họa mà Ngài đã phán sẽ làm cho dân sự Ngài.” Từ “ăn năn” trong tiếng Hê-bơ-rơ (נָחַם - nacham) có nghĩa là “thở dài, cảm thấy đau buồn, đổi ý”. Điều này không có nghĩa Đức Chúa Trời phạm tội và cần ăn năn, nhưng cho thấy Ngài đáp ứng lại thái độ và lời cầu xin của Môi-se bằng một cách hành xử khác (sự nhân từ, khoan dung) trong khi vẫn giữ nguyên bản chất công bình thánh khiết của Ngài.
• Lời Cầu Nguyện Của Ê-xê-chia (Ê-sai 38:1-5): Tiên tri Ê-sai báo vua Ê-xê-chia sẽ chết. Nhà vua quay mặt vào vách, khẩn thiết cầu nguyện. Trước khi Ê-sai ra khỏi sân, Chúa phán với ông quay lại báo: “Ta đã nghe lời cầu nguyện ngươi... Ta sẽ thêm cho ngươi mười lăm năm tuổi.” Đây là một ví dụ rõ ràng về việc lời cầu nguyện đã dẫn đến một kết quả cụ thể, khác với điều đã được loan báo trước.

2. Những Lời Hứa Về Sự Cầu Nguyện Được Nhậm:

Chúa Giê-xu phán cách dứt khoát: “Hãy xin, sẽ được; hãy tìm, sẽ gặp; hãy gõ cửa, sẽ mở cho” (Ma-thi-ơ 7:7). Ngài cũng hứa: “Các ngươi nhơn danh ta mà cầu xin điều gì mặc dầu, ta sẽ làm cho, để Cha được sáng danh nơi Con” (Giăng 14:13). Gia-cơ quở trách việc không cầu xin hoặc cầu xin với động cơ sai trái (Gia-cơ 4:2-3). Rõ ràng, Kinh Thánh dạy rằng cầu nguyện tạo ra sự khác biệt.

Làm sao dung hòa hai chân lý dường như mâu thuẫn này? Thần học Tin Lành tin rằng cả hai đều đúng và bổ sung cho nhau. Cầu nguyện không phải là “thuyết phục” một vị thần bướng bỉnh thay đổi ý muốn, cũng không phải là nghi thức vô ích trước một định mệnh bất khả kháng.

1. Cầu Nguyện Là Phương Tiện Để Chúa Thực Hiện Ý Định Của Ngài: Đức Chúa Trời toàn tri, Ngài không chỉ biết điều gì sẽ xảy ra, mà còn biết cách thức nó xảy ra. Trong chủ quyền của Ngài, Ngài đã quyết định sử dụng những lời cầu nguyện của con dân Ngài như một phương tiện (means) để thực hiện ý định tốt lành của Ngài. Khi chúng ta cầu nguyện “xin ý Cha được nên”, chúng ta đang đồng công với Ngài trong việc thể hiện ý muốn Ngài trên đất. Ví dụ, Chúa định sẽ cứu thành Ni-ni-ve, nhưng Ngài dùng lời giảng ăn năn của Giô-na và sự cầu nguyện của dân thành để thực hiện điều đó.

2. Cầu Nguyện Thay Đổi Chúng Ta – Để Phù Hợp Với Ý Chúa Hơn: Mục đích sâu xa của cầu nguyện không phải để điều khiển Đức Chúa Trời theo ý muốn của chúng ta, mà để chính chúng ta được biến đổi để hiểu, yêu mến và ước muốn ý Chúa nhiều hơn. Trong vườn Ghết-sê-ma-nê, Chúa Giê-xu đã cầu nguyện: “Cha ơi! nếu có thể được, xin cho chén nầy lìa khỏi Con! song không theo ý muốn Con, mà theo ý muốn Cha” (Ma-thi-ơ 26:39). Lời cầu nguyện chân thật đưa chúng ta đến chỗ đầu phục, đồng ý với kế hoạch hoàn hảo của Cha. Khi chúng ta thay đổi (từ ích kỷ sang vị tha, từ hoài nghi sang tin cậy), chúng ta thấy được “ý định” của Chúa rõ ràng hơn và cầu xin những điều phù hợp với ý Ngài (1 Giăng 5:14).

3. “Sự Ăn Năn” Của Đức Chúa Trời – Một Cách Diễn Đạt Loài Suy: Khi Kinh Thánh nói Đức Chúa Trời “ăn năn” (như với Môi-se), đây là cách nói nhân cách hóa (anthropomorphism) để loài người chúng ta có thể hiểu được. Từ góc độ của Ngài, không có sự thay đổi hay bất ngờ nào. Nhưng từ góc độ của chúng ta, khi chúng ta ăn năn, cầu nguyện, hành động của Đức Chúa Trời đối với chúng ta thay đổi. Ngài chuyển từ hình phát sang sự tha thứ, từ giáng họa sang ban phước. Điều này không có nghĩa bản chất Ngài thay đổi, nhưng mối quan hệ và cách Ngài đối xử với chúng ta thay đổi, phù hợp với những điều kiện trong giao ước của Ngài.

Mọi sự cầu nguyện được nhậm đều dựa trên công lao và địa vị của Chúa Giê-xu Christ. Không phải vì lời cầu nguyện của chúng ta hay, đủ đức tin hay dai dẳng, mà vì chúng ta cầu nguyện “nhơn danh Đức Chúa Jêsus” (Giăng 16:23-24). Danh Ngài có quyền năng vì Ngài là Con Đức Chúa Trời, Đấng đã hoàn thành công cuộc cứu chuộc. Thầy tế lễ thượng phẩm của chúng ta là Đấng Christ, “hằng sống để cầu thay” cho chúng ta (Hê-bơ-rơ 7:25). Khi chúng ta cầu nguyện, Chúa Thánh Linh giúp đỡ sự yếu đuối của chúng ta và “cầu thay cho các thánh đồ theo ý Đức Chúa Trời” (Rô-ma 8:26-27). Như vậy, chính Đức Chúa Trời Ba Ngôi hiệp một để đảm bảo rằng lời cầu nguyện của con cái Ngài, trong Đấng Christ, được đưa vào trong dòng chảy của ý muốn tốt lành và trọn vẹn của Ngài.

Hiểu được lẽ thật này sẽ biến đổi cách chúng ta cầu nguyện:

1. Cầu Nguyện Với Sự Tự Tin Và Tự Do: Chúng ta không cầu nguyện với một vị thần xa cách, khó tính, mà với Cha Thiên Thượng, Đấng đã mời gọi chúng ta đến gần trong danh Chúa Giê-xu. Chúng ta có thể trình dâng mọi nhu cầu, lo lắng với sự tin cậy rằng Ngài lắng nghe (Phi-líp 4:6).
2. Cầu Nguyện Với Tấm Lòng Đầu Phục: Chúng ta học theo gương Chúa Giê-xu, luôn thêm vào lời cầu xin của mình: “Song không theo ý con, mà theo ý Cha.” Điều này giải thoát chúng ta khỏi sự thất vọng khi câu trả lời không như ý, và mở lòng để nhận biết cách hành động tốt hơn của Chúa.
3. Kiên Trì Cầu Nguyện, Không Nản Lòng: Vì biết rằng cầu nguyện là phương tiện Chúa dùng để hành động, chúng ta kiên trì như người đàn bà góa (Lu-ca 18:1-8), tin rằng mỗi lời cầu nguyện đều có giá trị trong kế hoạch của Ngài.
4. Tập Trung Vào Sự Biến Đổi Bản Thân: Trong khi cầu nguyện, hãy lắng nghe Chúa. Hãy để Ngài uốn nắn ước muốn, tư tưởng, và tính cách của chúng ta cho phù hợp với ý muốn Ngài.
5. Cầu Nguyện Theo Lời Chúa: Lời Chúa là ý muốn của Ngài được bày tỏ. Khi chúng ta cầu nguyện dựa trên những lời hứa trong Kinh Thánh (ví dụ: xin sự khôn ngoan – Gia-cơ 1:5, xin bình an – Giăng 14:27), chúng ta đang cầu xin những điều chắc chắn thuộc ý Ngài.

Vậy, cầu nguyện có thay đổi ý định của Chúa không? **Câu trả lời vừa “không” vừa “có.”**

KHÔNG, theo nghĩa lời cầu nguyện của chúng ta không thể làm cho Đức Chúa Trời toàn tri, bất biến từ bỏ kế hoạch cứu rỗi tối hậu của Ngài hay làm Ngài phạm tội, sai lầm. Bản chất thánh khiết và mục đích yêu thương của Ngài là nền tảng bất di bất dịch.

CÓ, theo nghĩa trong chủ quyền khôn ngoan và tình yêu của Ngài, Đức Chúa Trời đã quyết định **lắng nghe và đáp ứng** những lời cầu xin chân thành của con cái Ngài, đến nỗi từ góc nhìn của chúng ta, Ngài “hành động khác đi”. Cầu nguyện là dây chuyền quyền năng mà Ngài đã thiết lập để thực hiện ý muốn Ngài trên đất và biến đổi chúng ta trở nên giống hình ảnh Con Ngài.

Cuối cùng, cầu nguyện không phải là một cơ chế để thao túng Đấng Tạo Hóa, mà là **đặc ân tương giao** của những đứa con với Cha mình. Chúng ta cầu nguyện không phải vì chúng ta phải thay đổi ý Chúa, mà vì chúng ta được mời gọi bước vào mối tương giao thân mật với Ngài, là chính Đấng đã hứa: “Hãy kêu cầu ta, ta sẽ trả lời cho; ta sẽ tỏ cho ngươi những việc lớn và khó, là những việc ngươi chưa từng biết” (Giê-rê-mi 33:3). Hãy cứ cầu nguyện với lòng tin cậy, biết rằng Cha Thiên Thượng của bạn luôn lắng nghe, luôn quan tâm, và sẽ trả lời theo cách thức, thời điểm, và sự khôn ngoan hoàn hảo nhất của Ngài, vì sự tốt lành tối thượng của bạn và vinh quang của Danh Ngài.