Sinh Lại Làm Cơ Đốc Nhân
Trong lịch sử Hội Thánh, có lẽ không có cuộc đối thoại nào quan trọng và được trích dẫn nhiều hơn cuộc trò chuyện giữa Chúa Giê-xu Christ và một nhà lãnh đạo tôn giáo tên là Ni-cô-đem. Chính từ cuộc gặp gỡ ban đêm này, một giáo lý nền tảng, then chốt cho đức tin Cơ Đốc đã được Chúa trực tiếp tuyên bố: “Ngươi phải sinh lại” (Giăng 3:7). Khái niệm “sinh lại” (born again, born anew) thường bị hiểu lầm, bị giản lược thành một kinh nghiệm cảm xúc hoặc một quyết định thuần túy của con người. Tuy nhiên, qua nghiên cứu Kinh Thánh cách chuyên sâu, chúng ta sẽ khám phá rằng “sự sinh lại” là một công việc siêu nhiên của Đức Chúa Trời, tạo nên một sự biến đổi căn bản trong tâm linh và bản chất của một con người, từ đó mới thật sự trở thành một Cơ Đốc nhân.
I. Bản Chất Của Sự Sinh Lại: Một Sự Sáng Tạo Mới Từ Trên Cao
Trong tiếng Hy Lạp, cụm từ “sinh lại” trong Giăng 3:3 và 3:7 là “gennēthē anōthen” (γεννηθῇ ἄνωθεν). Từ “anōthen” mang hai nghĩa chính: “một lần nữa” và “từ trên cao”. Ni-cô-đem đã hiểu theo nghĩa đen là “sinh ra một lần nữa” từ lòng mẹ (c.4), nhưng Chúa Giê-xu đang đề cập đến một cuộc sinh ra mang tính thiêng liêng, có nguồn gốc “từ trên cao” – tức là từ Đức Chúa Trời. Ngài phán: “Nếu một người chẳng sinh lại bởi nước và Thánh Linh, thì không thể vào nước Đức Chúa Trời” (Giăng 3:5).
“Nước” ở đây thường được hiểu là Lời của Đức Chúa Trời, có tính chất tẩy sạch và ban sự sống. Sứ đồ Phi-e-rơ sau này viết: “Anh em đã được lại sinh… bởi lời sống của Đức Chúa Trời còn lại đời đời” (1 Phi-e-rơ 1:23). Còn “Thánh Linh” là Đấng trực tiếp thực hiện công việc tái tạo. Vậy, sinh lại là công việc của Thánh Linh Đức Chúa Trời, sử dụng Lời Chân Lý của Đức Chúa Trời, để tạo nên một sự sống mới trong lòng người tin. Nó không phải là sự cải thiện đạo đức hay nỗ lực tu thân, mà là một sự sáng tạo mới. Như sứ đồ Phao-lô khẳng định: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Trong tiếng Hy Lạp, “người dựng nên mới” là “kainē ktisis” (καινὴ κτίσις) – một tạo vật mới, một loài thọ tạo hoàn toàn mới về mặt thuộc linh.
II. Tại Sao Cần Phải Sinh Lại? – Bản Chất Hư Mất Của Con Người
Để hiểu sự cần thiết của việc sinh lại, chúng ta phải nhìn vào chẩn đoán của Đức Chúa Trời về tình trạng tự nhiên của con người. Kinh Thánh không xem con người chỉ đơn thuần là “tốt nhưng có lầm lỗi”, mà tuyên bố một sự thật nghiêm trọng hơn: “Chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không… chẳng có ai tìm kiếm Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:10-11). Bản chất của chúng ta đã bị hư hoại bởi tội lỗi từ nguyên tổ A-đam. Chúng ta không chỉ phạm tội (hamartia – trật mục tiêu), mà còn mang bản chất tội (physis hamartias). Ê-phê-sô 2:1 miêu tả chính xác: “Còn anh em đã chết vì lầm lỗi và tội ác mình”.
Chữ “chết” ở đây (nekros) không phải là sự ngưng hoạt động thể xác, mà là tình trạng tách biệt thuộc linh khỏi Đức Chúa Trời, nguồn sự sống. Một người chết thuộc linh không thể tự mình đáp lại hay khao khát Đức Chúa Trời. Vì vậy, để có thể “thấy” và “vào” Nước Đức Chúa Trời (Giăng 3:3,5), con người cần một sự sống mới – một sự tái sinh – được ban cho từ bên ngoài bản thân họ. Điều này hoàn toàn tương ứng với lời tiên tri Ê-xê-chi-ên về giao ước mới: “Ta sẽ ban lòng mới cho các ngươi, và đặt thần mới trong các ngươi. Ta sẽ cất lòng bằng đá khỏi thịt các ngươi và ban cho các ngươi lòng bằng thịt.” (Ê-xê-chi-ên 36:26). Sự sinh lại chính là việc Đức Chúa Trời thực hiện lời hứa đó: thay đổi tấm lòng cứng cỏi, chết chóc bằng một tấm lòng mềm mại, sống động, nhạy cảm với Ngài.
III. Sinh Lại Diễn Ra Như Thế Nào? – Phương Thức Của Ân Điển Qua Đức Tin
Quá trình sinh lại được mô tả rõ trong Giăng 1:12-13: “Nhưng hễ ai đã nhận Ngài [Đức Chúa Jêsus Christ], thì Ngài ban cho quyền phép trở nên con cái Đức Chúa Trời, là ban cho những kẻ tin danh Ngài, là kẻ chẳng phải sanh bởi khí huyết, hoặc bởi tình dục, hoặc bởi ý người, nhưng sanh bởi Đức Chúa Trời.” Có hai phương diện không thể tách rời ở đây:
1. Phía Đức Chúa Trời (Khách Quan): Sinh lại là công việc độc nhất của Đức Chúa Trời (“sanh bởi Đức Chúa Trời”). Nó không dựa trên dòng dõi (“khí huyết”), nỗ lực cá nhân (“ý người”), hay bất kỳ công đức nào. Đây là ân điển thuần túy (Ê-phê-sô 2:8-9). Thánh Linh tác động qua Lời Chúa để soi sáng, cáo trách và ban sự sống mới (Tít 3:5).
2. Phía Con Người (Chủ Quan): Công việc đó được tiếp nhận bởi đức tin (“những kẻ tin danh Ngài”). Đức tin không phải là một “công đức” để đổi lấy sự sinh lại, mà là phương tiện mà qua đó chúng ta nhận lãnh ân điển đó. Đức tin chân thật luôn hướng về đối tượng duy nhất là Chúa Giê-xu Christ và công lao cứu chuộc của Ngài trên thập tự giá. Như Giăng 3:14-16 giải thích: “Xưa Môi-se treo con rắn lên nơi đồng vắng thể nào, thì Con người cũng phải bị treo lên dường ấy, hầu cho hễ ai tin đến Ngài đều được sự sống đời đời.” Niềm tin vào Con Đức Chúa Trời chịu chết thay và sống lại là trung tâm của sự cứu rỗi và sự sinh lại.
Vậy, một người “được sinh lại” khi Thánh Linh dùng Lời Chúa cảm động lòng họ, khiến họ ăn năn tội lỗi và đặt trọn vẹn đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Khoảnh khách đó, sự sống đời đời của Đức Chúa Trời được truyền vào linh hồn họ (1 Giăng 5:11-12).
IV. Bằng Chứng Của Sự Sinh Lại: Đời Sống Được Biến Đổi
Sự sinh lại không phải là một cảm giác mơ hồ, mà sẽ thể hiện ra bằng những bằng chứng có thể nhận biết được trong đời sống. Chúa Giê-xu dùng hình ảnh gió để mô tả: “Gió muốn thổi đâu thì thổi, ngươi nghe tiếng gió, nhưng chẳng biết gió đến từ đâu và đi đâu. Hễ người nào sanh bởi Thánh Linh thì cũng như vậy.” (Giăng 3:8). Chúng ta không thấy gió, nhưng thấy tác động của gió. Cũng vậy, chúng ta có thể thấy kết quả của Thánh Linh trong đời sống một người được sinh lại.
- Một Lòng Yêu Mến Chúa và Vâng Giữ Lời Ngài: “Vì nầy là sự yêu mến Đức Chúa Trời, tức là chúng ta vâng giữ điều răn Ngài.” (1 Giăng 5:3). Người được sinh lại có một khát khao mới để biết Chúa và vâng theo Ngài.
- Sự Công Bình Thực Tế và Tình Yêu Thương Anh Em: “Hễ ai biết rằng mình ở trong Ngài thì phải làm theo như Ngài đã làm.” (1 Giăng 2:6,29). Đời sống bắt đầu có những thay đổi trong cách cư xử, lời nói, và tình yêu thương với anh em trong đức tin.
- Sự Xưng Nhận và Gắn Bó Với Đấng Christ: “Bởi đó, anh em biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần ấy là bởi Đức Chúa Trời.” (1 Giăng 4:2). Người được sinh lại công khai xưng nhận Chúa Giê-xu là Chúa và là Cứu Chúa của mình.
- Chiến Đấu Chống Lại Tội Lỗi: “Hễ ai sanh bởi Đức Chúa Trời, thì chẳng phạm tội… và ma quỉ chẳng đụng đến người được.” (1 Giăng 5:18). Điều này không có nghĩa là hoàn toàn vô tội, mà là xu hướng của đời sống mới là chống lại tội lỗi, không còn sống trong sự phạm tội cách thường xuyên và vui thích như trước nữa (xem Rô-ma 6:1-2).
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hằng Ngày
Hiểu biết về sự sinh lại không chỉ là giáo lý suông, mà phải định hình toàn bộ đời sống và mối tương giao của chúng ta với Chúa.
1. Sự Bảo Đảm Cứu Rỗi: Sự bảo đảm của chúng ta không dựa trên cảm xúc hay việc lành, mà dựa trên lời hứa của Đức Chúa Trời và công việc của Chúa Giê-xu. Nếu bạn đã thật lòng ăn năn và tin cậy Chúa Giê-xu, bạn có thể biết chắc mình đã được sinh lại và có sự sống đời đời (1 Giăng 5:13). Hãy nhìn vào những bằng chứng của Thánh Linh trong đời bạn, dù nhỏ, để được khích lệ.
2. Đời Sống Tăng Trưởng Thuộc Linh: Sự sinh lại là khởi điểm, không phải điểm đến. Một đứa trẻ sơ sinh cần lớn lên. Phi-e-rơ khuyên: “Hãy ham thích sữa thiêng liêng của Đạo, như trẻ con mới đẻ vậy, hầu cho anh em nhờ đó lớn lên mà được rỗi linh hồn.” (1 Phi-e-rơ 2:2). Sự tăng trưởng đến qua việc ăn nuốt Lời Chúa (Kinh Thánh) hằng ngày, cầu nguyện thông công với Chúa, và giao hảo với Hội Thánh.
3. Sự Thánh Hóa Tiếp Diễn: Sinh lại ban cho chúng ta một bản chất mới (physis mới), nhưng chúng ta vẫn còn mang xác thịt cũ. Đời sống Cơ Đốc là cuộc chiến đấu để cho bản chất mới, bởi quyền năng Thánh Linh, chiến thắng những tập quán cũ. “Hãy… mặc lấy người mới, là người đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật.” (Ê-phê-sô 4:22-24). Mỗi ngày, chúng ta phải lựa chọn “tính toán” mình “đã chết về tội lỗi” nhưng “sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 6:11).
4. Nếp Sống Làm Chứng: Khi nhận biết mình đã nhận được một ân điển quá lớn là sự sống mới, chúng ta không thể giữ im lặng. Đời sống được biến đổi là lời chứng hùng hồn nhất. Hãy sẵn sàng chia sẻ với người khác về “sự trông cậy trong anh em” với lòng nhu mì và kính sợ (1 Phi-e-rơ 3:15).
Kết Luận
Sinh lại làm Cơ Đốc nhân không phải là việc gia nhập một tổ chức tôn giáo, cũng không phải là quyết định sống theo một bộ luật đạo đức. Đó là một phép lạ thuộc linh do chính Đức Chúa Trời thực hiện, qua công tác của Thánh Linh và Lời Ngài, trong lòng của người tin nhận Chúa Giê-xu Christ. Nó biến đổi chúng ta từ bên trong, từ “chết” thành “sống”, từ “cũ” thành “mới”, từ “kẻ thù” thành “con cái Đức Chúa Trời”.
Lời mời gọi của Chúa Giê-xu với Ni-cô-đem ngày xưa vẫn còn vang vọng đến hôm nay: “Hỡi Ni-cô-đem, chớ lấy làm lạ về điều ta đã nói với ngươi: Các ngươi phải sinh lại.” (Giăng 3:7). Nếu bạn chưa chắc chắn về sự sinh lại của mình, hãy thành thật đến với Chúa Giê-xu ngay bây giờ. Hãy ăn năn tội lỗi và tin cậy nơi Ngài, Đấng đã chết thay cho bạn và sống lại. Nếu bạn đã tin, hãy sống mỗi ngày với lòng biết ơn vì đặc ân được làm một tạo vật mới trong Đấng Christ, và để đời sống mới ấy mỗi ngày một lớn lên, kết quả cho vinh hiển của Đức Chúa Trời.