Ê-xơ-tê 23:2 Và Bài Học Về Việc Không A Dua Theo Đám Đông
Trong hành trình đức tin, một trong những thách thức lớn nhất mà Cơ Đốc nhân phải đối diện chính là sức ép từ đám đông. Kinh Thánh, đặc biệt trong Cựu Ước, đã đưa ra những nguyên tắc rõ ràng để hướng dẫn con dân Chúa đứng vững trước làn sóng của số đông. Một trong những câu Kinh Thánh then chốt, trực tiếp đề cập đến vấn đề này, được tìm thấy trong Xuất Ê-díp-tô Ký 23:2 (1925):
“Chớ theo số đông mà làm ác; và khi ngươi làm chứng trong một việc kiện cáo, chớ hùa theo số đông mà làm chứng trái.”
Câu Kinh Thánh này không chỉ là một luật lệ hình sự trong bối cảnh xã hội Y-sơ-ra-ên cổ đại, mà còn là một nguyên tắc thuộc linh sâu sắc, mang tính tiên tri và ứng dụng cho mọi thời đại. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích Ê-xơ-tê 23:2, khám phá bối cảnh, ý nghĩa nguyên ngữ, sự liên kết với toàn bộ Kinh Thánh và những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Bối Cảnh Và Vị Trí Trong Luật Pháp
Đoạn Kinh Thánh này nằm trong “Sách Giao Ước” (Exodus 20:22 – 23:33), là phần mở rộng và giải thích chi tiết cho Mười Điều Răn mà Đức Chúa Trời đã ban cho Môi-se trên núi Si-na-i. Sau khi thiết lập những nguyên tắc căn bản về thờ phượng và đạo đức (trong Mười Điều Răn), Đức Chúa Trời ban hành các luật lệ cụ thể để điều chỉnh đời sống cộng đồng, xã hội và tư pháp của dân Y-sơ-ra-ên.
Ê-xơ-tê 23:1-3 tập trung vào tính chính trực trong hệ thống tư pháp:
“Chớ nhận lời cáo gian, và chớ hùa với kẻ hung ác đặng làm chứng dữ. Chớ theo số đông mà làm ác; và khi ngươi làm chứng trong một việc kiện cáo, chớ hùa theo số đông mà làm chứng trái. Chớ thiên vị kẻ nghèo trong việc kiện cáo của họ.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 23:1-3)
Bối cảnh trực tiếp là toà án và chứng cứ. Đức Chúa Trời biết rõ khuynh hướng tự nhiên của con người là muốn thuận theo số đông để được an toàn, được chấp nhận, hoặc tránh bị cô lập. Tuy nhiên, trong những vấn đề hệ trọng của công lý và lẽ thật, việc “a dua” (Hùa theo – từ tiếng Việt diễn tả rất chính xác) có thể dẫn đến những hậu quả thảm khốc: kẻ vô tội bị kết án, công lý bị bẻ cong, và tội ác được hợp pháp hoá.
II. Phân Tích Nguyên Ngữ Và Ý Nghĩa
Để hiểu sâu sắc hơn, chúng ta cần xem xét ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh.
1. “Chớ theo số đông” (tiếng Hê-bơ-rơ: לֹא־תִהְיֶה אַחֲרֵי־רַבִּים – “lo tihyeh acharey rabbim”):
- “Acharey” có nghĩa là “đi sau”, “theo sau”. Nó diễn tả hành động đi theo một hướng đã được vạch ra bởi người khác.
- “Rabbim” có nghĩa là “nhiều”, “đông đảo”, “phần lớn”. Từ này nhấn mạnh đến số lượng, khối lượng, chứ không phải chất lượng hay tính đúng đắn.
Cụm từ này cảnh báo chống lại việc để cho số lượng người trở thành tiêu chuẩn quyết định hành động và lựa chọn đạo đức của cá nhân.
2. “Mà làm ác” (לְרָעֹת – “l’ra’ot”):
- “Ra’” trong tiếng Hê-bơ-rơ mang nghĩa rộng: điều xấu, điều ác, sự tồi tệ, tai hoạ. Ở đây nó là một động từ nguyên thể: “để làm điều ác”.
Điểm then chốt: Hành động “theo số đông” tự nó không bị lên án; điều bị lên án là khi mục đích hay kết quả của việc đó là “làm ác”. Đám đông có thể đang đi sai hướng, và việc đi theo họ khiến cá nhân trở thành một phần của tội lỗi tập thể.
3. “Chớ hùa theo số đông mà làm chứng trái” (וְלֹא־תַעֲנֶה עַל־רִב לִנְטֹת – “v’lo ta’aneh al-riv lin’tot”):
- “Ta’aneh” có nghĩa là “trả lời”, “làm chứng” (trong toà án).
- “Al-riv” là “trong một vụ kiện”.
- “Lin’tot” xuất phát từ gốc “natah”, nghĩa là “làm cong”, “làm lệch”, “làm cho xiêu vẹo”.
Hình ảnh rất rõ ràng: Làm chứng là một hành động nói ra lẽ thật. Nhưng khi người ta “hùa theo số đông” trong việc này, họ đang “làm cong” lời chứng của mình, khiến nó lệch khỏi trục của sự thật. Đây là một sự bẻ cong công lý có chủ ý.
III. Sự Dạy Dỗ Xuyên Suốt Kinh Thánh
Nguyên tắc “chớ theo số đông” không bị giới hạn trong Ê-xơ-tê 23:2. Nó là một sợi chỉ đỏ xuyên suốt mặc khải của Đức Chúa Trời.
1. Những Tấm Gương Tiêu Cực Về A Dua Theo Đám Đông:
- Vụ việc thờ con bò vàng (Xuất Ê-díp-tô 32): Khi Môi-se lên núi, dân chúng tập hợp quanh A-rôn và “hội chúng bèn hùa theo” (câu 1, 3) để đúc một tượng bò vàng. Hậu quả là thảm hoạ.
- Báo cáo của mười thám tử (Dân Số Ký 13-14): Mười thám tử đưa ra báo cáo tiêu cực, gieo rắc sự sợ hãi cho cả hội chúng. Dân Y-sơ-ra-ên “bèn cất tiếng la lên và khóc” và nổi loạn (Dân Số Ký 14:1). Họ muốn ném đá Ca-lép và Giô-suê – hai người dám đứng lên chống lại tâm lý đám đông (câu 10).
- Đám đông hô “Đóng đinh Ngài!” (Mác 15:13-14): Cũng một đám đông từng reo hò “Hô-san-na!” (Mác 11:9) giờ lại bị kích động bởi các thầy tế lễ cả mà hô to “Đóng đinh Ngài đi!”. Sức mạnh của đám đông đã dẫn đến quyết định bất công nhất lịch sử.
- Phi-e-rơ chối Chúa (Ma-thi-ơ 26:69-75): Trong sự yếu đuối, Phi-e-rơ đã để cho áp lực từ “số đông” (mấy người đầy tớ và người ở chung quanh) khiến ông chối bỏ Chúa mình.
2. Những Tấm Gương Tích Cực Về Việc Đứng Vững Một Mình:
- Nô-ê (Sáng Thế Ký 6): Giữa một thế gian đầy dẫy sự bại hoại, “Nô-ê là một người công bình, trọn vẹn” và “đồng đi cùng Đức Chúa Trời” (câu 9). Ông vâng lời Chúa đóng tàu trong khi cả thế gian cười nhạo.
- Ê-li (1 Các Vua 18): Khi cả Y-sơ-ra-ên dao động giữa hai ý kiến, Ê-li đã đứng một mình đối diện với 450 tiên tri của Ba-anh và tuyên bố: “Chỉ một mình ta là tiên tri của Đức Giê-hô-va” (câu 22). Ông không theo số đông thờ thần tượng.
- Đa-ni-ên và ba bạn (Đa-ni-ên 1, 3, 6): Họ kiên quyết không “theo số đông” trong việc ăn đồ cúng thần, quỳ lạy tượng vàng, hay ngừng cầu nguyện. Họ chấp nhận rủi ro lớn để trung tín với Đức Chúa Trời.
- Chúa Giê-xu Christ: Ngài là tấm gương tuyệt vời nhất. Ngài thường xuyên đi ngược lại kỳ vọng của đám đông: từ chối làm vua (Giăng 6:15), dạy dỗ những lẽ thật khiến nhiều môn đồ bỏ đi (Giăng 6:66), và không bao giờ để cho dư luận chi phối sứ mệnh cứu chuộc của Ngài.
3. Những Lời Dạy Tân Ước Về Thế Gian Và Đám Đông:
- Rô-ma 12:2: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hoá bởi sự đổi mới của tâm thần mình.”
- Ma-thi-ơ 7:13-14: “Hãy vào cửa hẹp... vì cửa rộng và đường khoảng khoát dẫn đến sự hư mất, kẻ vào đó cũng nhiều. Song cửa hẹp và đường chật dẫn đến sự sống, kẻ kiếm được thì ít.” – Chúa Giê-xu trực tiếp cảnh báo rằng con đường của số đông thường là con đường sai lầm.
- 1 Phi-e-rơ 4:4: “Chúng nó lấy làm lạ vì anh em không chạy theo họ trong cuộc phóng đãng luông tuồng ấy.”
- 1 Cô-rinh-tô 15:33: “Anh em chớ mắc lừa: bạn bè xấu làm hư thói nết tốt.” – “Bạn bè xấu” ở đây có thể là một nhóm đông có ảnh hưởng tiêu cực.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Nguyên tắc của Ê-xơ-tê 23:2 vô cùng thời sự trong thế giới ngày nay, nơi mạng xã hội, truyền thông đại chúng và văn hoá đám đông tạo ra một sức ép khổng lồ buộc mọi người phải nghĩ giống nhau, hành động giống nhau.
1. Trong Đời Sống Đạo Đức Và Thuộc Linh:
- Tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời là tuyệt đối: Người tin Chúa được kêu gọi sống theo Lời Chúa, chứ không phải theo “xu hướng” hay “chuẩn mực xã hội” đang thay đổi. Khi xã hội cho phép hoặc cổ vũ những điều Kinh Thánh gọi là tội lỗi (ví dụ: tham lam, dâm dục, gian dối, thờ ơ với người nghèo), chúng ta phải can đảm từ chối “làm theo số đông”.
- Quyết định dựa trên Lẽ Thật, không dựa trên Phiếu bầu: Trong Hội Thánh, những quyết định thuộc linh phải dựa trên Kinh Thánh và sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh, không phải dựa trên ý kiến phổ biến nhất hoặc để làm vừa lòng số đông.
2. Trong Môi Trường Xã Hội Và Công Việc:
- Chống lại văn hoá gian dối tại nơi làm việc: Khi mọi người trong công ty chấp nhận “phao” báo cáo, nhận hối lộ nhỏ, hoặc nói xấu sau lưng, Cơ Đốc nhân được kêu gọi giữ sự chính trực, dù bị coi là “lập dị”.
- Không tham gia vào việc nói xấu, bắt nạt (bullying): “Hùa theo số đông” để cười nhạo, tẩy chay, hoặc phát tán tin đồn về một người chính là “làm chứng trái” và “làm ác” theo nghĩa hiện đại.
3. Trong Thế Giới Kỹ Thuật Số:
- Tỉnh táo trước làn sóng thông tin: Đừng vội vàng chia sẻ, “like” hoặc lên án dựa trên cảm xúc của đám đông trên mạng. Hãy trở thành người kiểm chứng sự thật, “làm chứng” cách trung thực trong không gian ảo.
- Không a dua trong các “tranh luận” trên mạng: Thường thì các cuộc tranh cãi trực tuyến dễ dẫn đến việc xúc phạm, công kích cá nhân. Cơ Đốc nhân nên “chớ theo số đông” trong lối ứng xử thiếu yêu thương đó.
4. Trong Đời Sống Cá Nhân Và Gia Đình:
- Dạy dỗ con cái về tính cách độc lập thuộc linh: Giúp chúng hiểu rằng được bạn bè chấp nhận không quan trọng bằng việc được Đức Chúa Trời chấp nhận. Dạy chúng can đảm nói “không” trước những lời rủ rê làm điều sai trái.
- Lựa chọn lối sống: Từ chối chạy theo “trào lưu” tiêu dùng, hưởng thụ vô độ, hoặc chủ nghĩa cá nhân cực đoan, nếu những điều đó đi ngược lại nguyên tắc quản lý nếp sống khôn ngoan và khiêm nhường mà Kinh Thánh dạy.
V. Làm Thế Nào Để Có Thể Đứng Vững?
Đứng một mình không dễ. Chúng ta cần nguồn sức mạnh và sự khôn ngoan từ bên ngoài chính mình.
1. Gốc Rễ Trong Mối Quan Hệ Với Đức Chúa Trời:
- Biết Lời Chúa cách cá nhân: Chúng ta chỉ có thể không theo “số đông” của thế gian khi chúng ta đang bám víu và đi theo “một mình” Đức Chúa Trời. Sự hiểu biết Lời Ngài cho chúng ta tiêu chuẩn rõ ràng để phân biệt.
- Đời sống cầu nguyện: Như Chúa Giê-xu thường lánh riêng ra để cầu nguyện, chúng ta cần những giây phút tĩnh lặng với Chúa để được Ngài củng cố, điều chỉnh và xác nhận con đường mình đi.
2. Cộng Đồng Của Những Người Cùng Chí Hướng:
- Hội Thánh là “thiểu số” trung thành: Dù có lúc cảm thấy cô đơn, nhưng chúng ta không thực sự một mình. Hội Thánh là cộng đồng của những người cùng quyết tâm “chớ theo số đông mà làm ác”. Hãy tìm kiếm và gắn bó với những anh chị em tin kính có thể nâng đỡ, khích lệ chúng ta.
- Tìm những tấm gương: Học hỏi từ cuộc đời của những Cơ Đốc nhân trong lịch sử và đương thời đã dám sống khác biệt vì cớ Tin Lành.
3. Giữ Vững Tầm Nhìn Đời Đời:
- Nhìn về sự chấp thuận của Đức Chúa Trời: Sứ đồ Phao-lô nói: “Nếu tôi còn tìm cách cho đẹp lòng người, thì tôi chẳng phải là tôi tớ của Đấng Christ” (Ga-la-ti 1:10). Phần thưởng và sự chấp thuận của Đấng Christ là quan trọng hơn mọi tràng pháo tay của đám đông.
- Nhớ rằng con đường hẹp dẫn đến sự sống: Sự lựa chọn khó khăn hôm nay sẽ mang lại kết quả đời đời. Như Môi-se, ông “chọn… bị sỉ nhục vì Đấng Christ hơn là của chứa ở xứ Ê-díp-tô, vì người ngó xem sự ban thưởng” (Hê-bơ-rơ 11:26).
Kết Luận
Ê-xơ-tê 23:2 không phải là lời kêu gọi trở nên lập dị một cách vô căn cứ, hay nuôi dưỡng tinh thần chống đối cực đoan. Đó là mệnh lệnh đạo đức sâu sắc đòi hỏi sự can đảm, sự khôn ngoan phân biệt và lòng trung tín tuyệt đối với Đức Chúa Trời và lẽ thật của Ngài. Nó nhắc nhở chúng ta rằng: Số lượng không bao giờ biến điều sai thành điều đúng. Đám đông có thể sai lầm, và lịch sử thuộc linh thường được viết bởi những “thiểu số” trung tín dám vâng lời Chúa trong khi số đông đi theo con đường riêng.
Là Cơ Đốc nhân sống trong thời đại của chủ nghĩa tương đối và sức ép xã hội khổng lồ, chúng ta được kêu gọi trở thành những “người làm chứng trung thực” trong “vụ kiện” vĩ đại giữa lẽ thật và sự dối trá, giữa ánh sáng và tối tăm. Ước mong mỗi chúng ta, được Lời Chúa và Thánh Linh Ngài thêm sức, có được sự dạn dĩ của Ca-lép và Giô-suê, sự kiên định của Đa-ni-ên, và tấm lòng hướng về Chúa như Chúa Giê-xu, để dù có phải đứng một mình, chúng ta vẫn có thể “chớ theo số đông mà làm ác”, và luôn làm chứng cho lẽ thật của Đức Chúa Trời.