Ai là môn đồ được Chúa Giê-su yêu thương?

Trong hành trình đọc và nghiên cứu Tân Ước, đặc biệt là Phúc Âm Giăng, chúng ta thường xuyên bắt gặp một cụm từ đầy bí ẩn và gợi mở: "người môn đồ mà Chúa Giê-su yêu" (ὁν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς). Cụm từ này không chỉ là một chi tiết văn chương, mà còn ẩn chứa những bài học thần học sâu sắc về tình yêu, mối quan hệ và ơn gọi trong vương quốc Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nhân vật đặc biệt này, xác định danh tính, phân tích ý nghĩa của tình yêu đặc biệt ấy, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Cụm từ "môn đồ được Chúa yêu" (hoặc các biến thể như "người môn đồ đó được Chúa yêu") xuất hiện năm lần trong Phúc Âm Giăng (Giăng 13:23; 19:26; 20:2; 21:7; 21:20). Điều quan trọng là tác giả không bao giờ trực tiếp nêu tên. Điều này có chủ ý. Tuy nhiên, qua ngữ cảnh và truyền thống của Hội Thánh đầu tiên, chúng ta có thể xác định đó chính là Giăng, con của Xê-bê-đê, tác giả của sách Phúc Âm này.

Hãy cùng xem xét các bằng chứng trong Kinh Thánh:

• Giăng 21:2 liệt kê một số môn đồ có mặt: "Si-môn Phi-e-rơ, Thô-ma gọi là Đi-đim, Na-tha-na-ên quê tại Ca-na xứ Ga-li-lê, các con trai của Xê-bê-đê (tức Gia-cơ và Giăng), cùng hai môn đồ khác nữa." Ngay sau đó, trong câu 7, "người môn đồ mà Chúa yêu" là người nhận ra Chúa và nói với Phi-e-rơ: "Ấy là Chúa!" Việc ông được nhắc đến ngay sau khi liệt kê "các con trai của Xê-bê-đê" là một manh mối quan trọng.
• Giăng 21:20-24 cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa "môn đồ được yêu" và tác giả của sách Phúc Âm. Câu 24 xác nhận: "Ấy là chính môn đồ nầy làm chứng về những việc đó và đã chép ra đây; và chúng ta biết lời chứng của người là thật."
• Truyền thống Hội Thánh đầu tiên, từ các Giáo phụ như I-rê-nê (thế kỷ II), đều nhất trí xác nhận Giăng là tác giả Phúc Âm thứ tư và là "môn đồ được Chúa yêu".

Việc Giăng không tự nêu tên mình mà dùng một danh xưng đặc biệt không phải là sự khiêm tốn giả tạo, mà là một công cụ thần học. Ông đang trình bày một chân lý: tình yêu của Chúa Giê-su đã biến đổi một con người từ "con của sấm sét" (Mác 3:17) thành một sứ đồ của tình yêu. Ông không muốn độc giả chú ý đến cá nhân Giăng, mà chú ý đến mối quan hệ giữa ông với Chúa – một mối quan hệ khả dĩ cho mọi tín hữu.

Trong tiếng Hy Lạp, từ được dùng ở đây là ἠγάπα (ēgapa), thể hiện thì quá khứ của động từ agapaō (ἀγαπάω). Đây là từ diễn tả tình yêu có chủ ý, sự quý trọng, lòng trung thành, một tình yêu mang tính quyết định và vị tha, thường được dùng để nói về tình yêu thần thượng. Việc sử dụng từ này cho thấy tình yêu Chúa Giê-su dành cho Giăng không phải là một sự thiên vị cảm xúc nhất thời (phileō – tình bạn thân thiết, dù cũng rất quan trọng), mà là một sự lựa chọn yêu thương có chủ đích, bền vững và đầy ân điển.

Hãy cùng xem xét các phân đoạn then chốt nơi cụm từ này xuất hiện:

1. Tại Bữa Tiệc Ly (Giăng 13:23): "Có một môn đồ trong bữa ăn, nằm gần Chúa Giê-su, là người mà Chúa yêu." Trong văn hóa bữa tiệc nằm của người La Mã thời đó, vị trí nằm kế bên chủ tiệc là vị trí danh dự nhất, dành cho người bạn thân nhất. Hình ảnh Giăng "tựa đầu vào ngực Đức Chúa Jêsus" (câu 25) gợi nhớ đến lời Chúa phán trong Giăng 1:18: "Chẳng hề ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã tỏ Cha cho chúng ta biết." Giăng, ở vị trí thân mật đó, đã trở thành người tiếp nhận và sau này truyền đạt những lẽ thật thâm sâu về Chúa Cha.

2. Dưới Chân Thập Tự (Giăng 19:26-27): Trong giây phút đau đớn tột cùng, Chúa Giê-su nhìn thấy mẹ Ngài và "người môn đồ Ngài yêu" đứng gần đó. Ngài phán với Ma-ri: "Hỡi đàn bà kia, đó là con của ngươi!", và với môn đồ: "Đó là mẹ ngươi!" Hành động này vượt xa nghĩa vụ gia đình. Nó thiết lập một mối quan hệ thuộc linh mới trong gia đình của Đức Chúa Trời. Giăng, đại diện cho tất cả các môn đồ (và rộng hơn là tất cả tín hữu), được giao phó trách nhiệm chăm sóc và hiệp một trong tình yêu thương.

3. Tại Ngôi Mộ Trống (Giăng 20:2-8): Khi Ma-ri Ma-đơ-len báo tin ngôi mộ trống, cả Phi-e-rơ và "môn đồ kia được Chúa yêu" cùng chạy đến mộ. Kinh Thánh ghi nhận "môn đồ kia" chạy nhanh hơn, đến trước, nhưng ông không vào. Ông đợi Phi-e-rơ – vị sứ đồ dẫn đầu – vào trước. Chi tiết này cho thấy sự tôn trọng trật tự và tình yêu thương hiệp một trong Hội Thánh. Tình yêu không tạo ra sự cạnh tranh, mà tạo ra sự tôn trọng và đồng lao.

4. Bên Bờ Biển Ti-bê-ri-át (Giăng 21:7, 20-23): Lần này, "môn đồ được Chúa yêu" là người đầu tiên nhận ra Chúa Phục Sinh trên bờ biển. Sự nhạy bén thuộc linh này bắt nguồn từ mối thông công mật thiết. Sau đó, Chúa Giê-su tiên tri về số phận của Phi-e-rơ và Giăng. Khi Phi-e-rơ tò mò về số phận của Giăng, Chúa trả lời: "Ví bằng ta muốn người cứ ở cho tới khi ta đến, thì can hệ gì với ngươi?" (câu 22). Lời này nhấn mạnh rằng ơn gọi và tình yêu Chúa dành cho mỗi người là duy nhất và thuộc chủ quyền của Ngài. Nhiệm vụ của chúng ta là vâng theo sự kêu gọi riêng cho mình, không so sánh hay ghen tị.

Danh xưng "môn đồ được Chúa yêu" không phải là một đặc quyền độc tôn của sứ đồ Giăng, mà là một lời mời gọi và một lời hứa dành cho mỗi tín hữu. Qua cuộc đời Giăng, chúng ta rút ra được những nguyên tắc thiết thực:

1. Tình Yêu Đến Từ Sự Gần Gũi và Vâng Phục: Sự thân mật của Giăng không phải là kết quả của sự thiên vị, mà là kết quả của sự ông "tựa vào lòng" Chúa – một hình ảnh của sự gần gũi, lắng nghe và phó thác. Chúa Giê-su phán trong Giăng 15:9-10: "Như Cha đã yêu thương ta thể nào, ta cũng yêu thương các ngươi thể ấy; hãy cứ ở trong sự yêu thương của ta. Nếu các ngươi vâng giữ các điều răn của ta, thì sẽ ở trong sự yêu thương ta." Tình yêu và sự vâng lời đi đôi với nhau. Chúng ta kinh nghiệm sâu sắc tình yêu Chúa khi chúng ta ở gần Ngài qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa và vâng theo điều Ngài phán dạy.

2. Tình Yêu Biến Đổi Tính Cách: Giăng từng được Chúa đặt tên là "con của sấm sét" (Bô-a-nẹt, Mác 3:17), ám chỉ tính nóng nảy, đầy tham vọng trần tục (xem Lu-ca 9:54; Mác 10:35-37). Nhưng tình yêu và sự đồng đi với Chúa Giê-su đã biến đổi ông thành "sứ đồ của tình yêu", người liên tục nhấn mạnh trong thư tín của mình rằng "Đức Chúa Trời là sự yêu thương" (1 Giăng 4:8). Tình yêu của Đấng Christ có quyền năng biến đổi những phần tính cách cứng cỏi, ích kỷ nhất trong chúng ta thành những phẩm chất dịu dàng, kiên nhẫn và vị tha.

3. Tình Yêu Đi Đôi Với Trách Nhiệm: Trên thập tự giá, tình yêu đặc biệt dành cho Giăng đi kèm với một trách nhiệm nặng nề và thiêng liêng: chăm sóc mẹ của Chúa. Ân điển không tách rời khỏi nhiệm vụ. Trong Hội Thánh ngày nay, những ai cảm nhận sâu sắc tình yêu Chúa cũng được kêu gọi đặc biệt để gánh vác trách nhiệm chăm sóc, dưỡng nuôi và xây dựng thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:11-16).

4. Đừng So Sánh, Hãy Trung Tín Với Ơn Gọi Của Mình: Câu chuyện trong Giăng 21 giữa Phi-e-rơ và Giăng dạy chúng ta bài học quý giá về sự so sánh. Chúa có một chương trình riêng, một cách yêu thương riêng, và một ơn gọi riêng cho từng môn đồ. Việc của chúng ta không phải là dò xét hay ghen tị với mối quan hệ của người khác với Chúa, mà là trung tín bước đi trong ơn gọi và tình yêu Chúa đã dành riêng cho mình (2 Phi-e-rơ 1:10).

Cuối cùng, sứ đồ Giăng, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã không ghi danh tính mình vào Phúc Âm để lại một khoảng trống – một khoảng trống có chủ ý. Khoảng trống ấy là chỗ dành cho tên của mỗi chúng ta. Qua sự chết chuộc tội và sự phục sinh của Chúa Giê-su Christ, mọi người tin nhận Ngài đều được bước vào mối quan hệ con thảo với Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). Bạn có thể thay thế danh xưng ấy: "Có một môn đồ... là [tên bạn], người mà Chúa yêu."

Điều này không làm giảm giá trị lịch sử của Giăng, nhưng nó nâng cao ý nghĩa phổ quát của Phúc Âm. Tình yêu mà Chúa Giê-su dành cho Giăng cũng chính là tình yêu Ngài dành cho mỗi chúng ta: một tình yêu chủ động (agapē), hy sinh (Giăng 15:13), cá nhân và biến đổi. Thách thức dành cho chúng ta là hãy sống như Giăng đã sống: gần gũi Chúa để được biến đổi, nhận lãnh tình yêu để thi hành trách nhiệm, và trung tín trong ơn gọi riêng mình.

Hãy để lời của chính Giăng trong thư thứ nhất của ông là lời khích lệ cuối cùng: "Hãy xem Đức Chúa Cha đã tỏ cho chúng ta sự yêu thương dường nào, mà cho chúng ta được xưng là con cái Đức Chúa Trời; và chúng ta thật là con cái Ngài!" (1 Giăng 3:1). Bạn, hôm nay, chính là môn đồ được Chúa Giê-su yêu thương.

Tài liệu tham khảo chính: Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ (1925), Bản Dịch Truyền Thống. Các phân tích từ ngữ Hy Lạp dựa trên Greek New Testament (UBS5) và các công cụ nghiên cứu từ vựng Tân Ước.