Chúng ta nên sống thế nào khi không biết ngày mai sẽ ra sao (Gia-cơ 4:14)?

Trong dòng chảy không ngừng của cuộc sống, một câu hỏi hiện sinh luôn ám ảnh tâm trí con người: Ngày mai sẽ ra sao? Sự bất định về tương lai có thể là nguồn gốc của lo âu, hoang mang, hoặc thậm chí là tê liệt trong hành động. Tuy nhiên, Lời Chúa không bỏ mặc chúng ta trong sự mơ hồ này. Trong bức thư đầy tính thực tiễn của mình, Sứ đồ Gia-cơ đã đưa ra một chân lý then chốt, vừa phơi bày thực tại mong manh của đời người, vừa mở ra lối sống khôn ngoan cho Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích Gia-cơ 4:14 trong bối cảnh của nó, khám phá những nguyên tắc Kinh Thánh về việc đối diện với tương lai vô định, và đưa ra những áp dụng cụ thể cho đời sống đức tin hằng ngày.

Để hiểu trọn vẹn câu Kinh Thánh then chốt này, chúng ta cần đặt nó vào dòng chảy của phân đoạn. Gia-cơ đang cảnh cáo những người kiêu ngạo, tự tin vào kế hoạch và mưu đồ trần thế của mình mà bỏ quên ý muốn tối thượng của Đức Chúa Trời.

"14 Vả, các ngươi chẳng biết sự sống ngày mai sẽ ra sao! Vì sự sống của các ngươi là chi? Chẳng qua như hơi nước, hiện ra một lát rồi lại tan ngay." (Gia-cơ 4:14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ được dịch là "hơi nước" là atmis (ἀτμίς), có nghĩa là hơi nước, sương mù, một thứ rất mong manh, chóng tan và không nắm bắt được. Hình ảnh này không phải là độc nhất; Cựu Ước cũng dùng hình ảnh tương tự để mô tả sự ngắn ngủi và hư không của đời người (xem Thi Thiên 39:5-6, 144:4; Châm Ngôn 27:1). Điểm nhấn của Gia-cơ không phải để khiến chúng ta bi quan, mà để phá vỡ sự tự tin sai lầm vào khả năng kiểm soát tuyệt đối tương lai của con người. Câu nói "các ngươi chẳng biết" (οὐκ ἐπίστασθε) là một sự thật hiển nhiên, nhấn mạnh vào giới hạn của tri thức và quyền năng con người.

Bối cảnh trực tiếp (câu 13-17) cho thấy Gia-cơ đang nhắm vào những thương nhân tự lập kế hoạch kinh doanh ("Ngày nay, ngày mai..."), với một thái độ xem thường yếu tố thời gian ("chúng ta sẽ ở đó một năm") và mục đích ("buôn bán và phát tài"). Họ hoạch định như thể họ là chủ nhân ông của chính mạng sống mình. Lời cảnh cáo của Gia-cơ nhắc nhở rằng: mọi kế hoạch đều phải được đặt dưới sự "nếu Chúa muốn" (câu 15) và trong nhận thức về sự mong manh của sự sống.

Từ nền tảng của Gia-cơ 4:14, chúng ta có thể rút ra và bổ sung những nguyên tắc sống vững chắc từ toàn bộ Kinh Thánh.

1. Sự Phó Thác Và Tín Thác Vào Chủ Quyền Của Đức Chúa Trời: Nếu chúng ta không biết ngày mai, thì ai biết? Câu trả lời là Đấng Tạo Hóa của thời gian. Chúa Giê-xu dạy: "Vậy, các ngươi đừng lo lắng về ngày mai; vì ngày mai sẽ lo về việc ngày mai. Sự khó nhọc ngày nào đủ cho ngày ấy." (Ma-thi-ơ 6:34). Động từ "lo lắng" (μεριμνάω - merimnaō) hàm ý sự phân tâm, chia trí. Chúa không cấm chúng ta lập kế hoạch hay làm việc (xem II Tê-sa-lô-ni-ca 3:10), nhưng Ngài cấm chúng ta để sự lo âu về tương lai chiếm lấy tâm trí, thay vì tin cậy vào sự chu cấp và chủ quyền của Cha Thiên Thượng (Ma-thi-ơ 6:25-33). Sự tin cậy này bắt nguồn từ bản tính của Đức Chúa Trời: Ngài là Đấng "Chúa biết ngày mai" và là "Đấng Hiện Có, Đã Có Và Còn Đến" (Khải Huyền 1:8).

2. Sống Với Nhận Thức Về Sự Ngắn Ngủi Và Ý Nghĩa Của Thì Hiện Tại: Nhận biết đời sống như hơi nước không dẫn đến thái độ sống buông xuôi, mà ngược lại, thúc giục chúng ta sống khẩn trương và có mục đích cho Chúa trong hiện tại. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Ấy vậy, anh em hãy cẩn thận về sự ăn ở mình, chớ xử mình như người dại dột, nhưng như người khôn ngoan. Hãy lợi dụng thì giờ, vì những ngày là xấu." (Ê-phê-sô 5:15-16). Từ "lợi dụng" trong nguyên văn Hy Lạp (exagorazomenoi - ἐξαγοραζόμενοι) có nghĩa mạnh mẽ hơn: "mua chuộc lại", "tận dụng mọi cơ hội". Khi biết thời gian là ngắn ngủi và quý giá, chúng ta sẽ không lãng phí nó, nhưng đầu tư nó cho những điều có giá trị vĩnh cửu.

3. Lập Kế Hoạch Trong Sự Vâng Phục Ý Chúa: Gia-cơ 4:15 không phủ nhận việc lập kế hoạch, nhưng đặt nó trong khuôn khổ đúng đắn: "Thay vì các ngươi nói: Nếu Chúa muốn, chúng ta sẽ còn sống, thì làm việc nọ việc kia." Cụm "nếu Chúa muốn" (ἐὰν ὁ κύριος θελήσῃ) không phải là câu nói cửa miệng mang tính mê tín, mà là thái độ của lòng khiêm nhường, thừa nhận sự lệ thuộc hoàn toàn vào ý muốn tối thượng của Đức Chúa Trời. Nó biến kế hoạch của chúng ta thành một lời cầu nguyện, một sự dâng lên để Chúa định đoạt. Sự khôn ngoan này được minh họa qua kế hoạch truyền giáo của Phao-lô (Công Vụ 18:21, Rô-ma 1:10).

4. Tập Trung Vào Những Điều Vĩnh Cửu, Không Hay Hư Nát: Sự bất định của đời này càng thúc giục chúng ta hướng lòng về nơi chắc chắn đời đời. Chúa Giê-xu phán: "Các ngươi chớ chứa của cải ở dưới đất, là nơi có sâu mối, ten rét làm hư, và kẻ trộm đào ngạch khoét vách mà lấy; nhưng hãy chứa của cải ở trên trời..." (Ma-thi-ơ 6:19-20). Đời sống như hơi nước nhắc nhở rằng của cải, danh vọng, thành tựu trần thế đều tạm bợ. Sự đầu tư khôn ngoan nhất là đầu tư vào Nước Trời, vào các mối quan hệ (yêu thương người lân cận), vào sự phát triển nhân cách Christ (những hoa trái của Thánh Linh), và vào công việc truyền giáo – tất cả những điều sẽ còn lại đời đời.

Làm thế nào để những nguyên tắc trên trở thành hiện thực trong cuộc sống thường nhật của chúng ta?

1. Thực Hành Sự Phó Thác Qua Lời Cầu Nguyện Cụ Thể: Thay vì lo lắng về ngày mai, hãy biến mối quan tâm thành lời cầu nguyện. Phi-líp 4:6-7 dạy: "Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện, nài xin, và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời." Hãy lập một "danh sách phó thác": viết ra những điều khiến bạn lo lắng về tương lai (sức khỏe, công việc, con cái, tài chính) và dâng từng mục lên Chúa mỗi ngày, xác nhận rằng Ngài nắm giữ ngày mai.

2. Sống Trọn Vẹn "Ngày Hôm Nay" Cho Chúa: Hãy đặt câu hỏi: "Hôm nay, tôi có thể làm gì để yêu Chúa hết lòng và yêu người lân cận như chính mình?" (Ma-thi-ơ 22:37-39). Đó có thể là một lời khích lệ, một hành động giúp đỡ, một giờ phút tĩnh nguyện chất lượng, hay sự trung tín trong công việc nhỏ nhặt. Sứ mạng của chúng ta không phải là lo cho một tương lai xa vời, mà là trung tín trong thì hiện tại Chúa ban.

3. Lập Kế Hoạch Với Thái Độ Mềm Mại, Sẵn Sàng Điều Chỉnh: Khi lập kế hoạch cho tuần tới, năm tới, hay cho việc học hành, sự nghiệp, hãy thành thật thêm vào cụm từ "nếu Chúa muốn" trong tấm lòng. Điều này nuôi dưỡng sự khiêm nhường và giúp chúng ta không bị sốc hay oán trách Chúa khi kế hoạch thay đổi. Hãy xem mọi kế hoạch như một bản phác thảo bằng bút chì, còn Chúa giữ cục tẩy và cây bút mực để viết nên câu chuyện đẹp đẽ hơn (Châm Ngôn 16:9).

4. Đầu Tư Thời Gian Và Của Cải Vào Cõi Đời Đời: Hãy tự kiểm điểm: Tôi đang dùng thì giờ rảnh, tài năng và tiền bạc của mình cho những mục đích chóng qua hay vĩnh cửu? Có thể bắt đầu bằng việc dành một phần tài chính cho công việc Chúa, tham gia phục vụ trong Hội Thánh địa phương, hoặc dành thời gian để môn đệ hóa người khác. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: "Vì của cải ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó." (Ma-thi-ơ 6:21).

5. Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn Với Những Gì Đang Có Trong Hiện Tại: Sự lo lắng về ngày mai thường khiến chúng ta mù quáng với những phước hạnh của ngày hôm nay. Hãy thực hành lòng biết ơn như một kỷ luật thuộc linh. Mỗi ngày, hãy ghi nhận lại 3-5 điều bạn có thể tạ ơn Chúa. Thái độ biết ơn sẽ củng cố đức tin rằng Đấng đã chu cấp cho ngày hôm nay cũng sẽ chu cấp cho ngày mai.

Sống với nhận thức "chẳng biết ngày mai sẽ ra sao" không phải là sống trong sợ hãi, mà là sống trong tự do. Tự do khỏi gánh nặng phải kiểm soát mọi thứ. Tự do khỏi sự lo âu làm tê liệt. Và tự do để tập trung vào điều thật sự quan trọng trong khoảnh khắc hiện tại mà Chúa ban.

Cuối cùng, hy vọng vững chắc của Cơ Đốc nhân không nằm ở sự chắc chắn của những kế hoạch trần thế, mà nằm ở Đấng nắm giữ tương lai. Chúa Giê-xu Christ phán: "Ta là Alpha và Omega, là đầu tiên và cuối cùng, là khởi nguyên và tận cùng." (Khải Huyền 22:13). Ngài ở ngoài dòng thời gian, Ngài thấy trọn cả câu chuyện đời chúng ta. Vì thế, chúng ta có thể bước vào mỗi ngày mới với sự bình an, không phải vì biết trước tương lai, mà vì biết rõ Đấng đang dẫn dắt tương lai. Chúng ta sống, lập kế hoạch và lao khổ, nhưng với tấm lòng khiêm nhường thưa rằng: "Nếu Chúa muốn". Trong sự phó thác đó, chúng ta tìm thấy sự khôn ngoan thật và bình an siêu việt mọi trí hiểu để giữ lòng chúng ta trong Christ Jesus (Phi-líp 4:7).