Kinh Thánh nói gì về việc làm cha mẹ tốt?
Làm cha mẹ là một trong những sứ mệnh thiêng liêng và đầy thách thức nhất mà Đức Chúa Trời giao phó cho con người. Trong thời đại ngày nay, với vô vàn phương pháp giáo dục và triết lý nuôi dạy con cái, Lời Đức Chúa Trời vẫn là nền tảng vững chắc và bất biến. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá những nguyên tắc Kinh Thánh về việc làm cha mẹ tốt, dựa trên nền tảng của bản Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925, cùng với những hiểu biết từ ngôn ngữ gốc Hê-bơ-rơ và Hy Lạp để thấu hiểu trọn vẹn ý chỉ của Đấng Tạo Hóa.
Trước khi bàn đến phương pháp, chúng ta phải hiểu bản chất của con cái theo quan điểm Kinh Thánh. Trong Thi Thiên 127:3 chép rõ: “Kìa, con cái là cơ nghiệp bởi Đức Giê-hô-va mà ra; Bông trái của tử cung là phần thưởng.” Từ “cơ nghiệp” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “nachalah” (נַחֲלָה), mang ý nghĩa một phần sản nghiệp được thừa hưởng, một di sản quý giá. Điều này đặt con cái vào vị trí là một ân tứ, một sự ủy thác (stewardship) từ chính Đức Chúa Trời, chứ không phải là tài sản sở hữu cá nhân. Cha mẹ là những người quản gia được Chúa tin cậy giao phó để chăm sóc, dưỡng dục và huấn luyện những linh hồn quý giá này cho vinh hiển Ngài. Quan điểm này thay đổi hoàn toàn động cơ và thái độ trong việc làm cha mẹ.
Mệnh lệnh rõ ràng và nổi tiếng nhất về trách nhiệm của cha mẹ được tìm thấy trong sách Phục truyền. Phục truyền Luật lệ Ký 6:4-7 viết: “Hỡi Y-sơ-ra-ên! hãy nghe: Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai. Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi… Các lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi; khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chổi dậy.”
Phân đoạn này cho thấy việc dạy dỗ con cái bắt nguồn từ chính đời sống thực tiễn và mối quan hệ cá nhân của cha mẹ với Đức Chúa Trời (“ở tại trong lòng ngươi”). Việc dạy dỗ không phải là một chương trình hình thức, mà là một đời sống tích hợp: “khi ngươi ngồi trong nhà… đi ngoài đường… nằm… chổi dậy.” Điều này nhấn mạnh đến tính liên tục và sự gắn kết trong mọi hoàn cảnh sinh hoạt đời thường.
Một câu Kinh Thánh then chốt khác là Châm Ngôn 22:6: “Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.” Từ “dạy” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “chanak” (חָנַךְ), có nghĩa gốc là “đưa vào miệng”, “cho nếm trải”, sau này mang nghĩa “cung hiến”, “huấn luyện ban đầu”. Nó gợi ý về một quá trình định hướng, uốn nắn phù hợp với tính cách và thiên hướng riêng của đứa trẻ. Đây không phải là sự áp đặt cứng nhắc, mà là sự dẫn dắt khôn ngoan để đứa trẻ nhận biết và bước đi trong “con đường” (derek) – tức là lối sống và các nguyên tắc – mà Chúa đặt để cho nó.
Một khía cạnh thường bị hiểu sai trong văn hóa hiện đại chính là vấn đề kỷ luật. Kinh Thánh trình bày rõ ràng về sự cần thiết của kỷ luật, nhưng luôn đặt trong bối cảnh của tình yêu thương và sự cứu rỗi. Châm Ngôn 13:24 tuyên bố: “Người nào kiêng roi vọt ghét con trai mình; Song ai thương con ắt cần lo sửa trị nó.”
Tuy nhiên, trọng tâm của Tân Ước đưa ra một nguyên tắc quan trọng cho các bậc cha mẹ. Ê-phê-sô 6:4 khuyên: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó.” Câu này trong tiếng Hy Lạp sử dụng hai từ then chốt. “Chọc giận” (parorgizete – παροργίζετε) nghĩa là chọc tức, khiêu khích, gây ra sự phẫn nộ không đáng có thông qua sự độc đoán, bất công hoặc thiếu kiên nhẫn. “Nuôi nấng” (ektrephete – ἐκτρέφετε) có nghĩa là nuôi dưỡng cho lớn lên, cung cấp mọi sự cần thiết. Và “sửa phạt khuyên bảo của Chúa” (paideia kai nouthesia Kuriou) chỉ về sự giáo dục, rèn luyện toàn diện (paideia) và sự khuyên răn, cảnh tỉnh (nouthesia) xuất phát từ chính Lời Chúa, chứ không phải từ sự tức giận hay ý muốn cá nhân của cha mẹ.
Như vậy, kỷ luật Kinh Thánh không phải là sự trút giận hay sự hà khắc, mà là một phần của quá trình “huấn luyện” (training) đầy yêu thương, với mục đích hướng con cái trở về với đường lối của Chúa, như Châm Ngôn 3:11-12 đã nói: “Hỡi con, chớ khinh sự sửa phạt của Đức Giê-hô-va… Vì Đức Giê-hô-va sửa phạt kẻ Ngài yêu.” Cha mẹ là công cụ để truyền đạt tình yêu kỷ luật của Chúa Cha trên trời.
Con cái học nhiều nhất từ những gì chúng nhìn thấy, chứ không phải chỉ từ những gì chúng nghe được. Sự nhất quán giữa lời nói và đời sống của cha mẹ là điều tối quan trọng. Sứ đồ Phao-lô kêu gọi: “Hãy bắt chước tôi, cũng như chính mình tôi bắt chước Đấng Christ vậy.” (I Cô-rinh-tô 11:1). Trong phạm vi gia đình, điều này có nghĩa là cha mẹ phải sống như một tấm gương về đức tin, sự cầu nguyện, sự ăn năn, lòng nhân từ và sự vâng phục Chúa.
Khi cha mẹ phạm sai lầm (và điều đó chắc chắn xảy ra), việc thành thật xưng nhận với con cái và xin chúng tha thứ là một bài học mạnh mẽ về ân điển và sự tha thứ. Điều này mô phỏng mối quan hệ giữa chúng ta với Đức Chúa Trời. Một người cha/mẹ khiêm nhường, biết ăn năn sẽ dạy con về lẽ thật trong I Giăng 1:9 hơn là một bài giảng dài.
Mục tiêu tối thượng của việc làm cha mẹ Cơ Đốc không phải là tạo ra những đứa trẻ ngoan ngoãn về mặt xã hội, mà là dẫn dắt chúng đến với mối quan hệ cá nhân và sống động với Chúa Giê-xu Christ. Cha mẹ có trách nhiệm trình bày Phúc Âm cho con cái và tạo môi trường để đức tin của chúng đâm rễ sâu.
Trong II Ti-mô-thê 3:14-15, Phao-lô nhắc nhở Ti-mô-thê về nền tảng đức tin từ thuở nhỏ: “Về phần con, hãy đứng vững trong những sự con đã đem lòng tin chắc mà học và nhận lấy, vì biết con đã học những điều đó với ai, và từ khi con còn thơ ấu đã biết Kinh Thánh vốn có thể khiến con khôn ngoan để được cứu bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ.” Bà ngoại Lô-ít và mẹ là Ơ-nít đã dạy Kinh Thánh cho Ti-mô-thê từ thuở ấu thơ (II Ti-mô-thê 1:5), và đó trở thành nền tảng cho chức vụ lớn lao của ông sau này.
Việc này bao gồm: đọc và giải thích Kinh Thánh phù hợp với lứa tuổi, cầu nguyện cùng con, khích lệ con bày tỏ những thắc mắc về đức tin, và dẫn con tham gia vào đời sống Hội Thánh – nơi chúng thấy đức tin được sống bởi một cộng đồng rộng lớn hơn.
Làm thế nào để áp dụng những nguyên tắc Kinh Thánh này vào cuộc sống bận rộn ngày nay?
1. Thiết Lập Thời Gian Tĩnh Nguyện Gia Đình: Dù chỉ 10-15 phút mỗi ngày, hãy cùng đọc một phân đoạn Kinh Thánh ngắn, thảo luận đơn giản và cầu nguyện cùng nhau. Hãy làm cho giờ này vui vẻ và phù hợp với lứa tuổi.
2. Biến Những Khoảnh Khắc Thường Ngày Thành Bài Học: Khi chứng kiến một hiện tượng thiên nhiên, một tình huống xã hội, hay một vấn đề trong gia đình, hãy nhẹ nhàng dẫn dắt con suy nghĩ về bản tính của Đức Chúa Trời, về sự khôn ngoan từ Kinh Thánh (“khi ngươi đi ngoài đường”).
3. Kỷ Luật Với Mục Đích Rõ Ràng: Trước khi sửa phạt, hãy tự hỏi: Điều này có phải để thỏa mãn cơn giận của tôi không, hay thực sự để hướng dẫn và bảo vệ con? Hãy giải thích cho con lý do dựa trên nguyên tắc Kinh Thánh (nếu có thể), và luôn kết thúc bằng sự ôm ấp và xác nhận tình yêu vô điều kiện dành cho chúng.
4. Sống Đời Sống Ăn Năn và Tha Thứ: Khi bạn lỡ lời hoặc sai sót với con, hãy can đảm nói: “Ba/Mẹ xin lỗi con. Ba/Mẹ đã sai khi… Cầu xin Chúa và con tha thứ cho ba/mẹ.” Điều này dạy con về sự khiêm nhường và ân điển.
5. Cầu Nguyện Cụ Thể Cho Con Cái Mỗi Ngày: Hãy cầu nguyện không chỉ cho nhu cầu thể chất, mà còn cho đời sống thuộc linh của con: xin Chúa mở lòng con nhận biết Ngài, ban cho con bạn bè tin kính, và bảo vệ con khỏi những ảnh hưởng xấu.
Làm cha mẹ tốt theo tiêu chuẩn Kinh Thánh là một nhiệm vụ vượt quá sức của bất kỳ ai. Chúng ta sẽ thất bại, sẽ mệt mỏi và đôi khi bất lực. Tin lành tốt đẹp ở chỗ: chúng ta không làm điều này bằng sức riêng. Chúng ta có thể nương dựa vào ân điển và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Châm Ngôn 3:5-6 là lời hứa tuyệt vời cho các bậc cha mẹ: “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, Chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; Phàm trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, Thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con.”
Hãy an nghỉ trong lời hứa của Đức Chúa Trời dành cho bạn và con cái bạn: “Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.” (Châm Ngôn 22:6). Hãy trung tín trong sự vâng lời, gieo Lời Chúa với đức tin và cầu nguyện, rồi phó thác kết quả cho tay quyền năng và thành tín của Đấng đã giao phó cơ nghiệp quý giá ấy cho bạn. Sự kêu gọi làm cha mẹ là một trong những con đường thực tiễn và sâu nhiệm nhất để bạn học biết về tình yêu, sự kiên nhẫn và ân điển của chính Chúa Cha trên trời.