Kinh Thánh nói gì về cha mẹ đơn thân / việc nuôi dạy con một mình?

Trong xã hội đương đại, hiện tượng cha mẹ đơn thân (single parent) ngày càng phổ biến do nhiều nguyên nhân: ly hôn, qua đời, ly thân, hoặc lựa chọn có con mà không kết hôn. Dù hoàn cảnh nào, những người đang gánh vác trách nhiệm nuôi dạy con cái một mình thường đối mặt với muôn vàn thách thức về cảm xúc, tài chính, tinh thần và thuộc linh. Kinh Thánh, Lời hằng sống của Đức Chúa Trời, không trực tiếp sử dụng thuật ngữ “cha mẹ đơn thân”, nhưng đầy dẫy những nguyên tắc vĩnh cửu, những câu chuyện chân thực và những lời hứa quý báu dành cho những người đang ở trong hoàn cảnh này. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để tìm kiếm sự khôn ngoan, niềm an ủi và định hướng thực tiễn cho hành trình nuôi dạy con một mình trong đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.

I. Quan Điểm Căn Bản Của Kinh Thánh Về Gia Đình Và Những Hoàn Cảnh Đặc Biệt

Kế hoạch nguyên thủy của Đức Chúa Trời cho gia đình là một người nam và một người nên một trong hôn nhân, cùng nhau yêu thương, dạy dỗ con cái (Sáng Thế Ký 2:24; Phục Truyền 6:6-7). Tuy nhiên, tội lỗi đã xâm nhập thế gian, mang theo sự đổ vỡ, chia ly và cái chết. Kinh Thánh không lảng tránh thực tại đau buồn này mà trái lại, bày tỏ một Đức Chúa Trời đặc biệt quan tâm đến những người dễ bị tổn thương, những người ở trong hoàn cảnh thiếu thốn và đơn độc.

Một chủ đề xuyên suốt Cựu Ước và Tân Ước là sự quan tâm đặc biệt của Đức Chúa Trời dành cho “cô nhi quả phụ”. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “quả phụ” (אַלְמָנָה – *almanah*) và “cô nhi” (יָתוֹם – *yathom*) thường đi đôi với nhau, mô tả những người ở thế yếu trong xã hội, thiếu đi sự bảo vệ và chu cấp từ người chồng/cha. Đức Chúa Trời tự xưng là “Đấng bào chữa cho cô nhi, và quan xét cho người góa bụa” (Thi Thiên 68:5). Ngài ban những mệnh lệnh rõ ràng cho dân Y-sơ-ra-ên phải đối xử công bình và rộng rãi với họ (Phục Truyền 24:17-21; Ê-sai 1:17; Gia-cơ 1:27). Điều này cho thấy trái tim của Chúa hướng về những gia đình thiếu vắng một người cha (hoặc mẹ) trần thế. Ngài đứng vào vị trí đó để bảo vệ và chu cấp.

II. Những Hình Mẫu Cha/Mẹ Đơn Thân Trong Kinh Thánh

Kinh Thánh ghi lại nhiều câu chuyện về những người phải nuôi dạy con cái trong hoàn cảnh đơn độc, cung cấp cho chúng ta những bài học sâu sắc về đức tin và sự nương cậy.

1. Người Mẹ Đơn Thân – Góa Phụ Ở Sa-rép-ta (1 Các Vua 17:8-24): Trong cơn hạn hán nghiêm trọng, một bà góa nghèo cùng một con trai nhỏ sắp chết đói. Tiên tri Ê-li đến và yêu cầu bà dùng phần bột và dầu cuối cùng làm bánh cho ông trước, với lời hứa: “Bình bột chẳng hết, vò dầu chẳng vơi, cho đến ngày Đức Giê-hô-va giáng mưa trên mặt đất” (câu 14). Hành động của bà là một hành động của đức tin tuyệt vời. Sau đó, khi con trai bà chết, bà kêu cầu Ê-li, và Đức Chúa Trời qua tiên tri đã khiến đứa trẻ sống lại. Câu chuyện này dạy chúng ta: (1) Sự chu cấp kỳ diệu của Chúa khi chúng ta đặt Ngài lên đầu tiên. Dù tài nguyên ít ỏi, nhưng khi dâng phần tốt nhất cho Chúa và vâng lời Ngài, Ngài sẽ làm phép lạ để chu cấp. (2) Chúa thấu hiểu nỗi đau mất mát và có quyền phục hồi, an ủi.

2. Người Mẹ Đơn Thân – Mẹ của Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 2:1-10): Giô-kê-bết, người nữ Lê-vi, phải giấu con trai mình là Môi-se trong ba tháng để tránh lệnh giết con trai Hê-bơ-rơ của Pha-ra-ôn. Bà không có chồng (A⁠-⁠m⁠-⁠ram) đứng ra đối mặt với nhà vua. Bà đã thể hiện đức tin sáng tạo và can đảm, đặt con vào cái thúng trét chai, thả trên sông Nile, và cầu xin sự bảo vệ của Chúa. Kết quả, chính công chúa Ai-cập đã nhận nuôi Môi-se và vô tình thuê chính mẹ ruất của bé làm vú nuôi. Đức Chúa Trời đã điều khiển hoàn cảnh để một người mẹ đơn thân nghèo khó không chỉ cứu được con mình, mà còn được trả công để nuôi dạy con, trang bị cho con mình nền tảng đức tin để sau này trở thành người giải phóng dân tộc. Đức Chúa Trời có thể dùng những quyết định đầy đức tin của một cha/mẹ đơn thân để thực hiện mục đích vĩ đại cho con cái họ.

3. Người Mẹ Đơn Thân – Anna (Lu-ca 2:36-38): Bà là một nữ tiên tri “đã goá chồng từ lúc còn đồng trinh, nay đã tám mươi tư tuổi… chẳng hề lui ra khỏi đền thờ, cứ đêm ngày hầu việc Đức Chúa Trời, với sự kiêng ăn và cầu nguyện”. Dù Kinh Thánh không nói bà có con hay không, nhưng bà là hình ảnh của một người phụ nữ đơn thân dâng trọn đời mình cho Chúa. Bà được vinh dự nhìn thấy Đấng Mê-si-a khi Chúa Giê-xu được đem đến đền thờ. Cuộc đời bà khích lệ rằng, dù trong hoàn cảnh đơn độc, chúng ta có thể tìm thấy mục đích, sự thỏa lòng và phục vụ sâu sắc trong nhà Chúa.

III. Nguyên Tắc Nuôi Dạy Con Cái Dành Cho Cha Mẹ Đơn Thân

Những nguyên tắc nuôi dạy con cái trong Kinh Thánh áp dụng cho mọi gia đình, nhưng với cha mẹ đơn thân, chúng cần được áp dụng với sự linh hoạt và nương cậy đặc biệt vào ân điển.

1. Dạy Con Về Lời Chúa (Phục Truyền 6:6-7): “Khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi, và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chổi dậy.” Dù chỉ có một mình, cha/mẹ đơn thân vẫn có trách nhiệm và đặc quyền tích hợp Lời Chúa vào đời sống hàng ngày. Điều này có thể thực hiện qua những buổi đọc Kinh Thánh ngắn, cầu nguyện trước bữa ăn, trò chuyện về sự thành tín của Chúa trong những khó khăn. Chính sự trung tín của bạn với Chúa trong hoàn cảnh khó khăn sẽ là bài học mạnh mẽ nhất cho con cái.

2. Kỷ Luật Và Khuyên Dạy Trong Tình Yêu Thương (Ê-phê-sô 6:4; Châm Ngôn 22:6): “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó.” Việc kỷ luật có thể đặc biệt mệt mỏi khi chỉ có một mình. Chìa khóa là “sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa” – tức là kỷ luật phù hợp với tính cách của Chúa (công bình, thánh khiết, đầy yêu thương), không phải từ sự tức giận, thất vọng hay mệt mỏi của bản thân. Hãy cầu xin Chúa ban sự khôn ngoon để phân biệt giữa tội lỗi cần sửa dạy và những lỗi lầm do tuổi tác.

3. Gương Mẫu Về Đức Tin Và Nhân Cách (1 Ti-mô-thê 4:12): Con cái sẽ học cách đối diện với nghịch cảnh qua tấm gương của bạn. Khi bạn chọn tha thứ (nếu có liên quan đến ly hôn), chọn trung tín với Chúa, chọn vui mừng trong mọi hoàn cảnh (Phi-líp 4:4), bạn đang xây dựng nền tảng đức tin vững chắc cho con. Hãy thành thật với con về những khó khăn, nhưng luôn chỉ cho con thấy Chúa là Đấng giải cứu và là nguồn sức lực của bạn.

IV. Vai Trò Của Gia Đình Đức Tin – Hội Thánh

Kinh Thánh không bao giờ quan niệm Cơ Đốc nhân sống tách biệt. Đặc biệt với cha mẹ đơn thân, Hội Thánh phải trở thành “gia đình mở rộng” theo đúng nghĩa thiêng liêng.

1. Sự Hỗ Trợ Thực Tế (Công Vụ 2:44-45; Gia-cơ 2:15-16): Hội thánh đầu tiên đã bán tài sản để phân phát cho người có nhu cầu. Sứ đồ Gia-cơ dạy rằng đức tin không việc làm là đức tin chết. Hội Thánh ngày nay được kêu gọi hỗ trợ thực tế cho cha mẹ đơn thân: giúp đỡ việc sửa chữa nhà cửa, chăm sóc trẻ tạm thời (babysitting), hỗ trợ tài chính khi khẩn cấp, chia sẻ bữa ăn. Đây là sự thể hiện tình yêu thương của Chúa Cứu Thế.

2. Sự Nâng Đỡ Thuộc Linh Và Tình Cảm (Ga-la-ti 6:2; Rô-ma 12:15): “Hãy mang gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ.” Gánh nặng của cha mẹ đơn thân là rất thật. Các tín hữu khác có thể trở thành những người bạn cầu nguyện chung, những người lắng nghe, và những hình mẫu nam/nữ tin kính (mentor) cho con cái của họ. Một người đàn ông tin kính trong Hội Thánh có thể trở thành hình mẫu “người cậu” (uncle) tin kính cho một đứa trẻ thiếu vắng người cha, mà không làm mờ đi vai trò độc nhất của Cha Thiên Thượng.

3. Sự Chấp Nhận Và Không Phán Xét (Rô-ma 15:7): Hội Thánh phải là nơi an toàn, không tạo thêm gánh nặng tội lỗi hay sự xấu hổ. Mọi hoàn cảnh – dù là goá bụa, ly hôn, hay con ngoài giá thú – đều cần được đối diện với ân điển, lẽ thật và sự phục hồi trong Chúa Giê-xu.

V. Chúa Là Người Cha/Chồng Toàn Hảo

Đây có lẽ là sự an ủi lớn lao nhất trong Kinh Thánh dành cho cha mẹ đơn thân. Khi người cha/mẹ trần thế vắng mặt hoặc thiếu sót, Đức Chúa Trời tự nguyện đứng vào vị trí đó.

1. Chúa Là Cha Của Những Đứa Trẻ Mồ Côi (Thi Thiên 68:5; 27:10): “Khi cha mẹ bỏ tôi, thì Đức Giê-hô-va sẽ tiếp nhận tôi.” (Thi Thiên 27:10). Lời hứa này không chỉ dành cho đứa trẻ mồ côi thực sự, mà còn cho những đứa trẻ thiếu sự chăm sóc đầy đủ từ một người cha/mẹ. Cha mẹ đơn thân có thể cầu nguyện và tin cậy rằng Chúa sẽ bù đắp những thiếu sót mà họ không thể đáp ứng được.

2. Chúa Là Đấng Yên Ủi Và Sức Mạnh Của Người Cô Đơn (Thi Thiên 46:1; 2 Cô-rinh-tô 12:9): “Ân điển Ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của Ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối.” Sự yếu đuối, mệt mỏi, và cô đơn là cơ hội để ân điển và quyền năng của Chúa được bày tỏ cách rõ rệt nhất. Khi bạn cảm thấy kiệt sức, đó là lúc để tuyên bố rằng: “Chúa là sức mạnh của lòng tôi” (Thi Thiên 73:26).

3. Chúa Là Đấng Chu Cấp Mọi Nhu Cầu (Phi-líp 4:19): Lời hứa “Đức Chúa Trời tôi sẽ làm cho đầy đủ mọi sự cần dùng của anh em y theo sự giàu có của Ngài ở nơi vinh hiển trong Đức Chúa Giê-xu Christ” là dành cho mọi con cái Ngài, đặc biệt quý báu khi nguồn lực vật chất và tình cảm có vì hạn hẹp.

VI. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Hằng Ngày

Cho Cha/Mẹ Đơn Thân:

• Thiết Lập Thời Gian Tĩnh Nguyện Cá Nhân: Đây là nguồn sống. Dù chỉ 15 phút mỗi sáng, hãy đọc Lời Chúa và cầu nguyện, trao mọi gánh nặng cho Ngài (1 Phi-e-rơ 5:7).
• Chân Thật Với Chúa Và Với Một Vài Bạn Tin Cậy: Đừng cố gắng “mạnh mẽ” một mình. Hãy tìm một nhóm nhỏ hoặc một người bạn đạo trưởng thành để chia sẻ và nhận sự nâng đỡ.
• Tích Cực Tìm Kiếm Và Đón Nhận Sự Giúp Đỡ Từ Hội Thánh: Đừng ngại nói ra nhu cầu của mình. Cho phép người khác được trở thành cánh tay yêu thương của Chúa.
• Tập Trung Vào Phước Hạnh, Không Phải Sự Thiếu Thốn: Lập danh sách những điều bạn biết ơn mỗi ngày. Nuôi dạy con cái là một đặc ân và trách nhiệm thiêng liêng Chúa giao.

Cho Hội Thánh Và Cá Nhân Tín Hữu:

• Chủ Động Quan Tâm, Không Chờ Được Yêu Cầu: Hãy hỏi thăm cụ thể: “Tuần này tôi có thể chở con bạn đi đâu không?” hay “Tôi có thể mang bữa tối cho gia đình bạn vào thứ Ba không?”.
• Mời Họ Tham Gia Các Hoạt Động Gia Đình Của Bạn: Cho con cái họ có cơ hội trải nghiệm bầu không khí của một gia đình có đủ cha lẫn mẹ (dù không phải gia đình riêng của chúng).
• Cầu Nguyện Cụ Thể Cho Họ: Cầu nguyện cho sức khỏe, sự khôn ngoan, kiên nhẫn, nguồn tài chính và sự bình an của họ.

Kết Luận

Hành trình của cha mẹ đơn thân là một hành trình đầy thách thức, nhưng tuyệt đối không phải là một hành trình cô độc. Kinh Thánh vẽ lên hình ảnh về một Đức Chúa Trời là Cha Toàn Năng, Đấng luôn nghiêng tai về phía người cô thế, là Đấng Bảo Vệ cho cô nhi quả phụ, và là Đấng chu cấp mọi nhu cầu. Ngài cũng ban cho Hội Thánh – thân thể của Đấng Christ – trách nhiệm trở thành gia đình thiêng liêng, nơi mang gánh nặng và yên ủi lẫn nhau.

Đối với những ai đang gánh vác trọng trách nuôi dạy con một mình, hãy nhớ rằng: Bạn không phải là một “gia đình vỡ.” Bạn là một gia đình được Chúa nâng đỡ. Những thiếu sót, yếu đuối của bạn chính là không gian để quyền năng và ân điển vô hạn của Chúa được tỏ bày đầy trọn trong đời sống bạn và con cái bạn. Hãy vững lòng và tiếp tục chạy với sự nhìn xem Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 12:1-2), vì chính Ngài là Đấng sẽ hoàn thành công việc tốt lành mà Ngài đã khởi sự trong bạn (Phi-líp 1:6).