Tại Sao A-đam Và Ê-va Không Thấy Lạ Khi Một Con Rắn Nói Chuyện Với Họ?
Trong buổi bình minh của lịch sử nhân loại, một cuộc đối thoại định mệnh đã diễn ra: “Rắn là loài xảo quyệt hơn mọi loài thú đồng mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời đã dựng nên. Nó đến nói cùng người nữ rằng:...”. (Sáng-thế Ký 3:1). Một trong những câu hỏi khiến nhiều độc giả Kinh Thánh băn khoăn là: Tại sao A-đam và Ê-va, trong trạng thái nguyên sơ của mình, lại không tỏ ra kinh ngạc hay sợ hãi trước việc một con thú vật - một con rắn - cất tiếng nói? Sự kiện này dường như đi ngược lại với kinh nghiệm tự nhiên của chúng ta ngày nay. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh nguyên thủy của Vườn Ê-đen, tình trạng hoàn hảo của sáng tạo, bản chất của con rắn và trạng thái tâm linh của con người đầu tiên để tìm ra lời giải đáp thỏa đáng, dựa trên nền tảng Kinh Thánh và nguyên ngữ.
Để hiểu được phản ứng (hay sự thiếu phản ứng) của A-đam và Ê-va, trước hết chúng ta phải tái hiện lại thế giới mà họ đang sống trong Sáng-thế Ký chương 1 và 2. Đây là một thế giới “rất tốt lành” (Sáng-thế Ký 1:31) ngay trước giây phút sự sa ngã xảy ra.
- Con Người Trong Vai Trò Quản Trị: Đức Chúa Trời phán với con người: “Hãy quản trị... cá biển, chim trời và các loài vật hành động trên mặt đất.” (Sáng-thế Ký 1:28). Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ, từ “quản trị” (רָדָה - radah) mang ý nghĩa cai trị, cầm quyền. A-đam đã thực hiện quyền này bằng việc “đặt tên” cho mọi loài vật (Sáng-thế Ký 2:19-20). Hành động đặt tên trong văn hóa Cận Đông cổ không đơn thuần là gán một nhãn hiệu, mà là xác định bản chất, đặc tính và mối quan hệ của vật được đặt tên với người đặt tên. A-đam, trong sự thông sáng hoàn hảo từ Đức Chúa Trời, đã hiểu biết sâu sắc về từng loài thọ tạo. Sự giao tiếp nào đó giữa người quản trị và vật bị quản trị có lẽ nằm trong trật tự “rất tốt lành” đó.
- Sự Hòa Hợp Tuyệt Đối: Chưa có sự chết, sự sợ hãi, hay sự ăn thịt lẫn nhau (xem Ê-sai 11:6-9 cho hình ảnh phục hồi của sự hòa hợp này). Mối quan hệ giữa con người với thế giới động vật là mối quan hệ của sự quản trị đầy yêu thương và sự thuận phục trong trật tự. Không có sự ngăn cách hay nghi ngờ.
Chìa khóa quan trọng nằm ở chính cách mô tả về “con rắn”. Kinh Thánh chép: “Rắn là loài xảo quyệt hơn mọi loài thú đồng mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời đã dựng nên.” (Sáng-thế Ký 3:1).
- Nguyên Ngữ Hê-bơ-rơ: Từ được dịch là “xảo quyệt” là עָרוּם (arum). Từ này có thể mang nghĩa tích cực là “khôn ngoan, sáng suốt, thận trọng” (như trong Châm-ngôn 12:16, 23; 13:16) hoặc nghĩa tiêu cực là “quỷ quyệt, xảo trá”. Trong ngữ cảnh này, nó mang sắc thái tiêu cực rõ ràng, nhưng nó tiết lộ một điều: con rắn này, trong trạng thái nguyên thủy, được mô tả là một sinh vật có trí khôn đặc biệt, sắc sảo. Nó không phải là một con rắn thông thường như chúng ta thấy ngày nay.
- Lời Chứng Của Tân Ước: Các sứ đồ đã làm sáng tỏ danh tính thực sự đằng sau con rắn. Sứ đồ Phao-lô lo ngại Hội thánh sẽ bị “dỗ dành như con rắn dùng lời xảo quyệt dỗ Eve” (II Cô-rinh-tô 11:3). Trong Khải-huyền 12:9 và 20:2, nó được gọi rõ là “con rắn đời xưa, là ma quỉ, là Sa-tan.” Như vậy, thực thể đối thoại với Ê-va không đơn thuần là một động vật, mà là Sa-tan, kẻ thù của Đức Chúa Trời, mượn hình thể của một con thú đồng – một sinh vật khôn ngoan/xảo quyệt nhất – để thực hiện âm mưu của hắn.
Điều này dẫn đến một khả năng quan trọng: Có lẽ trong thế giới hoàn hảo, việc các thọ tạo (kể cả động vật) biểu lộ sự khôn ngoan hay thậm chí một dạng thức giao tiếp nào đó không phải là điều kỳ lạ. Sa-tan đã lợi dụng một đặc điểm vốn có trong trật tự sáng tạo (sự khôn ngoan của con rắn) để trở thành công cụ cho sự cám dỗ của hắn. Ê-va không thấy “lạ” vì bà đang thấy một sinh vật thông minh nhất trong các loài thú đang cất tiếng – điều có thể vẫn nằm trong khung cảnh bà từng biết.
Phản ứng của con người trước bất kỳ sự kiện nào đều bị chi phối bởi trạng thái tâm linh và nhận thức của họ.
- Sự Vô Tội Và Tin Cậy Tuyệt Đối: A-đam và Ê-va sống trong sự vô tội hoàn toàn. Họ chưa từng biết đến sự dữ, sự lừa dối hay phản bội. Tâm trí họ không bị vấy đục bởi sự nghi ngờ hay cảnh giác thái quá. Mối quan hệ duy nhất họ biết là mối quan hệ chân thật với Đức Chúa Trời và sự hài hòa với các thọ tạo. Do đó, ý niệm về một “con thú nói chuyện để lừa gạt” hoàn toàn xa lạ và không tồn tại trong khung tham chiếu của họ.
- Sự Hiện Diện Của Đức Chúa Trời: Họ quen với việc đối thoại trực tiếp với Đức Chúa Trời (Sáng-thế Ký 3:8). Trong một thế giới mà chính Đấng Tạo Hóa còn đi dạo và trò chuyện với họ, thì việc một thọ tạo của Ngài cất tiếng có lẽ không phải là điều không thể tưởng tượng nổi. Vấn đề không nằm ở phương tiện (tiếng nói), mà nằm ở nội dung và mục đích của thông điệp.
- Sự Thiếu Kinh Nghiệm Về Sự Dữ: Họ giống như một đứa trẻ chưa từng bị bỏng thì không sợ lửa. Sự cảnh giác trước cái ác chỉ nảy sinh sau khi họ đã kinh nghiệm nó. Sự “ngây thơ” ở đây là một trạng thái thực tế, không phải là sự ngu dốt. Họ có đầy đủ trí khôn để hiểu và vâng theo mệnh lệnh của Đức Chúa Trời, nhưng họ thiếu kinh nghiệm nhận biết và đối phó với sự lừa dối được ngụy trang tinh vi.
Kỷ thuật của Sa-tan rất tinh vi. Hắn không bắt đầu bằng một điều gì đó hiển nhiên là xấu xa hay đáng sợ. Hắn khởi đầu bằng một câu hỏi dường như ngây thơ, nhưng thực chất là xuyên tạc Lời Chúa: “Có phải Đức Chúa Trời đã phán dặn các ngươi không được phép ăn trái các cây trong vườn sao?” (Sáng-thế Ký 3:1). Hắn phóng đại sự cấm đoán (“các cây”) để gieo vào lòng Ê-va ý tưởng về một Đức Chúa Trời hà khắc, keo kiệt.
Sa-tan đánh vào sự tò mò, lý trí và khát vọng của con người. Cuộc đối thoại diễn ra ở cấp độ lý trí và tâm linh. Ê-va bị cuốn vào nội dung tranh luận về Lời Chúa, về đặc tính của Đức Chúa Trời, về lời hứa trở nên giống như Ngài, chứ không bị phân tâm bởi hiện tượng siêu nhiên của một con rắn biết nói. Đây chính là sự xảo quyệt của kẻ cám dỗ: đánh lạc hướng sự chú ý khỏi phương tiện bất thường và tập trung vào một cuộc tấn công trực diện vào chân lý và lòng tin cậy của con người vào Đức Chúa Trời.
Câu chuyện không chỉ là lịch sử, mà là một bài học cảnh giác cho mọi thời đại.
- Nhận Biết Tiếng Nói Thật Sự: A-đam và Ê-va quen với tiếng Chúa. Chúng ta ngày nay cần phải quen thuộc với Lời Ngài qua Kinh Thánh (Giăng 10:27). Kẻ thù thường nói tiếng nói gần giống với Lời Chúa, nhưng xuyên tạc, thêm bớt hoặc nghi ngờ nó (như Sa-tan đã làm: “Có phải Đức Chúa Trời đã phán...?”). Sự bảo vệ tốt nhất là hiểu biết chính xác và sâu sắc Lời Chúa.
- Cảnh Giác Với Sự Xảo Quyệt, Không Nhất Thiết Là Dị Thường: Sa-tan ngày nay ít khi hiện ra trong hình dáng kinh dị. Hắn thường dùng những phương tiện hấp dẫn, hợp lý, thông thường (phương tiện truyền thông, lý thuyết hấp dẫn, những lời khuyên “khôn ngoan” đời này) để đưa ra những thông điệp đi ngược lại chân lý của Đức Chúa Trời (II Cô-rinh-tô 11:14). Đừng để bị đánh lừa bởi vẻ ngoài “bình thường” hay “khôn ngoan” của thông điệp.
- Giữ Tấm Lòng Trong Sạch Và Sự Phụ Thuộc: Tội lỗi bắt đầu từ sự nghi ngờ tình yêu và lời tốt lành của Đức Chúa Trời, và khao khát tự mình định đoạt điều thiện ác. Chúng ta cần khiêm nhường nhận biết rằng sự khôn ngoan thật bắt đầu từ kính sợ Đức Chúa Trời (Châm-ngôn 9:10), không phải từ việc vượt qua giới hạn Ngài đặt ra.
- Tìm Kiếm Sự Giao Thông Với Chúa: A-đam và Ê-va đã mất sự giao thông trực tiếp sau khi phạm tội. Chúng ta, qua Chúa Giê-xu Christ, đã được phục hồi mối quan hệ đó. Hãy duy trì sự cầu nguyện, tương giao để có sự nhạy bén thuộc linh phân biệt được ý muốn Ngài.
A-đam và Ê-va không thấy lạ khi con rắn nói chuyện không phải vì họ ngây ngô, mà vì họ đang sống trong một thực tại hoàn toàn khác với chúng ta – một thực tại nơi sự hài hòa giữa các thọ tạo là tuyệt đối, nơi sự khôn ngoan có thể được biểu lộ qua các sinh vật, và quan trọng hơn, nơi ý niệm về sự lừa dối tinh vi từ một tạo vật còn chưa hề tồn tại. Sa-tan, kẻ xảo quyệt, đã lợi dụng chính sự hoàn hảo và vô tội đó để thực hiện cuộc tấn công vào trung tâm của mối quan hệ: lòng tin cậy của con người vào Lời và tấm lòng nhân từ của Đức Chúa Trời.
Bài học cho chúng ta ngày nay thật rõ ràng: Mối đe dọa lớn nhất không phải đến từ những điều kỳ lạ, dị biệt bên ngoài, mà đến từ những lời nói xảo trá làm sai lệch chân lý của Đức Chúa Trời ngay trong những khung cảnh bình thường nhất của cuộc sống. Hãy giữ vững đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, là Đấng đã chiến thắng con rắn xưa kia trên thập tự giá (Rô-ma 16:20), và luôn lấy Lời Ngài làm nền tảng vững chắc cho mọi sự nhận biết và hành động.
“Hãy tỉnh thức, hãy giữ vững đức tin, hãy dạn dĩ, hãy mạnh mẽ.” (I Cô-rinh-tô 16:13)