Báp-têm bằng nước tượng trưng cho điều gì?

Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, báp-têm bằng nước là một bước ngoặt trọng đại, một nghi thức thánh được chính Chúa Giê-xu thiết lập và truyền lệnh. Tuy nhiên, ý nghĩa thâm sâu của nó thường bị hiểu lầm hoặc đơn giản hóa thành một “thủ tục nhập đạo”. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để trả lời câu hỏi then chốt: Báp-têm bằng nước tượng trưng cho điều gì? Chúng ta sẽ đi từ nền tảng Cựu Ước, qua gương mẫu và lời dạy của Chúa Giê-xu, đến những giải nghĩa thần học sâu sắc của các sứ đồ, đặc biệt là sứ đồ Phao-lô.

Để hiểu ý nghĩa biểu tượng của báp-têm, chúng ta phải nhìn vào những “hình bóng” (types) trong Cựu Ước. Một trong những biến cố quan trọng nhất là trận Nước Lụt thời Nô-ê (1 Phi-e-rơ 3:20-21). Sứ đồ Phi-e-rơ trực tiếp liên hệ điều này với phép báp-têm: “Ấy là phép báp-têm bây giờ bèn cứu anh em… phép báp-têm không phải sự làm sạch ô uế của thân thể, nhưng một sự liên lạc lương tâm tốt với Đức Chúa Trời”. Nước lụt đã đoán phát và hủy diệt thế gian tội lỗi cũ, đồng thời cũng nâng đỡ và bảo tồn gia đình Nô-ê trong tàu. Như vậy, nước ở đây vừa tượng trưng cho sự phán xét đối với tội lỗi, vừa là phương tiện cứu rỗi và khởi đầu mới. Báp-têm cũng mang ý nghĩa kép này: nó tuyên bố sự chết đối với đời sống cũ trong tội lỗi và mở ra một sự sống mới trong ân điển.

Một hình bóng khác là việc dân Y-sơ-ra-ên đi ngang qua Biển Đỏ (1 Cô-rinh-tô 10:1-2). Phao-lô gọi đây là việc được “báp-têm trong đám mây và dưới biển”. Dân sự được giải cứu khỏi ách nô lệ của Ai Cập (hình bóng của tội lỗi và thế gian) qua sự đi ngang qua biển. Phía sau họ, quân đội Pha-ra-ôn – đại diện cho quyền lực của tội lỗi – đã bị hủy diệt dưới nước. Điều này tượng trưng mạnh mẽ cho báp-têm như một sự cắt đứt và giải thoát triệt để khỏi quyền lực cũ, bước vào một hành trình mới với Đức Chúa Trời.

Chúa Giê-xu, Đấng vô tội, đã đến cùng Giăng để chịu báp-têm tại sông Giô-đanh (Ma-thi-ơ 3:13-17). Hành động này không phải vì Ngài cần ăn năn tội, mà để “làm trọn mọi sự công bình”. Ở đây, Chúa Giê-xu đồng hóa chính Ngài với dân chúng tội lỗi mà Ngài đến để cứu. Ngài đứng vào vị trí của chúng ta. Sự kiện Đức Thánh Linh ngự xuống như chim bồ câu và tiếng phán từ trời xác nhận Ngài là Con yêu dấu của Đức Chúa Trời, Đấng Christ được xức dầu. Báp-têm của Chúa Giê-xu bày tỏ mẫu mực của một đời sống vâng phục trọn vẹn và được Đức Thánh Linh xức dầu để thi hành chức vụ.

Trước khi thăng thiên, Chúa Giê-xu ban Đại Mạng Lệnh: “Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ” (Ma-thi-ơ 28:19). Báp-têm được đặt trong mệnh lệnh truyền giáo, trở thành dấu hiệu công khai của sự gia nhập vào Vương Quốc Đức Chúa Trời và vào mối thông công Ba Ngôi.

Đây là sự giải nghĩa sâu sắc và trọn vẹn nhất về biểu tượng của báp-têm bằng nước, được sứ đồ Phao-lô trình bày trong Rô-ma 6:3-5:

“Hay là, anh em chẳng biết rằng chúng ta thảy đều đã chịu phép báp-têm trong Đức Chúa Giê-xu Christ, tức là chịu phép báp-têm trong sự chết Ngài ư? Vậy, chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy. Vì nếu chúng ta đã cùng chết với Ngài, thì chúng ta cũng sẽ cùng sống với Ngài.”

Phân tích từ ngữ Hy Lạp tại đây rất quan trọng. Từ “báp-têm” (baptizō) nguyên thủy mang nghĩa “nhận chìm, dìm xuống”. Hành động dìm xuống nước và đưa lên là một minh họa sống động bằng hành động (an enacted parable) cho thực tại thuộc linh:

• Dìm Xuống (Chịu Chết): Nước tượng trưng cho mồ mả, cho sự chôn. Khi tín hữu được dìm xuống nước, điều đó tuyên bố rằng con người cũ, bản ngã tội lỗi của họ đã bị đóng đinh trên thập tự giá cùng với Đấng Christ. Đó là sự chấm dứt, là sự phán xét đối với đời sống cũ.
• Ở Dưới Nước (Bị Chôn): Khoảnh khắc ở dưới nước biểu thị sự chôn. Tội lỗi và con người cũ đã bị chôn đi, không còn thấy nữa. Sự ràng buộc với A-đam cũ đã bị cắt đứt.
• Đưa Lên Khỏi Nước (Sống Lại): Hành động được đưa lên khỏi nước tượng trưng cho sự sống lại của Đấng Christ. Tín hữu bước ra trong “đời mới” (kainotēs zōēs), là một tạo vật mới trong Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 5:17), nhận lấy sự sống phục sinh của Ngài.

Như vậy, báp-têm không phải là nghi thức làm sạch bề ngoài, mà là một cuộc hành trình thu nhỏ đi qua thập tự giá và ngôi mộ trống. Nó là sự công bố bằng hình ảnh về Phúc Âm: Chết vì tội, được chôn, và sống lại để sống cho Đức Chúa Trời.

Báp-têm còn mang những biểu tượng phong phú khác:

• Sự Tẩy Sạch và Tha Tội (Công vụ 22:16): “Hãy chờ dậy, cầu khẩn danh Chúa mà chịu phép báp-têm và làm sạch tội lỗi mình.” Nước ở đây biểu tượng cho huyết quý báu của Chúa Giê-xu Christ rửa sạch mọi tội lỗi chúng ta (1 Giăng 1:7). Đó là sự tẩy rửa thuộc linh.
• Sự Mặc Lấy Đấng Christ (Ga-la-ti 3:27): “Vì chưng anh em thảy đều chịu phép báp-têm trong Đấng Christ, đều mặc lấy Đấng Christ rồi.” Báp-têm như một nghi thức “mặc áo”, công khai tuyên bố rằng chúng ta thuộc về Đấng Christ, mang danh Ngài và được bao phủ bởi sự công bình của Ngài.
• Lời Hứa và Giao Ước Mới (1 Phi-e-rơ 3:21): Như đã đề cập, đây là “sự liên lạc lương tâm tốt với Đức Chúa Trời”. Báp-têm là dấu chỉ của Giao Ước Mới, nơi Đức Chúa Trời hứa tha thứ tội lỗi và ban Đức Thánh Linh (Ê-xê-chi-ên 36:25-27), và phía con người đáp lại bằng đức tin và sự dâng mình.

Trong thực hành của Hội thánh đầu tiên, báp-têm luôn đi kèm với sự xưng nhận đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu (Công vụ 8:36-37). Nó là đỉnh điểm của quá trình nghe đạo, tin nhận và quyết định công khai.

Hiểu được ý nghĩa biểu tượng sâu sắc của báp-têm thay đổi cách chúng ta sống đạo mỗi ngày:

1. Sống Trong Thực Tại “Đã Chết và Đã Sống Lại”: Mỗi ngày, chúng ta có thể nhắc nhở chính mình: “Tôi đã bị chôn với Đấng Christ trong báp-têm. Con người tội lỗi cũ của tôi đã bị xử tử. Giờ đây, tôi sống bằng sự sống phục sinh của Ngài.” Điều này mang lại quyền năng để nói “không” với tội lỗi (Rô-ma 6:11-14).
2. Ký Ức Sống Động về Giao Ước: Mỗi khi nhìn thấy báp-têm hoặc nhớ lại ngày mình chịu báp-têm, đó là lời nhắc nhở về lời hứa trung tín của Đức Chúa Trời và lời cam kết của chúng ta với Ngài. Nó củng cố đức tin trong những lúc nghi ngờ.
3. Căn Tính Mới và Sự Thuộc Về: Báp-têm xác định chúng ta là con cái Đức Chúa Trời, là chi thể trong Thân Thể Đấng Christ. Điều này ban cho chúng ta sự bình an, giá trị và trách nhiệm trong mối thông công với Hội thánh.
4. Động Lực cho Sự Thánh Khiết: Vì chúng ta đã “mặc lấy Đấng Christ”, chúng ta mong muốn sống phản chiếu bản tính của Ngài. Sự thánh khiết không còn là luật lệ khô khan mà là đáp ứng tình yêu với Đấng đã liên hiệp chúng ta với Ngài.
5. Nền Tảng cho Sự Đồng Công trong Khổ Nạn: Hiểu báp-têm là đồng chết với Đấng Christ giúp chúng ta đón nhận những đau khổ, thử thách trong đời với thái độ khác – như một sự thông phần vào sự chết của Ngài, để quyền năng sống lại của Ngài cũng được tỏ bày trong thân thể hay chết của chúng ta (Phi-líp 3:10).

Báp-têm bằng nước không đơn thuần là một nghi lễ ướt mình. Đó là một bài giảng bằng hành động, một bức tranh sống động về cốt lõi của Phúc Âm. Nó tượng trưng cho:

(1) Sự phán xét và chấm dứt đối với đời sống cũ trong A-đam (qua biểu tượng nước lụt, Biển Đỏ).
(2) Sự đồng chết, đồng chôn và đồng sống lại của tín hữu với Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 6).
(3) Sự tẩy sạch tội lỗi bởi huyết Chúa và sự mặc lấy căn tính mới trong Ngài.
(4) Lời công bố và xác nhận công khai của một giao ước mới giữa tín hữu với Đức Chúa Trời Ba Ngôi.

Do đó, báp-têm là một dấu ấn thuộc linh quan trọng, đánh dấu sự chuyển từ sự chết qua sự sống, từ cũ sang mới. Nó vừa nhìn về quá khứ – sự chết của Đấng Christ thay cho chúng ta, vừa nhìn về hiện tại – sự sống mới của chúng ta trong Ngài, và hướng đến tương lai – sự sống lại vinh hiển trong ngày sau rốt. Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân, dù đã chịu báp-têm hay đang tìm hiểu, đều thấu hiểu và sống trọn vẹn trong thực tại diệu kỳ mà nghi thức thánh này biểu tượng: “Tôi đã bị đóng đinh với Đấng Christ… không phải tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi” (Ga-la-ti 2:20).