Mandylion
Trong thế giới nghiên cứu tôn giáo và lịch sử nghệ thuật Cơ Đốc, thuật ngữ Mandylion (hay Image of Edessa) thường xuất hiện như một huyền thoại đầy bí ẩn. Tuy nhiên, đối với một Cơ đốc nhân Tin Lành, việc tìm hiểu về nó không nhằm mục đích tôn sùng một vật thể hay tranh ảnh, mà để hiểu rõ hơn về lịch sử tư tưởng tôn giáo, đồng thời củng cố nền tảng đức tin của mình dựa trên Lời Chúa, là Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá Mandylion từ góc độ lịch sử, thần học và quan trọng nhất là đối chiếu với chân lý được bày tỏ trong Kinh Thánh.
Mandylion (từ tiếng Hy Lạp μανδύλιον - mandylion, có nghĩa là "khăn", "khăn lau") là tên gọi của một bức ảnh thánh (icon) được cho là mang hình ảnh khuôn mặt của Chúa Giê-xu Christ một cách kỳ diệu, không do bàn tay con người tạo ra (Acheiropoietos). Truyền thuyết chính gắn liền với thành phố Edessa (nay là Şanlıurfa, Thổ Nhĩ Kỳ).
Theo truyền thuyết (phổ biến từ thế kỷ thứ 4 trở đi), Vua Abgar V của Edessa bị bệnh nan y, đã viết thư mời Chúa Giê-xu đến chữa trị cho mình. Để đáp lại, Chúa Giê-xu đã dùng một tấm khăn (mandylion) lau mặt, và hình ảnh khuôn mặt Ngài đã in một cách nhiệm mầu trên tấm khăn đó. Sứ giả mang tấm khăn thánh về cho Vua Abgar, và nhà vua đã được chữa lành. Tấm khăn sau đó được cất giữ tại Edessa như một bảo vật.
Truyền thuyết này không được ghi chép trong bốn sách Phúc Âm. Nó xuất hiện trong các văn bản ngoài Kinh Thánh, như "Giáo sử" của Eusebius (thế kỷ 4) có nhắc đến thư từ giữa Vua Abgar và Chúa Giê-xu, nhưng không nói đến tấm khăn in hình. Chi tiết về tấm khăn in hình (Mandylion) được phát triển đầy đủ hơn trong "Tác phẩm về Thánh Sử Addai" (thế kỷ 5-6).
Theo các ghi chép lịch sử (không phải Kinh Thánh), Mandylion được đưa từ Edessa đến Constantinople (nay là Istanbul) vào năm 944. Khi đó, nó được mô tả không chỉ là một tấm khăn vuông nhỏ in hình khuôn mặt, mà là một tấm vải lớn hơn, có thể là toàn thân. Điều này đã khiến nhiều học giả hiện đại đặt ra giả thuyết gây tranh cãi: Mandylion chính là Khăn Liệm Thành Turin (Shroud of Turin) – tấm vải được cho là đã liệm xác Chúa Giê-xu và in hình toàn thân Ngài.
Những người ủng hộ giả thuyết này cho rằng, để dễ bảo quản và tôn kính, tấm khăn liệm lớn đã được gấp lại và đóng vào một khung, chỉ để lộ phần khuôn mặt, và từ đó được gọi là "Mandylion". Dù giả thuyết này có nhiều điểm hấp dẫn, nó vẫn nằm trong phạm vi nghiên cứu lịch sử và khảo cổ, chứ không phải là chân lý đức tin.
Mandylion biến mất khỏi Constantinople sau cuộc Thập tự chinh thứ tư (1204). Số phận cuối cùng của nó không rõ ràng. Trong khi đó, Khăn Liệm Thành Turin xuất hiện trong lịch sử phương Tây vào thế kỷ 14. Sự tương đồng về tính chất "ảnh nhiệm mầu" (Acheiropoietos) là điểm chung khiến hai vật thể này thường được đem ra so sánh.
Là Cơ đốc nhân Tin Lành, chúng ta lấy Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Kinh Thánh không hề ghi chép hay xác nhận sự tồn tại của Mandylion hay bất kỳ một vật thể in hình kỳ diệu nào của Chúa Giê-xu. Do đó, chúng ta tiếp cận truyền thuyết này với thái độ thận trọng, tập trung vào những lẽ thật vĩnh cửu mà Kinh Thánh dạy.
1. Không Có Vật Thể Thánh Nào Được Tôn Sùng: Điều răn thứ hai trong Mười Điều Răn rõ ràng dạy: "Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4). Trọng tâm của đức tin Cơ Đốc là thờ phượng Chính Đức Chúa Trời, chứ không phải thờ phượng qua một vật thể trung gian, dù vật thể đó được cho là có liên hệ mật thiết với Ngài. Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh: "Vì chúng ta xem sự sống về phần xác là bởi đức tin, chớ chẳng phải bởi mắt thấy" (2 Cô-rinh-tô 5:7). Đức tin của chúng ta đặt nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã sống lại và đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời, chứ không đặt nơi một tấm vải hay bức ảnh.
2. Hình Ảnh Thật Của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh dạy rằng Chúa Giê-xu Christ chính là hình ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời vô hình. Đây là một chân lý thần học sâu sắc hơn bất kỳ bức ảnh vật chất nào. Sứ đồ Phao-lô viết: "Ngài là hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được" (Cô-lô-se 1:15) và "Con Đức Chúa Trời... là sự chói sáng của sự vinh hiển Đức Chúa Trời và hình bóng của bổn thể Ngài" (Hê-bơ-rơ 1:3). Từ "hình ảnh" trong nguyên văn Hy Lạp là εἰκών (eikōn), mang nghĩa bản chất, đại diện trọn vẹn. Chúa Giê-xu bày tỏ cho chúng ta thấy Đức Chúa Trời là ai qua chính đời sống, lời nói, sự chết và sự sống lại của Ngài.
3. Trọng Tâm Của Sự Cứu Rỗi Là Con Người Và Công Tác Của Chúa Giê-xu: Phúc Âm tập trung vào con người và sự kiện lịch sử của Chúa Giê-xu Christ: Ngài chịu chết trên thập tự giá vì tội lỗi chúng ta, được chôn và sống lại. Sự kiện này được các sứ đồ làm chứng. Phi-e-rơ tuyên bố: "Ấy là Đức Chúa Trời đã chọn Anh (Chúa Giê-xu) trước hết cho các ngươi, và sai Ngài đến ban phước cho các ngươi, đặng cho mỗi người trong các ngươi xây bỏ tội ác mình" (Công vụ 3:26, phần giải thích trong ngoặc). Sự nhấn mạnh luôn là con người và công tác của Đấng Christ, chứ không phải di vật.
Từ việc nghiên cứu về Mandylion và đối chiếu với Kinh Thánh, chúng ta rút ra được những bài học quý báu và thực tiễn cho đời sống đức tin hôm nay:
1. Tập Trung Vào Chúa Giê-xu Được Rao Giảm Trong Kinh Thánh: Thay vì tìm kiếm hoặc tò mò về những "vật thể thánh" hay hiện tượng lạ, chúng ta được kêu gọi tập trung vào Chúa Giê-xu của Kinh Thánh. Hãy dành thời gian đọc, nghiên cứu và suy ngẫm về bốn sách Phúc Âm để biết rõ hơn về Ngài. Như Chúa Giê-xu phán: "Các ngươi dò xem Kinh Thánh, vì tưởng bởi đó được sự sống đời đời: ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta" (Giăng 5:39).
2. Nuôi Dưỡng Đức Tin Bằng Lời Chúa, Không Phải Bằng Mắt Thấy: Đức tin chân chính được xây dựng trên Lời thành văn của Đức Chúa Trời. "Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe là khi lời của Đấng Christ được rao giảng" (Rô-ma 10:17). Sự tìm kiếm những dấu kỳ phép lạ để tin có thể khiến chúng ta lệch khỏi trọng tâm. Phước hạnh thật dành cho những ai tin mà chưa thấy: "Phước cho những kẻ chẳng từng thấy mà đã tin vậy" (Giăng 20:29).
3. Trở Nên Tấm Gương Phản Chiếu Hình Ảnh Chúa Cho Thế Gian: Nếu Chúa Giê-xu là hình ảnh của Đức Chúa Trời, thì chúng ta, những người tin nhận Ngài, được kêu gọi trở nên giống như Ngài và phản chiếu hình ảnh đó cho thế gian. "Nhưng chúng ta ai nấy đều để mặt trần mà nhìn xem vinh hiển Chúa như trong gương, thì hóa nên cũng một ảnh tượng Ngài, từ vinh hiển qua vinh hiển, như bởi Chúa, là Thánh Linh" (2 Cô-rinh-tô 3:18). Đời sống yêu thương, thánh khiết và phục vụ của chúng ta chính là "tấm khăn Mandylion" sống động nhất để người khác nhìn thấy Chúa Giê-xu.
4. Tránh Xa Sự Sùng Bái Vật Chất và Tập Trung Vào Thờ Phượng Thần Linh: Chúa Giê-xu phán: "Kỳ hạn đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha: ấy đó là những kẻ thờ phượng mà Cha ưa thích. Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy" (Giăng 4:23-24). Đức Chúa Trời muốn chúng ta có mối tương gối cá nhân, thuộc linh với Ngài, chứ không phải qua một vật thể trung gian nào.
Mandylion, xét về mặt lịch sử và văn hóa, là một truyền thuyết thú vị phản ánh khát khao của con người qua mọi thời đại muốn có một sự kết nối hữu hình với Đấng Christ. Tuy nhiên, Kinh Thánh dẫn dắt chúng ta vượt lên trên những khát khao về vật chất đó, để đến với một thực tại phong phú và vững chắc hơn: Chúa Giê-xu Christ chính là Hình Ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời, và Ngài đang hiện diện với chúng ta qua Đức Thánh Linh và Lời của Ngài.
Là những Cơ đốc nhân sống dưới ánh sáng của Lời Chúa, chúng ta được giải phóng khỏi sự tìm kiếm những thánh tích bất định. Thay vào đó, chúng ta tập trung vào Đấng Christ của Kinh Thánh, Đấng đã chết và sống lại cho chúng ta. Hãy để đời sống chúng ta trở nên bức tranh sống động, phản chiếu tình yêu và ân điển của Ngài, hầu cho nhiều người có thể nhận biết Chúa và được cứu, không phải nhờ một tấm vải, mà nhờ đức tin nơi Con Đức Chúa Trời hằng sống.
"Vả, Đức Chúa Trời là Đấng có phán: Sự sáng sẽ soi từ trong sự tối tăm! đã làm cho sự sáng Ngài chói lòa trong lòng chúng tôi, đặng sự sáng của sự hiểu biết vinh hiển Đức Chúa Trời nơi mặt Đức Chúa Jêsus Christ được sáng tỏ." (2 Cô-rinh-tô 4:6)