Teraphim là gì?

Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước, chúng ta thường bắt gặp những thuật ngữ, phong tục và vật thể văn hóa xa lạ. Một trong những thuật ngữ như vậy là "Teraphim". Đây không chỉ là một từ ngữ lịch sử, mà việc tìm hiểu về nó mở ra cho chúng ta cánh cửa hiểu biết sâu sắc hơn về bối cảnh thờ phượng, sự cám dỗ thần tượng hóa, và sự độc tôn mà Đức Chúa Trời đòi hỏi nơi dân sự Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ý nghĩa, bối cảnh Kinh Thánh và bài học thuộc linh đương đại từ Teraphim.

Từ "Teraphim" (số ít có thể là "Teraph") xuất phát từ tiếng Hê-bơ-rơ תְּרָפִים (terāp̄îm). Từ này luôn xuất hiện ở dạng số nhiều trong Kinh Thánh, tương tự như từ "Elohim" (Đức Chúa Trời). Các học giả có nhiều cách giải thích về nguồn gốc từ nguyên:

• Nhiều người cho rằng nó liên quan đến tiếng Hittite "tarpis", có nghĩa là "vật tổ" hoặc "linh hồn bảo vệ".
• Một số khác liên hệ nó với gốc tiếng Hê-bơ-rơ רָפָא (rapha), nghĩa là "chữa lành", hoặc תֹּעֵבָה (to'evah), nghĩa là "sự gớm ghiếc".

Về bản chất, Teraphim là những tượng thần nhỏ, thường được làm bằng gỗ hoặc kim loại, dùng trong các nghi thức tôn giáo gia đình hoặc bộ tộc thời cổ đại ở vùng Cận Đông. Chúng được xem như những vật thể mang lại sự may mắn, bảo vệ, chỉ dẫn, và thậm chí có khả năng tiên tri. Mặc dù đôi khi chúng được dung hòa với việc thờ phượng Đức Giê-hô-va, Kinh Thánh luôn lên án chúng như một hình thức thờ thần tượng trái mạng lệnh rõ ràng của Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3-5).

Kinh Thánh nhắc đến Teraphim trong một số phân đoạn then chốt, mỗi phân đoạn hé lộ một khía cạnh về bản chất và sự nguy hiểm của chúng.

Câu chuyện về Gia-cốp trốn khỏi nhà ông gia La-ban cho thấy Teraphim là tài sản quý giá. Ra-chên, vợ của Gia-cốp, đã đánh cắp các Teraphim của cha nàng là La-ban (Sáng Thế Ký 31:19). Khi La-ban đuổi theo và chất vấn, Gia-cốp tuyên bố: "Hễ ai có tượng chạm của ông, thì người đó chẳng được sống!" (câu 32). Ra-chên đã giấu chúng dưới yên lạc đà và ngồi lên trên, viện cớ đang có kinh nguyệt để không đứng dậy. Điều này cho thấy:

• Teraphim là biểu tượng quyền thừa kế và chủ quyền gia đình. Việc sở hữu chúng có thể mang ý nghĩa về quyền lãnh đạo hoặc sự thừa kế tài sản.
• Chúng được xem là vật quý, đáng để mạo hiểm ăn cắp và nói dối để giữ lại.
• Ngay cả trong một gia đình có mối quan hệ với Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, thói quen thờ thần tượng vẫn len lỏi.

Câu chuyện đáng buồn về Mi-ca và người Lê-vi cho thấy sự pha trộn ghê tởm giữa sự thờ phượng Đức Giê-hô-va và thần tượng. Mi-ca lập một nhà thờ tư với một hình tượng chạm, một tượng đúc, một ê-phót và... Teraphim (Các Quan Xét 17:5). Sau đó, một người Lê-vi trẻ trở thành thầy tế lễ cho ông ta. Khi chi phái Đan cướp đoạt cả thầy tế lễ lẫn các vật thờ phượng này, Mi-ca than: "Các người đoạt lấy các thần ta đã làm nên, cùng thầy tế lễ, mà đi; vậy ta còn chi nữa?" (Các Quan Xét 18:24). Phân đoạn này minh họa:

• Teraphim được xem như "các thần" (elohim) cá nhân, có thể mang lại sự thịnh vượng và bảo vệ.
• Có một sự nhầm lẫn tai hại giữa nghi thức tôn giáo (có ê-phót, thầy tế lễ) và sự thờ thần tượng trắng trợn. Đây là tình trạng "tôn giáo theo ý mình" mà Đức Chúa Trời ghê tởm.

Mi-canh, con gái Sau-lơ và vợ Đa-vít, đã dùng một pho tượng Teraphim để cứu chồng mình. Bà "lấy một cái tượng Teraphim để trên giường, để một cái nhóm dê ở nơi đầu, rồi trải cái mền lại" (1 Sa-mu-ên 19:13) để đánh lừa những kẻ đuổi theo Đa-vít, khiến họ tưởng Đa-vít đang ngủ. Điều này cho thấy:

• Teraphim có kích thước đủ lớn để giống như hình dáng một người nằm trên giường.
• Chúng là vật thể thông thường, có sẵn ngay trong cung điện của vua Y-sơ-ra-ên, cho thấy sự thờ thần tượng đã thâm nhập sâu vào tầng lớp lãnh đạo.

Các tiên tri lên án mạnh mẽ Teraphim như một phần của hệ thống bói toán và tà thuật. Vua Ba-by-lôn "lắc tên, cầu hỏi các Teraphim, xem xét gan con sinh" để quyết định đường tấn công (Ê-xê-chi-ên 21:21). Tiên tri Xa-cha-ri thì tuyên bố: "Vì các Teraphim nói những sự hư không, và các thuật sĩ thấy sự giả dối, ban chiêm bao phỉnh phờ..." (Xa-cha-ri 10:2). Tại đây, bản chất thật của Teraphim được phơi bày:

• Chúng là công cụ để tìm kiếm sự chỉ dẫn thay vì cầu hỏi Đức Giê-hô-va.
• Chúng chỉ dẫn đến "sự hư không" và "giả dối", đối lập với Lời Chân Lý của Đức Chúa Trời hằng sống.

Kinh Thánh kết luận rõ ràng về Teraphim qua lời vua Giô-si-a: "Người cũng đuổi những thầy tư tế của các thần tượng mà các vua Giu-đa đã lập đặng đốt hương trên các nơi cao... cùng những người hầu việc trước mặt các Teraphim" (2 Các Vua 23:24). Hành động cải cách của Giô-si-a là diệt trừ hoàn toàn chúng.

Teraphim ngày nay có lẽ không còn là những tượng gỗ, tượng đá trong nhà chúng ta. Nhưng tinh thần của Teraphim – sự tìm kiếm sự an toàn, chỉ dẫn, phước hạnh và căn tính từ những nguồn khác ngoài Đức Chúa Trời – vẫn còn rất sống động. Dưới đây là những "Teraphim hiện đại" chúng ta cần cảnh giác:

Người xưa tin Teraphim mang lại bảo vệ và may mắn. Ngày nay, "Teraphim" của chúng ta có thể là:

• Tài khoản ngân hàng dồi dào mà chúng ta đặt trọn niềm tin an toàn vào đó, hơn là tin cậy vào sự chu cấp của Chúa (Ma-thi-ơ 6:24-33).
• Chức vụ, địa vị xã hội trở thành nguồn căn tính và giá trị chính yếu.
• Bảo hiểm, kế hoạch dự phòng chi tiết đến mức chúng ta không còn biết cầu nguyện và phó thác.

Lời Chúa dạy: "Sự giàu có ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó" (Ma-thi-ơ 6:21). Hãy tự hỏi: Điều gì chiếm vị trí "bảo vệ" tối thượng trong tâm trí tôi?

Người xưa dùng Teraphim để bói toán. Ngày nay, chúng ta tìm kiếm sự chỉ dẫn từ:

• Thuật chiêm tinh, bói toán, tarot, hay các hình thức tâm linh huyền bí khác (Phục Truyền 18:10-14).
• Chủ nghĩa cá nhân cực đoan: "Tôi cảm thấy thế nào?", "Lòng tôi mách bảo gì?" trở thành tiêu chuẩn tối cao, thay thế cho Lời Chúa và sự dẫn dắt của Thánh Linh.
• Sự tán thành của đám đông trên mạng xã hội như một thước đo cho lựa chọn của mình.

Lời Chúa dạy: "Phàm việc gì cũng phải tìm cho đáng, theo lẽ tin kính" (2 Cô-rinh-tô 1:12). Sự chỉ dẫn chân thật đến từ Lời Chúa (Thi Thiên 119:105), cầu nguyện (Gia-cơ 1:5) và sự khôn ngoan từ Hội Thánh (Châm Ngôn 11:14).

Như Teraphim của La-ban gắn với quyền thừa kế, chúng ta có thể thần thánh hóa:

• Truyền thống văn hóa hay tôn giáo được đặt ngang hàng hoặc cao hơn chân lý Kinh Thánh. Đây là lời cảnh báo cho việc giữ hình thức tôn giáo mà thiếu mất quyền năng (2 Ti-mô-thê 3:5).
• "Thành tích" thuộc linh của gia đình, dòng họ, khiến chúng ta ỷ lại vào đạo của cha mẹ thay vì có mối quan hệ cá nhân với Chúa Giê-xu.

Lời Chúa dạy: Chúa Giê-xu phán: "Sự thờ phượng phải lẽ là thế này: lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha" (Giăng 4:23-24). Đức tin chân thật vượt trên mọi truyền thống.

Hãy noi gương Giô-si-a, thực hiện một cuộc "cải cách" trong đời sống mình:

1. Xét mình cầu nguyện: Thành thật hỏi Chúa: "Lạy Chúa, có điều gì hoặc ai trong đời con đang chiếm vị trí chỉ dành riêng cho Ngài?"
2. Nhận diện và xưng tội: Thừa nhận những "Teraphim" đó với Chúa. Danh Ngài là Giê-hô-va Quire (Đức Giê-hô-va vẫn thấy) – Ngài biết rõ mọi sự (Sáng Thế Ký 16:13).
3. Quyết định dứt khoát: Như Gia-cốp kêu gọi gia đình từ bỏ các tượng thần ngoại bang (Sáng Thế Ký 35:2-4), hãy có một hành động cụ thể từ bỏ, dù là vật chất (xóa ứng dụng, hủy bỏ thói quen) hay tâm linh (từ bỏ niềm tin sai lầm).
4. Lấp đầy bằng Chúa Cứu Thế: Chỉ có Chúa Giê-xu mới có thể lấp đầy khoảng trống mà các "Teraphim" để lại. Hãy "mặc lấy Chúa Giê-xu Christ, chớ chăm nom về xác thịt mà làm cho phỉ lòng dục nó" (Rô-ma 13:14).

Teraphim là biểu tượng của sự nỗ lực tìm kiếm sự giúp đỡ từ những nguồn vô tri, vô giác, hư không. Chúng phản ánh tấm lòng con người xa cách Đức Chúa Trời, luôn muốn nắm giữ một vật thể hữu hình để kiểm soát và thao túng các thế lực thuộc linh. Tin Mừng của Chúa Giê-xu Christ là câu trả lời tối hậu. Ngài không phải là một tượng chạm vô tri, mà là Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Ngài là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (1 Ti-mô-thê 2:5).

Thay vì tìm kiếm sự bảo vệ nơi Teraphim, chúng ta có Đấng Chăn Chiên Nhân Lành (Giăng 10:11). Thay vì tìm kiếm chỉ dẫn nơi bói toán, chúng ta có Đấng là Đường đi, Lẽ thật, và Sự sống (Giăng 14:6). Thay vì tìm kiếm phước lành từ tượng thần, chúng ta được phép "hưởng mọi phước thiêng liêng ở các nơi trên trời trong Đấng Christ" (Ê-phê-sô 1:3).

Ước mong mỗi chúng ta, qua việc nghiên cứu này, có đôi mắt sáng suốt thuộc linh để nhận diện và dứt khoát loại bỏ mọi "Teraphim" trong đời sống mình. Hãy để Chúa Giê-xu Christ chiếm hữu vị trí độc tôn, không chia sẻ trong tấm lòng và đời sống chúng ta. "Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!" (1 Giăng 5:21).

Bài nghiên cứu sử dụng Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ Bản Truyền Thống (1925). Các phân tích dựa trên bối cảnh lịch sử, văn hóa và sự nhất quán của toàn bộ Kinh Thánh.