Shaivism là gì?

Trong thế giới đa dạng tôn giáo ngày nay, việc hiểu biết về các tín ngưỡng khác là cần thiết để chúng ta có thể “hãy sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em” (I Phi-e-rơ 3:15). Shaivism, một trong những truyền thống tôn giáo lớn nhất và lâu đời nhất của Ấn Độ giáo (Hinduism), tập trung vào việc thờ phượng thần Shiva với tư cách là Đấng Tối Cao. Là những Cơ Đốc nhân tin vào Đức Chúa Trời Ba Ngôi và sự cứu rỗi duy nhất qua Chúa Cứu Thế Giê-xu, chúng ta cần nghiên cứu, hiểu rõ, và từ đó có thể đối thoại trong yêu thương và chân lý, luôn giữ vững “đạo ban đầu” (Giu-đe 1:3).

Shaivism (Śaivism) là một trong những nhánh chính của Ấn Độ giáo, với số lượng tín đồ có thể lên đến hàng trăm triệu người. Trung tâm của Shaivism là việc tôn thờ Thần Shiva (Śiva), một trong ba vị thần chính của Ấn Độ giáo (Trimurti) cùng với Brahma (Đấng Sáng Tạo) và Vishnu (Đấng Bảo Tồn). Tuy nhiên, đối với tín đồ Shaivism, Shiva không chỉ là Đấng Hủy Diệt mà là Đấng Tối Cao, toàn năng, toàn tại, bao hàm trong mình mọi khía cạnh của hiện hữu: sáng tạo, bảo tồn, hủy diệt, che giấu và ban ân.

Biểu tượng chính của Shiva là Linga (hay Shivalinga), thường được hiểu là biểu tượng của năng lượng sáng tạo vũ trụ nguyên thủy. Các văn bản thiêng liêng chính của Shaivism bao gồm các kinh Veda, đặc biệt là Shvetashvatara Upanishad, các Purana (như Shiva Purana, Linga Purana), và các văn bản thần học Tamil của các thánh Nayanars.

Khi đặt các giáo lý của Shaivism dưới ánh sáng của Kinh Thánh, chúng ta thấy rõ những khác biệt căn bản và không thể dung hòa về bản chất của Đức Chúa Trời.

1. Đấng Tạo Hóa Duy Nhất vs. Thần Thoại Đa Nguyên: Shaivism tin vào một chu kỳ vũ trụ vô tận của sự sáng tạo, bảo tồn và hủy diệt, với Shiva là trung tâm. Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng về một Đức Chúa Trời Toàn Năng, là Đấng Tạo Hóa duy nhất và có chủ đích từ ban đầu: “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất” (Sáng Thế Ký 1:1). Ngài là Đấng “đã dựng nên muôn vật” (Giăng 1:3) và “muôn vật bởi Ngài làm nên, chẳng vật chi đã làm nên mà không bởi Ngài” (Giăng 1:3). Đức Chúa Trời của Kinh Thánh tồn tại bên ngoài và trước khi có vũ trụ (Sáng Thế Ký 1:1), Ngài không phải là một phần của chu kỳ vũ trụ hay đồng nhất với vạn vật.

2. Đấng Thánh Khiết vs. Tính Chất Lưỡng Hợp: Shiva thường được mô tả với những đặc tính mâu thuẫn: vừa là nhà khổ hạnh (Yogi) vừa là người hưởng lạc, vừa đáng sợ (Rudra) vừa nhân từ. Trong khi đó, Đức Chúa Trời của Kinh Thánh là thánh khiết tuyệt đối: “Các ngươi phải nên thánh, vì ta là thánh” (Lê-vi Ký 11:45). Ngài “ánh sáng, nơi Ngài chẳng có sự tối tăm đâu” (I Giăng 1:5). Sự thánh khiết của Ngài tách biệt khỏi mọi điều ô uế và tội lỗi. Sự “nhân từ” của Đức Chúa Trời thể hiện qua tình yêu thương và ân điển (Ê-phê-sô 2:4-5), không phải một trong nhiều mặt đối lập của bản chất Ngài.

3. Ngôi Lời Nhập Thể vs. Hình Tượng Và Biểu Tượng: Shaivism sử dụng rộng rãi Linga, tượng hình Shiva (Nataraja - vũ công vũ trụ) và các hình tượng khác cho mục đích thờ phượng. Điều răn thứ hai trong Mười Điều Răn phán rõ: “Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. Ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và cũng đừng hầu việc chúng” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5). Sự thờ phượng thật không dựa trên hình tượng do tay người làm ra, mà dựa trên Thánh Linh và lẽ thật (Giăng 4:24). Hơn thế, Đức Chúa Trời chân thật đã tự bày tỏ chính Ngài một cách trọn vẹn và cuối cùng qua Ngôi Lời nhập thể, là Chúa Giê-xu Christ: “Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giải bày Cha cho chúng ta biết” (Giăng 1:18). Hình ảnh của Đức Chúa Trời chính là Con Ngài (Cô-lô-se 1:15).

Mục tiêu tối hậu của tín đồ Shaivism là đạt được moksha (giải thoát) khỏi vòng luân hồi (samsara). Con đường này có thể đạt được qua nhiều phương cách (marga): con đường của nghi lễ và hành động (karma yoga), của tri thức (jnana yoga), của sự tận hiến yêu thương (bhakti yoga), hay của khổ hạnh và yoga. Moksha thường được hiểu là sự hợp nhất linh hồn cá nhân (atman) với linh hồn vũ trụ (Brahman), mà trong Shaivism là hợp nhất với Shiva (Sayujya).

Kinh Thánh trình bày một thực tại hoàn toàn khác về tình trạng của con người và con đường giải cứu:

1. Vấn Đề Căn Bản: Tội Lỗi, Không Phải Vô Minh: Shaivism thường xem khổ đau và vòng luân hồi là do vô minh (avidya) về bản chất thật của tự ngã và thực tại. Kinh Thánh chỉ ra rằng vấn đề cốt lõi của nhân loại là tội lỗi và sự phản loạn chống lại Đức Chúa Trời: “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Sự phân rẽ khỏi Đức Chúa Trời là hậu quả của tội lỗi (Ê-sai 59:2).

2. Con Đường Cứu Rỗi: Ân Điển Qua Đức Tin, Không Phải Công Đức: Các con đường trong Shaivism về cơ bản là nỗ lực tự cứu của con người thông qua nghi lễ, tri thức, khổ hạnh hay tận hiến. Điều này trái ngược hoàn toàn với lẽ thật Phúc Âm: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời, được ban cho những ai tin nhận Chúa Giê-xu Christ.

3. Sự Cứu Chuộc Hoàn Thành, Không Phải Chu Kỳ Vô Tận: Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã một lần đổ huyết ra trên thập tự giá để chuộc tội cho nhân loại: “Ngài đã vì tội lỗi chịu chết một lần, là Đấng công bình thay cho kẻ không công bình, để dẫn chúng ta đến cùng Đức Chúa Trời” (I Phi-e-rơ 3:18). Sự chết và sống lại của Ngài là sự kiện lịch sử duy nhất, đầy đủ và trọn vẹn để phá hủy quyền lực của tội lỗi và sự chết. Ngài tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” (Giăng 14:6). Đây là con đường duy nhất và chắc chắn dẫn đến sự sống đời đời và mối tương giao phục hồi với Đức Chúa Trời, chứ không phải sự hòa tan hay hợp nhất vô ngã.

Việc nghiên cứu về Shaivism và so sánh với lẽ thật Kinh Thánh không chỉ là bài học thần học, mà còn mang lại những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin hằng ngày của chúng ta:

1. Trân Quý Sự Mặc Khải Đặc Biệt Của Đức Chúa Trời: Khi thấy sự phức tạp, đa dạng và thường là mâu thuẫn trong các thần thoại và triết lý tôn giáo của con người, chúng ta càng cảm tạ Đức Chúa Trời vì Ngài đã không để chúng ta trong sự phỏng đoán. Ngài đã tự bày tỏ chính Ngài cách rõ ràng qua Kinh Thánh và qua Chúa Giê-xu Christ. Hãy nâng niu, học hỏi và vâng theo Lời Ngài mỗi ngày (Thi Thiên 119:105).

2. Sống Với Sự Xác Quyết Về Ơn Cứu Rỗi: Trong khi các tôn giáo dựa trên công đức luôn đầy sự bất an và nỗ lực không ngừng, Cơ Đốc nhân được sống trong sự bình an và xác quyết: “Vậy chúng ta đã được xưng công bình bởi đức tin, thì được hòa thuận với Đức Chúa Trời, bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta” (Rô-ma 5:1). Sự cứu rỗi của chúng ta dựa trên công việc đã hoàn tất của Christ, không phải trên sự không ngừng cố gắng của bản thân.

3. Phát Triển Tình Yêu Và Lòng Thương Xót Đối Với Những Người Theo Các Tín Ngưỡng Khác: Hiểu về Shaivism giúp chúng ta thấy được những khát khao tâm linh sâu xa của con người: khao khát được giải thoát khỏi khổ đau, khao khát ý nghĩa, khao khát được kết nối với điều thiêng liêng. Thay vì khinh thường, chúng ta nên nhìn thấy trong đó hình ảnh của một nhân loại “khát khao” nhưng đang tìm kiếm sai nguồn. Điều này thúc đẩy chúng ta có lòng thương xót, cầu nguyện và tìm cơ hội để chia sẻ về “nguồn nước sống” thật là Chúa Giê-xu (Giăng 4:13-14).

4. Tăng Cường Khả Năng Biện Giáo (Apologetics) Và Truyền Giáo: Khi đối thoại với một tín đồ Shaivism, thay vì chỉ phê phán, chúng ta có thể đặt ra những câu hỏi gợi mở dựa trên sự hiểu biết của họ: “Liệu một vị thần còn mang trong mình những đặc tính tiêu cực có thật sự xứng đáng là Đấng Tối Cao tuyệt đối không?”; “Làm sao chúng ta có thể chắc chắn mình đã tích đủ công đức để được giải thoát?”. Từ đó, chúng ta có thể giới thiệu về Đức Chúa Trời thánh khiết, yêu thương, và về ân điển cứu chuộc hoàn toàn nhưng không qua thập tự giá. Hãy nhớ rằng, chính Thánh Linh mới có thể mở mắt tâm linh (II Cô-rinh-tô 4:4-6), còn nhiệm vụ của chúng ta là trình bày chân lý cách nhã nhặn và kính sợ (I Phi-e-rơ 3:15).

5. Cảnh Tỉnh Trước Sự Dung Hợp (Syncretism): Trong bối cảnh toàn cầu hóa, có những xu hướng muốn trộn lẫn các yếu tố tâm linh khác nhau, chẳng hạn như sử dụng kỹ thuật thiền định của yoga (vốn có nguồn gốc từ các truyền thống như Shaivism) mà tách rời khỏi nền tảng thần học của nó. Cơ Đốc nhân cần khôn ngoan và tỉnh thức: “Hãy xem xét mọi việc, điều chi lành thì giữ lấy. Hãy tránh khỏi mọi hình thức của sự ác” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:21-22). Sự thờ phượng và thực hành thuộc linh của chúng ta phải có nền tảng thuần khiết trong Lời Chúa và hướng về Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Shaivism, với lịch sử lâu đời và thần học phức tạp, đại diện cho một trong những nỗ lực vĩ đại nhất của con người nhằm hiểu và kết nối với thế giới siêu nhiên. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, nó vẫn là một tôn giáo do con người sáng tạo, phản ánh sự tìm kiếm nhưng lạc lối của nhân loại sau sự sa ngã.

Lời tuyên xưng của chúng ta vẫn vững chắc: “Đức Giê-hô-va, Ngài là Đức Chúa Trời; chẳng có ai khác!” (I Các Vua 8:60). Và ơn cứu rỗi duy nhất được tìm thấy trong Danh Chúa Giê-xu Christ: “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12).

Ước mong rằng sự hiểu biết này không chỉ làm phong phú kiến thức, mà còn đốt cháy trong chúng ta lòng biết ơn sâu xa về Phúc Âm, lòng nhiệt thành cầu nguyện cho những linh hồn đang lạc lối, và sự cam kết trung tín rao truyền lẽ thật cứu rỗi cho mọi dân tộc, cho đến ngày Chúa chúng ta trở lại.