Có phải Xa-cha-ri 11:12-13 là lời tiên tri về Đấng Mê-si?

Trong kho tàng tiên tri của Cựu Ước, sách Xa-cha-ri chứa đựng nhiều hình ảnh và lời tiên tri sống động, phức tạp, hướng về ngày Đấng Mê-si đến. Trong số đó, phân đoạn Xa-cha-ri 11:12-13 thường gây chú ý và tranh luận vì sự tương đồng kinh ngạc với các sự kiện trong tuần lễ thương khó của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích văn bản, ngữ cảnh, ngôn ngữ gốc và sự ứng nghiệm Tân Ước để trả lời câu hỏi: Đây có phải là một lời tiên tri trực tiếp về Đấng Mê-si không?

Trước khi đi vào câu 12-13, chúng ta phải hiểu dòng chảy của chương 11. Đoạn này nằm trong phần thứ hai của sách Xa-cha-ri (chương 9-14), thường được gọi là "Tiểu Khải Huyền" vì những lời tiên tri đầy hình ảnh biểu tượng về ngày sau rốt. Chương 11 mở đầu bằng lời cảnh báo về sự phán xét (c.1-3), sau đó là một diễn tuồng tiên tri (prophetic allegory) phức tạp, nơi Đức Giê-hô-va truyền cho Xa-cha-ri đóng vai một "kẻ chăn" (רֹעֶה, rō'eh).

Kẻ chăn này được sai đến với một bầy chiên (dân Y-sơ-ra-ên) đang bị định cho sự giết mổ, tượng trưng cho sự phán xét sắp đến vì sự bội nghịch của họ. Kẻ chăn lấy hai cây gậy, đặt tên là "Đẹp Đẽ" (הַנֹּעַם, haNoam - ân điển/thịnh vượng) và "Dây Buộc" (הַחֹבְלִים, haChovlim - hiệp một/hỗn hợp các dân), để chăn bầy (c.7). Nhưng bầy chiên ghét người chăn (c.8), và ông quyết định từ bỏ chức vụ, báo hiệu sự chấm dứt giao ước (c.9-11). Chính trong bối cảnh của sự khước từ người chăn này mà chúng ta đến với câu 12-13.

"Xa-cha-ri 11:12-13 (1925): Ta bèn nói cùng chúng nó: Nếu các ngươi lấy làm phải, hãy cho giá công của ta; bằng không, thì hãy thôi. Chúng nó bèn cân giá công của ta, là ba chục miếng bạc. Đức Giê-hô-va phán cùng ta rằng: Hãy lấy giá tốt mà chúng nó đã định cho ta, đem quăng cho thợ gốm! Ta bèn lấy ba chục miếng bạc quăng cho thợ gốm tại trong nhà Đức Giê-hô-va."

1. "Giá Công" (שְׂכָרִי, s'chari) và "Ba Chục Miếng Bạc" (שְׁלֹשִׁים כָּסֶף, shloshim kesef): Từ "giá công" (שָׂכָר, sachar) có nghĩa là tiền công, tiền lương, giá trị. Đây là mức giá mà những kẻ chủ chiên (các nhà lãnh đạo dân sự và tôn giáo thối nát của Y-sơ-ra-ên) đánh giá người chăn. Con số "ba mươi miếng bạc" (שְׁלֹשִׁים כָּסֶף) mang một ý nghĩa đặc biệt trong luật pháp Môi-se. Xuất Ê-díp-tô Ký 21:32 quy định: "Nếu bò húc nhằm một đứa tôi trai hay đứa tớ gái, thì chủ nó phải thường cho chủ đầy tớ ba chục siếc-lơ bạc, còn con bò thì phải ném đá." Ba mươi siếc-lơ bạc là giá của một nô lệ bị giết. Việc dùng chính mức giá này là một sự sỉ nhục tột độ, cho thấy họ đánh giá người chăn (đại diện cho Đức Giê-hô-va) chẳng hơn gì một nô lệ vô giá trị, có thể bị hy sinh.

2. "Hãy Quăng Cho Thợ Gốm" (הַיּוֹצֵר, haYotzer): Mệnh lệnh "quăng" (הַשְׁלִיכִי, hashlichi) cho thấy sự khinh miệt và từ bỏ. "Thợ gốm" (יוֹצֵר, yotzer) là người nhào nặn đất sét. Trong văn hóa Do Thái, thợ gốm thường làm việc ở khu vực thấp của thành, gần cổng thành, nơi có đất sét tốt. Hành động quăng bạc vào nhà Đức Giê-hô-va "cho thợ gốm" có thể ám chỉ việc ném vào kho bạc đền thờ, nơi các giao dịch (bao gồm mua vật liệu xây dựng, có thể từ thợ gốm) diễn ra, hoặc một cách tượng trưng, ném vào nơi thấp kém, tầm thường nhất. Từ yotzer (thợ gốm) cũng là từ dùng để chỉ Đấng Tạo Hóa trong sáng thế (Sáng 2:7 - "Giê-hô-va Đức Chúa Trời nắn nên (wayyitzer) loài người"). Điều này tạo nên một sự tương phản đầy mỉa mai: Đấng Tạo Hóa bị đánh giá bằng giá của một nô lệ và số bạc ấy bị quăng vào một nơi liên quan đến công việc tầm thường của con người.

Sự tương đồng giữa Xa-cha-ri 11 và câu chuyện phản bội Chúa Giê-xu là không thể phủ nhận và được chính Sứ đồ Ma-thi-ơ trích dẫn.

"Ma-thi-ơ 26:14-15 (1925): Bấy giờ, Giu-đa Ích-ca-ri-ốt là một trong mười hai sứ đồ, đi đến các thầy tế lễ cả, mà nói rằng: Các thầy bằng lòng trả cho tôi bao nhiêu đặng tôi sẽ nộp người cho? Họ bèn trả cho nó ba chục bạc."

Và sau khi Chúa bị kết án:

"Ma-thi-ơ 27:3-10 (1925): ... Giu-đa... đem ba chục bạc trả lại cho các thầy tế lễ cả và các trưởng lão... Họ bèn mua một đám ruộng của kẻ làm đồ gốm, để chôn những khách lạ... Vậy là được ứng nghiệm lời đấng tiên tri rằng: Họ lấy ba chục bạc, là giá của Đấng đã bị định, là giá mà dân Y-sơ-ra-ên đã trả; và họ bèn dùng bạc ấy mua đám ruộng của kẻ làm đồ gốm, y như lời Chúa đã truyền cho ta."

Phân tích sự ứng nghiệm: 1. Giá Cả: Cả hai đều là "ba chục bạc" (τρίακοντα ἀργύρια, triakonta argyria). Đây là một con số cụ thể hiếm thấy, không phải ngẫu nhiên. 2. Hành Động Quăng/Trả Lại: Giu-đa "đem... trả lại" (στρέψας, strepsas) và các thầy tế lễ "quăng bạc ấy trong đền thờ" (ῥίψας τὰ ἀργύρια ἐν τῷ ναῷ, ripsas ta argyria en to nao) - Ma-thi-ơ 27:5. 3. Thợ Gốm/Đồng Ruộng Thợ Gốm: Ma-thi-ơ kết nối sự kiện với việc mua "đám ruộng của kẻ làm đồ gốm" (ἀγρὸν τοῦ κεραμέως, agron tou kerameos). Có thể khu đất đó thuộc về/và được dùng bởi thợ gốm, hoặc có tên là "A-kên-đa-ma" (đồng huyết) - một nơi thấp kém để chôn người ngoại bang. 4. Ý Nghĩa Thần Học: Ma-thi-ơ, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, đã thấy trong hành động khước từ và định giá rẻ mạt người chăn của Xa-cha-ri là hình bóng (type) cho sự khước từ và định giá rẻ mạt Đấng Chăn Chiên Lành là Chúa Giê-xu. Việc trích dẫn kết hợp cả Xa-cha-ri 11:12-13 và Giê-rê-mi 32:6-9 (mua ruộng) cho thấy ông hiểu đây là sự ứng nghiệm của một chủ đề tiên tri lớn hơn: dân Y-sơ-ra-ên khước từ sứ điệp và sứ giả của Đức Chúa Trời, đỉnh điểm là việc khước từ Con Ngài.

Câu trả lời có hai lớp:

1. Nghĩa Trực Tiếp & Trong Ngữ Cảnh Cựu Ước: Trong ngữ cảnh của Xa-cha-ri, người chăn bị khước từ và được trả 30 miếng bạc có thể trước hết ám chỉ đến một nhân vật tiên tri đương thời (có thể chính Xa-cha-ri, hoặc một nhà lãnh đạo thiêng liêng khác) bị dân chúng khinh dể. Nó cũng có thể tượng trưng cho việc Y-sơ-ra-ên khước từ sự chăm sóc của chính Đức Giê-hô-va, dẫn đến sự phán xét. Ở tầng này, nó là lời tiên tri về sự bội nghịch của dân sự và hình phạt của họ.

2. Nghĩa Mở Rộng & Ứng Nghiệm Mê-si (Messianic Fulfillment): Tuy nhiên, nhiều lời tiên tri trong Cựu Ước có một tầng ý nghĩa đầy đủ hơn (fuller sense, sensus plenior) chỉ được bày tỏ trọn vẹn trong Đấng Mê-si. Người chăn trong Xa-cha-ri 11 mang những đặc điểm thần tính (nhận lệnh trực tiếp từ Đức Giê-hô-va, đại diện cho giao ước). Sự khước từ ông ta là hình bóng cho sự khước từ tột cùng của loài người đối với chính Đức Chúa Trời. Do đó, sự ứng nghiệm chính xác đến kinh ngạc trong cuộc đời Chúa Giê-xu không phải là ngẫu nhiên.

Theo nguyên tắc giải kinh của chính Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ là trung tâm và chìa khóa để hiểu Cựu Ước (Lu-ca 24:27, 44). Ma-thi-ơ, dưới sự soi dẫn của Thánh Linh, đã nhận ra và công bố Xa-cha-ri 11:12-13 là lời tiên tri được ứng nghiệm trọn vẹn và cao nhất trong Đấng Mê-si Giê-xu. Vì vậy, đối với Cơ Đốc nhân, đây chắc chắn là một lời tiên tri về Đấng Mê-si, được bày tỏ qua hình bóng tiên tri và được làm trọn trong thực tế lịch sử của Chúa Giê-xu.

Lẽ thật từ phân đoạn này không chỉ dừng ở sự tìm hiểu học thuật, mà phải biến đổi đời sống chúng ta.

1. Nhận Biết Giá Trị Thật Của Đấng Christ: Thế gian vẫn đang định giá Chúa Giê-xu bằng "ba mươi miếng bạc" – xem Ngài là không đáng, là một lựa chọn trong muôn vàn lựa chọn, hoặc một công cụ để đạt mục đích cá nhân. Cơ Đốc nhân được kêu gọi tôn Ngài là Chúa (Phi-líp 2:11), nhận biết Ngài là kho báu vô giá, xứng đáng với tất cả (Ma-thi-ơ 13:44-46). Chúng ta có đang đánh giá Ngài bằng giá của một nô lệ (chỉ cần dành chút thời gian, tiền bạc dư thừa) hay bằng cả cuộc đời mình?

2. Cảnh Giác Tinh Thần "Bán Chúa": Hành động của Giu-đa bắt đầu từ lòng tham (Giăng 12:6). Mỗi khi chúng ta để lòng tham, sự ích kỷ, ham muốn danh vọng hay sự tiện nghi dẫn dắt, chúng ta cũng đang ra giá "ba mươi miếng bạc" để đổi lấy linh hồn mình. Hãy xét lòng thường xuyên.

3. An Ủi Trong Sự Khước Từ: Chúa Giê-xu, Đấng Chăn Chiên Lành, đã bị chính bầy chiên của Ngài khước từ và định giá rẻ mạt. Nếu bạn là một tín hữu trung tín đang cảm thấy bị hiểu lầm, khước từ, hoặc bị đánh giá thấp vì đức tin và sự vâng lời, hãy nhớ rằng bạn đang đồng chia sẻ sự thương khó của Ngài. Ngài thấu hiểu hoàn toàn (Hê-bơ-rơ 4:15).

4. Sự Tể Trị Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời: Ngay cả sự phản bội tệ hại nhất và sự bất chính của con người (việc bán Chúa) cũng nằm trong chủ quyền của Đức Chúa Trời để thực hiện kế hoạch cứu rỗi của Ngài (Công vụ 2:23). Điều này cho chúng ta sự bình an và tin cậy tuyệt đối. Không có sự dữ nào, không có sự phản bội nào có thể làm hỏng kế hoạch tốt lành của Ngài cho những kẻ yêu mến Ngài (Rô-ma 8:28).

5. Đáp Ứng Bằng Lòng Biết Ơn Và Thờ Phượng: Cuối cùng, phản ứng thích hợp của chúng ta là sự thờ phượng. Chúng ta từng là những kẻ "định giá" Chúa cách rẻ mạt, nhưng nhờ huyết Ngài, chúng ta được kể là có giá trị. Hãy sống một đời sống biết ơn, dâng chính mình làm của lễ sống và thánh cho Ngài (Rô-ma 12:1).

Xa-cha-ri 11:12-13, trong ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh và sự dạy dỗ của Tân Ước, quả thực là một lời tiên tri mạnh mẽ và chính xác về Đấng Mê-si Giê-xu. Nó tiên báo một cách kỳ diệu số tiền phản bội, hành động khinh miệt số bạc ấy, và sự liên hệ đến thợ gốm/đồng tiền. Lời tiên tri này không chỉ chứng minh cho thần tính của Kinh Thánh và sự chính xác của chương trình Đức Chúa Trời, mà còn phơi bày tấm lòng gian ác của con người và tình yêu vô điều kiện của Đức Chúa Trời. Ngài đã biến hành động phản bội đáng nguyền rủa nhất trong lịch sử thành phương tiện để hoàn thành sự cứu chuộc vĩ đại nhất. Là những người đã được cứu bởi ân điển này, chúng ta hãy sống xứng đáng với giá máu quý báu mà Đấng Chăn Chiên Lành đã trả để chuộc chúng ta về.