Kinh Luận Ngữ là gì?

Trong bối cảnh văn hóa và tôn giáo đa dạng, các tín hữu Tin Lành tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới đôi khi tiếp xúc với những tác phẩm triết học và đạo đức nổi tiếng từ các nền văn hóa khác, trong đó có Kinh Luận Ngữ. Là những người nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta cần có một cái nhìn rõ ràng, khôn ngoan và căn cứ trên Kinh Thánh về các tác phẩm như vậy. Bài viết này sẽ tìm hiểu về Kinh Luận Ngữ, đối chiếu với những lẽ thật của Kinh Thánh, và tìm kiếm sự hướng dẫn thực tiễn cho đời sống đức tin của chúng ta.

Kinh Luận Ngữ (論語) là một tác phẩm cổ điển của Trung Hoa, ghi chép lại những lời dạy, cuộc đối thoại và tư tưởng của Khổng Tử (孔子) cùng các môn đệ của ông. Tác phẩm này hình thành vào khoảng thời kỳ Xuân Thu (khoảng thế kỷ 5-4 TCN) và được các học trò của Khổng Tử biên soạn lại sau khi ông qua đời. Luận Ngữ là nền tảng của Nho giáo, một hệ thống triết học xã hội, đạo đức và triết lý chính trị có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam.

Nội dung chính của Kinh Luận Ngữ xoay quanh các chủ đề như đạo đức cá nhân, đạo trị quốc, các mối quan hệ trong xã hội (quân-thần, phụ-tử, phu-phụ, huynh-đệ, bằng-hữu), sự tu dưỡng bản thân, lòng nhân (仁), sự chính trực, và lễ nghi. Mục tiêu tối thượng là xây dựng một xã hội trật tự, hài hòa thông qua việc mỗi cá nhân tự tu thân và thực hành đức hạnh.

Từ góc nhìn của một Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa lời của loài người và Lời của Đức Chúa Trời. Đây là điểm then chốt trong mọi sự suy xét.

Kinh Luận Ngữ là sản phẩm của trí tuệ và kinh nghiệm con người. Dù chứa đựng nhiều lời dạy khôn ngoan về ứng xử, nó không tuyên bố là mặc khải từ Đức Chúa Trời. Trong khi đó, Kinh Thánh tự chứng rằng nó là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi, có thẩm quyền tối cao và đủ để dạy dỗ, sửa trị con người:

"Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành." (2 Ti-mô-thê 3:16-17)

Từ ngữ "soi dẫn" trong nguyên văn Hy Lạp là theopneustos (θεόπνευστος), nghĩa đen là "được Đức Chúa Trời hà hơi". Điều này khẳng định nguồn gốc siêu nhiên của Kinh Thánh, một điều không tác phẩm nhân loại nào, dù hay đến đâu, có thể sánh được.

Khổng Tử dạy về "Thiên mệnh" (天命 - mệnh trời), nhưng đây là một khái niệm mơ hồ về một trật tự vũ trụ hơn là một Đấng Tạo Hóa cá nhân, yêu thương và có mối quan hệ với con người. Ngược lại, Kinh Thánh mặc khải rõ ràng về một Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa (Sáng-thế-ký 1:1), yêu thương thế gian (Giăng 3:16), và phán với loài người qua Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ (Hê-bơ-rơ 1:1-2).

Trên bề mặt, có một số điểm tương đồng giữa các lời dạy đạo đức trong Luận Ngữ và Kinh Thánh. Ví dụ:

• Lòng nhân/ yêu thương: Khổng Tử nhấn mạnh chữ "Nhân" (仁 - lòng thương người). Chúa Giê-xu dạy điều răn lớn nhất là yêu Chúa và yêu người lân cận như chính mình (Mác 12:30-31).
• Đối xử với người: "Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân" (Điều gì mình không muốn, đừng làm cho người - Luận Ngữ 12.2). Kinh Thánh dạy: "Hễ điều chi mà các ngươi muốn người ta làm cho mình, thì cũng hãy làm điều đó cho họ" (Ma-thi-ơ 7:12).
• Sự chính trực: Cả hai đều đề cao sự ngay thẳng, trung tín.

Tuy nhiên, nền tảng, động cơ và mục đích của các giá trị này hoàn toàn khác biệt:

1. Nền Tảng: Đạo đức trong Luận Ngữ dựa trên sự tu dưỡng bản thân, lý trí và mong muốn một xã hội ổn định. Đạo đức Cơ Đốc bắt nguồn từ bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời và mối quan hệ được phục hồi với Ngài qua Chúa Giê-xu Christ. Chúng ta sống thánh khiết vì Đấng gọi chúng ta là thánh (1 Phi-e-rơ 1:15-16).

2. Động Cơ: Người theo Nho giáo có thể tu thân để đạt được "quân tử" (người quân tử), để danh thơm tiếng tốt, hoặc để hài hòa với trời đất. Động cơ của Cơ Đốc nhân là tình yêu và lòng biết ơn đáp lại ân điển của Chúa. "Ấy vì lòng yêu thương của Đấng Christ cảm động chúng tôi... Ngài đã chết thay cho mọi người, hầu cho những kẻ còn sống không vì chính mình mà sống nữa, nhưng sống vì Đấng đã chết và sống lại cho mình." (2 Cô-rinh-tô 5:14-15).

3. Khả Năng Thực Hiện: Nho giáo tin vào khả năng tự cải tạo của con người thông qua giáo dục và ý chí. Kinh Thánh chỉ ra rằng bản chất tội lỗi (hamartia - ἁμαρτία) của con người khiến họ không thể tự cứu mình hay sống trọn vẹn theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:23, Rô-ma 7:18-19). Sự thay đổi thật sự chỉ đến nhờ quyền năng của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).

Đây là sự khác biệt lớn nhất và quan trọng nhất. Kinh Luận Ngữ hoàn toàn không đề cập đến khái niệm tội lỗi chống nghịch Đức Chúa Trời, cũng như không có con đường giải quyết tận gốc vấn đề tội lỗi đó. Nó tập trung vào hành vi bên ngoài và sự tự nỗ lực.

Kinh Thánh mặc khải rằng vấn đề cốt lõi của nhân loại là tội lỗi đã cắt đứt mối tương giao với Đức Chúa Trời (Ê-sai 59:2). Mọi nỗ lực tự cứu của con người đều thất bại. Chính Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã đến thế gian, chết trên thập tự giá để gánh thay hình phạt tội lỗi cho chúng ta, và sống lại để ban sự sống đời đời cho ai tin Ngài. Đây là Ân Điển (χάρις - charis), là món quà nhưng không mà con người không thể tự kiếm được (Ê-phê-sô 2:8-9).

"Vả, tiền công của tội lỗi là sự chết; nhưng sự ban cho của Đức Chúa Trời là sự sống đời đời trong Đức Chúa Giê-xu Christ, Chúa chúng ta." (Rô-ma 6:23)

Kinh Luận Ngữ không có Đấng Christ, không có thập tự giá, không có sự phục sinh, và không có ân điển. Do đó, nó thiếu đi trung tâm điểm của lịch sử và hy vọng duy nhất cho nhân loại.

Vậy, với tư cách là những tín hữu Tin Lành, chúng ta nên tiếp cận Kinh Luận Ngữ và các tác phẩm triết học tương tự như thế nào?

1. Giữ Vững Thẩm Quyền Tối Cao Của Kinh Thánh: Hãy luôn dùng Lời Chúa làm tiêu chuẩn và thước đo cho mọi tư tưởng (Công vụ 17:11). Mọi triết lý, lời dạy nào trái nghịch với lẽ thật của Phúc Âm đều phải bị bác bỏ. Mọi điểm tương đồng bề ngoài phải được xem xét lại dưới ánh sáng của động cơ và nền tảng Cơ Đốc.

2. Tiếp Nhận Cách Khôn Ngoan: Có thể tham khảo, học hỏi những lời khuyên khôn ngoan về cách cư xử, tu dưỡng bản thân trong xã hội, nhưng phải hiểu rằng đó là sự khôn ngoan của loài người, không phải lẽ thật thuộc linh. Sự khôn ngoan thật bắt đầu từ sự kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 9:10).

3. Làm Sáng Danh Chúa Trong Văn Hóa: Hiểu biết về Luận Ngữ giúp chúng ta hiểu hơn về nền tảng văn hóa và tư duy của nhiều người xung quanh, đặc biệt trong bối cảnh Á Đông. Điều này có thể trở thành một điểm tiếp xúc để chia sẻ Phúc Âm. Chúng ta có thể chỉ ra những khát vọng về trật tự, đạo đức, hòa bình mà Luận Ngữ hướng tới, và sau đó giới thiệu Đấng Christ là sự ứng nghiệm trọn vẹn và siêu việt cho những khát vọng ấy.

4. Tập Trung Vào Sự Biến Đổi Bởi Thánh Linh: Thay vì dựa vào sự tự tu dưỡng như trong Nho giáo, chúng ta phải sống nhờ năng quyền của Đức Thánh Linh. Hãy cầu xin Ngài mỗi ngày làm đổi mới tâm thần chúng ta, để chúng ta được biến hóa theo hình ảnh của Chúa Christ (Rô-ma 12:2, 2 Cô-rinh-tô 3:18). Đạo đức Cơ Đốc là kết quả của đời sống mới trong Christ, không phải nguyên nhân để được cứu.

5. Sống Với Hy Vọng Đời Đời: Triết lý nhân sinh trong Luận Ngữ chủ yếu tập trung vào đời này. Đức tin của chúng ta đặt hy vọng vào sự sống lại và cõi đời đời. Điều này thúc đẩy chúng ta sống vì những giá trị vĩnh cửu, không chỉ vì sự ổn định tạm thời của xã hội hiện tại.

Kinh Luận Ngữ là một tác phẩm văn hóa và triết học quan trọng, phản ánh sự khôn ngoan và khát vọng đạo đức của con người. Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta nhận biết rằng nó thiếu vắng lẽ thật trọng tâm về tội lỗi, ân điển và Đấng Cứu Rỗi Giê-xu Christ. Sự khôn ngoan cao nhất không đến từ việc tu thân để đạt tới một lý tưởng con người, mà đến từ việc nhận biết Đấng Christ, "là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" (1 Cô-rinh-tô 1:24).

Hãy trân trọng Lời Chúa như kho báu vô giá, đủ để khiến chúng ta "được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành" (2 Ti-mô-thê 3:17). Trong mọi sự học hỏi và tiếp xúc với các hệ tư tưởng thế gian, hãy giữ vững lòng trung tín với Phúc Âm thuần túy của Chúa Giê-xu Christ, là nền tảng duy nhất cho đức tin, đạo đức và hy vọng đời đời của chúng ta.