Kỳ Tai Hại Của Gia-Cốp
Trong hành trình đức tin, có những giai đoạn được mô tả là thời kỳ khó khăn, thử thách cùng cực, mà Kinh Thánh dùng một cụm từ đặc biệt để nói về: “Kỳ tai hại của Gia-cốp”. Đây không chỉ là một thuật ngữ tiên tri về tương lai, mà còn là một khái niệm chứa đựng những bài học thâm thúy về bản chất tội lỗi, sự đoán phạt và quan trọng hơn hết, là lời hứa về sự giải cứu và sự hiện diện của Đức Chúa Trời ngay trong cơn hoạn nạn. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai triển ý nghĩa của kỳ tai hại này dựa trên nền tảng Kinh Thánh, phân tích ngữ cảnh, từ ngữ gốc, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Cụm từ “kỳ tai hại của Gia-cốp” xuất hiện trực tiếp trong Giê-rê-mi 30:7 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925): “Ôi! ngày ấy là lớn, đến nỗi không có ngày nào giống như; ấy là kỳ tai hại của Gia-cốp! Nhưng nó sẽ được cứu thoát khỏi đó.”
Để hiểu trọn vẹn, chúng ta phải đặt câu này trong bối cảnh rộng lớn hơn của các sách tiên tri. Tiên tri Giê-rê-mi rao truyền sứ điệp này trong thời điểm vương quốc Giu-đa sắp sửa sụp đổ dưới tay người Ba-by-lôn. Sứ điệp chương 30-33 thường được gọi là “Sách Yên Ủi”, vì giữa những lời cảnh báo về sự phán xét, Đức Giê-hô-va hứa về sự phục hồi và một giao ước mới trong tương lai.
Tên “Gia-cốp” ở đây không chỉ ám chỉ tổ phụ cá nhân, mà là tên khác của Y-sơ-ra-ên, con cháu của mười hai chi phái. Nó nhấn mạnh đến bản chất trần tụy, yếu đuối và hay dối trá của dân sự (như Gia-cốp trong Sáng Thế Ký), trái ngược với tên “Y-sơ-ra-ên” – người đã chiến đấu với Đức Chúa Trời và được ban phước. “Kỳ tai hại” (trouble, distress) nói đến một thời kỳ khốn khổ, gian truân chưa từng thấy.
Từ đoạn chính trong Giê-rê-mi, cùng với những lời tiên tri song song trong các sách khác, chúng ta có thể phác họa một bức tranh về kỳ tai hại này:
1. Là Một Ngày Lớn và Vô Song (Giê-rê-mi 30:7): Cụm từ “không có ngày nào giống như” cho thấy tính chất đặc biệt, chưa từng xảy ra và khủng khiếp nhất trong lịch sử của dân tộc này. Nó vượt qua cả nỗi khổ trong kiếp nô lệ tại Ai Cập hay sự tàn phá của đế quốc A-si-ri.
2. Liên Quan Đến Sự Đau Đớn và Sợ Hãi Cùng Cực: Giê-rê-mi 30:5-6 mô tả: “Đức Giê-hô-va phán như vầy: Chúng ta có nghe tiếng run rẩy, sợ hãi, không có sự bình an. Hãy hỏi và xem thử đờn ông có sanh đẻ chăng? Sao tôi thấy mọi người nam tay để trên hông mình như đờn bà đương đẻ? Mặt mọi người trở nên xanh lét?” Đây là hình ảnh của sự kinh hoàng đến mức đàn ông cũng trải qua cơn đau như phụ nữ chuyển dạ, mặt mày tái mét vì sợ hãi.
3. Là Công Cụ Đoán Phạt và Thanh Tẩy: Kỳ tai hại này không phải là một tai ương ngẫu nhiên, mà là sự phán xét có chủ đích của Đức Chúa Trời dành cho dân Ngài vì cớ tội lỗi và sự bội nghịch của họ. Giê-rê-mi 30:14-15 nói rõ: “Phàm những kẻ yêu mới ngươi đều đã quên ngươi, không tìm hỏi ngươi. Vì ta đã đánh ngươi bằng sự đánh của kẻ thù nghịch, bằng sự sửa phạt hung ác, tại cớ tội ác ngươi lớn quá, tội lỗi ngươi nhiều quá.” Mục đích sau cùng là đưa dân sự trở lại với Đức Giê-hô-va.
4. Nhưng Có Một Giới Hạn và Một Lời Hứa Giải Cứu: Điểm then chốt là câu cuối của Giê-rê-mi 30:7: “Nhưng nó sẽ được cứu thoát khỏi đó.” Đức Chúa Trời không từ bỏ dân Ngài. Sự phán xét không phải là cứu cánh, mà là phương tiện dẫn đến sự phục hồi. Giê-rê-mi 30:11 khẳng định: “Ta sẽ ở cùng ngươi đặng giải cứu ngươi... Dầu ta có diệt hết thảy các nước trong đó ta đã làm tan ngươi ra, song ta chẳng diệt hết ngươi.”
Nhiều nhà giải kinh tin rằng “kỳ tai hại của Gia-cốp” không chỉ ứng nghiệm một phần trong sự phá hủy Giê-ru-sa-lem năm 586 TCN và năm 70 SCN, mà còn có một sự ứng nghiệm cuối cùng và đầy đủ hơn trong tương lai, liên quan đến thời kỳ cuối cùng trước khi Đấng Mê-si trở lại. Điều này được hỗ trợ bởi lời tiên tri của Đa-ni-ên và chính Chúa Giê-xu.
Đa-ni-ên 12:1 nói: “Sẽ có một thời kỳ khốn nạn, đến nỗi từ khi mới có nước đến kỳ đó cũng chẳng có như vậy.” Sự tương đồng về ngôn ngữ (“không có... như vậy”) với Giê-rê-mi 30:7 là rất rõ. Đa-ni-ên nói thêm đây là thời kỳ dân Đa-ni-ên (tức dân Do Thái) được cứu.
Chúa Giê-xu Christ, trong bài giảng trên núi Ô-li-ve (Ma-thi-ơ 24:15-22), đã trích dẫn lời tiên tri của Đa-ni-ên và mô tả một “sự tai hại” (tribulation) lớn chưa từng có. Ngài phán: “Vì lúc ấy sẽ có sự tai hại lớn, đến nỗi từ khi mới có trời đất cho đến bây giờ chưa từng có như vậy, mà sau nầy cũng chẳng hề có nữa.” (câu 21). Ngài liên kết thời kỳ này trực tiếp với sự hiện ra của “sự gớm ghiếc tàn nát” (phản Christ) và nói rằng nếu những ngày ấy không được rút ngắn lại thì không một người nào được cứu, nhưng vì cớ những kẻ được chọn thì những ngày ấy sẽ được rút ngắn.
Sứ đồ Phao-lô cũng nói về một “kẻ nghịch” sẽ tôn mình lên trong đền thờ Đức Chúa Trời (II Tê-sa-lô-ni-ca 2:3-4), và nhiều người tin rằng đây là cùng một sự kiện.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ được dịch là “tai hại” trong Giê-rê-mi 30:7 là צָרָה (tsarah). Từ này có nghĩa gốc là “bị ép chặt, bị bó lại, bị đè nén”. Nó diễn tả một tình trạng bị dồn vào chân tường, không có lối thoát, dẫn đến sự khốn cùng, đau khổ và nguy hiểm. Tsarah không phải là một rắc rối nhỏ, mà là một cơn hoạn nạn lớn, một sự khủng hoảng toàn diện.
Trong bản Bảy Mươi (Septuagint – bản dịch tiếng Hy Lạp), từ này được dịch là θλῖψις (thlipsis), cũng có nghĩa là “sự đè nén, áp lực, khốn khổ”. Chính từ thlipsis này được dùng trong Ma-thi-ơ 24:21, 29 và nhiều chỗ khác trong Tân Ước để nói về “sự tai hại” thời kỳ cuối cùng. Điều này cho thấy sự liên tục và nhất quán trong mặc khải Kinh Thánh về chủ đề này.
Dù có những tranh luận thần học về thời điểm ứng nghiệm cuối cùng, lẽ thật về “kỳ tai hại của Gia-cốp” mang đến cho chúng ta những bài học sâu sắc và thiết thực:
1. Nghiêm Túc Nhìn Nhận Tội Lỗi và Sự Đoán Phạt của Đức Chúa Trời: Lịch sử Y-sơ-ra-ên là một bài học cảnh tỉnh. Đức Chúa Trời thánh khiết không thể nhắm mắt làm ngơ trước tội lỗi của dân Ngài, ngay cả dân được chọn. Sự sửa phạt là bằng chứng của tình yêu thương (Châm Ngôn 3:11-12; Hê-bơ-rơ 12:6). Chúng ta cần có thái độ kính sợ Chúa, ăn năn tội lỗi cá nhân và cộng đồng, tránh xa sự bội đạo.
2. Giữ Vững Niềm Tin Vào Lời Hứa Giải Cứu Của Đức Chúa Trời Giữa Cơn Bão Tố: Thông điệp xuyên suốt là: “Nhưng nó sẽ được cứu thoát.” Đức Chúa Trời là Đấng trung tín. Ngay trong những lời cảnh báo khắc nghiệt nhất, Ngài luôn đặt để một lời hứa. Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, chúng ta có lời hứa rằng Chúa Giê-xu Christ đã chiến thắng thế gian (Giăng 16:33). Dù phải trải qua thử thách, thậm chí bắt bớ, chúng ta vững tin rằng không điều gì có thể tách chúng ta khỏi tình yêu của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ (Rô-ma 8:35-39).
3. Hiểu Biết Về Các Dấu Hiệu Thời Đại Với Tâm Trạng Tỉnh Thức và Hy Vọng: Việc nghiên cứu các lời tiên tri như về “kỳ tai hại” không nhằm mục đích kích động sự sợ hãi hay tò mò vô ích, mà để thúc giục chúng ta sống tỉnh thức, sẵn sàng và hầu việc Chúa cách trung tín (Ma-thi-ơ 24:42-44). Nó củng cố niềm hy vọng về sự trở lại vinh hiển của Chúa chúng ta và sự thiết lập vương quốc đời đời của Ngài.
4. Cầu Nguyện Cho Dân Tộc Y-sơ-ra-ên và Sự Cứu Rỗi Của Họ: Kinh Thánh dạy chúng ta phải cầu nguyện cho sự bình an của Giê-ru-sa-lem (Thi Thiên 122:6). Quan trọng hơn, chúng ta cầu nguyện để dân Do Thái nhận biết Chúa Giê-xu chính là Đấng Mê-si của họ (Rô-ma 10:1). Lời hứa cứu họ ra khỏi “kỳ tai hại” rốt ráo nhất chính là sự cứu rỗi linh hồn qua đức tin nơi Đấng Christ.
5. Tìm Kiếm Nơi Ẩn Nấu Thuộc Linh Trong Chúa: Trước mọi sự khốn khó, tai hại, dù thuộc linh hay thuộc thể, nơi ẩn náu an toàn duy nhất của chúng ta là chính Đức Chúa Trời. Thi Thiên 46:1 tuyên bố: “Đức Chúa Trời là nơi nương náu và sức lực của chúng tôi, Ngài sẵn giúp đỡ trong cơn gian truân.” Thay vì hoảng sợ, chúng ta học tập trao mọi lo lắng cho Ngài.
“Kỳ tai hại của Gia-cốp” là một khái niệm phức tạp, kết nối giữa lịch sử, tiên tri và thần học. Nó vẽ nên một bức tranh u ám về sự phán xét không thể tránh khỏi đối với tội lỗi, nhưng ngay ở trung tâm bức tranh ấy, ánh sáng của lời hứa cứu rỗi và sự trung tín của Đức Chúa Trời chiếu rọi xuyên qua bóng tối. Đối với chúng ta là những người tin nhận Chúa Giê-xu Christ, nghiên cứu về điều này không khiến chúng ta chán nản, mà trái lại, củng cố đức tin của chúng ta nơi Đấng làm chủ lịch sử. Ngài biết rõ kỳ tai hại, Ngài đã định giới hạn cho nó, và Ngài chính là Đấng giải cứu sau cùng. Trong mọi hoàn cảnh, hãy ghi nhớ lời khích lệ từ chính những lời tiên tri về sự tai hại: “Đức Giê-hô-va vạn quân ở cùng chúng ta, Đức Chúa Trời của Gia-cốp là nơi nương náu cao cho chúng ta.” (Thi Thiên 46:7, 11). A-men.