Tín Điều Athanasius là gì?

Trong kho tàng các tuyên tín lịch sử của Hội Thánh Cơ Đốc, bên cạnh **Tín Điều Các Sứ Đồ** và **Tín Điều Nicene**, còn có một văn kiện quan trọng, sâu sắc và đầy uy quyền về mặt thần học: **Tín Điều Athanasius** (Athanasian Creed, hay *Quicunque Vult*). Mặc dù tên gọi gắn liền với Giáo phụ Athanasius (khoảng 296-373 S.C.), một chiến sĩ kiên trì bảo vệ thần tính của Đấng Christ chống lại bè phái Arian, nhưng các học giả hiện đại tin rằng tín điều này có thể được soạn thảo ở Tây Âu vào thế kỷ thứ 5 hoặc thứ 6. Dù nguồn gốc thế nào, Tín Điều Athanasius vẫn đứng vững như một công trình trí tuệ xuất sắc, hệ thống hóa và trình bày minh bạch học thuyết căn bản của Cơ Đốc giáo chính thống: **Sự Ba Ngôi** (Trinitas) và **Thần Tính của Đấng Christ** (Christolology). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nội dung, bối cảnh, nền tảng Kinh Thánh và ý nghĩa ứng dụng thiết thực của tín điều này cho đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Để hiểu được sự sắc bén và tính chất "không khoan nhượng" trong ngôn từ của Tín Điều Athanasius, chúng ta phải đặt nó vào bối cảnh các cuộc tranh luận thần học dữ dội trong thế kỷ thứ 4 và 5. Lạc giáo lớn nhất đe dọa Hội Thánh thời kỳ đó là **chủ nghĩa Arian**, do Arius, một trưởng lão ở Alexandria, khởi xướng. Arius dạy rằng Chúa Con (Logos) là một tạo vật được dựng nên bởi Đức Chúa Cha, do đó không đồng đẳng, đồng vĩnh cửu hay đồng bản thể với Đức Chúa Cha. Nói cách khác, "**Đã có một lúc Ngài (Chúa Con) chưa hiện hữu**" (*There was a time when He was not*). Giáo lý này tấn công thẳng vào trọng tâm của Phúc Âm: Nếu Đấng Christ không hoàn toàn là Đức Chúa Trời, thì sự chết của Ngài không thể có giá trị vô hạn để chuộc tội cho nhân loại; và nếu Ngài không hoàn toàn là người, thì Ngài không thể đại diện cho nhân loại và chịu chết thay chúng ta.

Giáo phụ Athanasius đã dũng cảm đứng lên bảo vệ chân lý, và chính từ cuộc chiến này, **Tín Điều Nicene** (325 S.C.) được hình thành, khẳng định Chúa Con là "**đồng bản thể với Đức Chúa Cha**" (homousios). Tín Điều Athanasius, ra đời sau đó, như một bản tóm tắt đầy đủ và có hệ thống hơn, nhằm bảo vệ cả hai chân lý then chốt: **Một Đức Chúa Trời trong Ba Ngôi**, và **Đấng Christ trọn vẹn là Đức Chúa Trời và trọn vẹn là người**. Nó hoạt động như một "bức tường thành" bằng ngôn từ, ngăn chặn mọi sự mập mờ, nửa vời trong giáo lý căn bản.

Tín Điều Athanasius có thể được chia thành hai phần chính: **Phần một (câu 3-28) bàn về giáo lý Chúa Ba Ngôi**, và **Phần hai (câu 29-43) bàn về thần-nhân tính của Đấng Christ**. Lời mở đầu và kết luận trang nghiêm nhấn mạnh sự cần thiết phải giữ vững đức tin này để được cứu rỗi, cho thấy tầm quan trọng sống còn của nó.

A. Giáo Lý Chúa Ba Ngôi: Sự Hiệp Nhất và Phân Biệt

Tín điều bắt đầu với một tuyên bố mạnh mẽ: "Ai muốn được cứu rỗi, trước hết phải giữ đức tin Cơ Đốc phổ quát... Đây là đức tin Cơ Đốc phổ quát: chúng ta thờ phượng một Đức Chúa Trời trong Ba Ngôi, và Ba Ngôi trong sự hiệp nhất." Ngay lập tức, nó đối mặt với nghịch lý trung tâm của mặc khải: **Một nhưng Ba, Ba nhưng Một**.

Tín điều sử dụng các thuật ngữ chính xác để bảo vệ chân lý này khỏi hai sai lầm: **Thuyết Vị Thần** (Tritheism - ba thần) và **Thuyết Một Thần Hình Thức** (Modalism - một thần xuất hiện dưới ba hình thức). Nó khẳng định:

• Hiệp Nhất về Bản Thể: "Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Linh có một thần tính duy nhất, vinh hiển ngang nhau, oai nghi đời đời ngang nhau." Danh từ Hy Lạp ousia (bản thể) được dùng để chỉ sự hiệp nhất này. Cả Ba Ngôi đều đồng đẳng, đồng vĩnh cửu, toàn năng và là Chúa.
• Phân Biệt về Ngôi Vị: "Thế nhưng, Chúa Cha không phải là Chúa Con, Chúa Con không phải là Chúa Cha, Chúa Thánh Linh không phải là Chúa Cha hay Chúa Con." Danh từ Hy Lạp hypostasis (ngôi vị) được dùng để chỉ sự phân biệt này. Mỗi Ngôi Vị có những thuộc tính quan hệ riêng biệt: Chúa Cha không do ai sinh ra; Chúa Con được sinh ra từ Chúa Cha; Chúa Thánh Linh nhiệm xuất từ Chúa Cha và Chúa Con (theo bản tín điều Latinh).

Điều này hoàn toàn phù hợp với mặc khải Kinh Thánh. Chúa Cha phán về Chúa Con: "Ngôi là Con Ta... Ngày nay Ta đã sanh Ngươi" (Thi thiên 2:7, Hê-bơ-rơ 1:5). Chúa Giê-xu phán về Thánh Linh: "Đấng Yên ủi... mà Cha sẽ nhân danh Ta sai đến" (Giăng 14:26). Lệnh truyền đại mạng lệnh làm báp-tem "nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh" (Ma-thi-ơ 28:19) hàm chứa cả sự phân biệt (ba danh xưng) lẫn hiệp nhất (một Danh duy nhất).

B. Thần-Nhân Tính của Đấng Christ: Sự Hợp Nhất không Pha Trộn

Phần thứ hai của tín điều tập trung vào Chúa Cứu Thế Giê-xu, khẳng định Ngài là Đấng Cứu Rỗi duy nhất và đầy đủ. Đây là lời đáp trực tiếp cho chủ nghĩa Arian và các lạc giáo sau này (như Apollinarianism, Nestorianism, Eutychianism). Tín điều tuyên bố:

• Trọn vẹn là Đức Chúa Trời: "Đức tin đúng đắn là chúng ta tin và tuyên xưng rằng Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, là Đức Chúa Trời và là Người." Ngài "bình đẳng với Đức Chúa Cha về thần tính".
• Trọn vẹn là Người: Ngài có "một linh hồn hợp lý và một thân thể loài người." Ngài thật sự chịu đau đớn, chịu chết và sống lại trong thân thể.
• Hợp nhất trong một Ngôi Vị: "Thần tính và nhân tính được hiệp nhất trong một Ngôi Vị, không hề phân chia, tách rời, pha trộn hay lẫn lộn." Hai bản tính (Hy Lạp: physeis) tồn tại trọn vẹn trong một Con Người duy nhất (Hy Lạp: prosopon/hypostasis).

Nền tảng Kinh Thánh cho điều này thật vững chắc. Về thần tính: "Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt" (Giăng 1:1,14). "Ai thấy Ta đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Về nhân tính: Ngài "thấy mệt mỏi" (Giăng 4:6), "khóc" (Giăng 11:35), và kêu lên "Đức Chúa Trời tôi ơi... sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46). Sứ đồ Phao-lô tóm tắt: "Vì trong Ngài có mọi sự đầy đủ của thần tính ngự trong thân thể" (Cô-lô-se 2:9). Chính sự hợp nhất này khiến sự chết của Ngài có giá trị cứu chuộc vô hạn (vì là Đức Chúa Trời) và có hiệu lực thay thế (vì là con người thật).

Một tín điều cổ xưa với những thuật ngữ thần học phức tạp có liên quan gì đến đời sống hằng ngày của một Cơ Đốc nhân thế kỷ 21? Thưa, liên quan sâu sắc! Giáo lý đúng đắn dẫn đến sự thờ phượng đúng đắn, đức tin vững vàng và tình yêu nồng cháy.

1. Nền Tảng cho Sự Cứu Rỗi Vững Chắc: Đức tin của chúng ta không đặt trên cảm xúc hay trải nghiệm chủ quan, nhưng trên một Đấng Christ khách quan và lịch sử. Biết rằng Đấng chúng ta tin cậy không phải là một thụ tạo cao cấp hay một thầy dạy thuần túy, mà chính là **Đức Chúa Trời hằng sống mang lấy xác thịt**, khiến chúng ta hoàn toàn an tâm. Sự cứu rỗi của chúng ta được đảm bảo bởi chính thân vị và công việc của Ngài. Như tín điều tuyên bố, giữ vững đức tin này là thiết yếu cho sự cứu rỗi, bởi vì nó xác định chính đối tượng của đức tin chúng ta.

2. Động Lực cho Sự Thờ Phượng và Cầu Nguyện Phong Phú: Hiểu biết về Chúa Ba Ngôi mở ra một chiều kích mới trong mối tương giao với Đức Chúa Trời. Chúng ta cầu nguyện với **Chúa Cha** (Ma-thi-ơ 6:9), nhờ **Chúa Con** (Giăng 14:13-14), trong quyền năng của **Chúa Thánh Linh** (Giu-đe 1:20). Sự thờ phượng trở nên trọn vẹn khi chúng ta tôn cao Chúa Cha vì kế hoạch cứu chuộc, tôn cao Chúa Con vì đã hoàn thành công việc cứu chuộc, và tôn cao Chúa Thánh Linh vì áp dụng công việc cứu chuộc đó vào lòng chúng ta.

3. Khuôn Mẫu cho Mối Quan Hệ và Cộng Đồng: Chúa Ba Ngôi là một cộng đồng yêu thương trọn vẹn và vĩnh cửu. Chúa Cha yêu Chúa Con (Giăng 3:35), Chúa Con vâng phục và tôn vinh Chúa Cha (Giăng 17:4), và Thánh Linh tôn vinh Chúa Con (Giăng 16:14). Mối quan hệ hiệp một nhưng đa dạng này là khuôn mẫu tối cao cho **hôn nhân** (sự hiệp một), **gia đình** và **Hội Thánh**. Chúng ta được kêu gọi để phản chiếu tình yêu và sự hiệp một của Ba Ngôi trong các mối tương giao của mình (Giăng 17:21).

4. Vũ Khí Chống Lại Sự Dối Trá và Chủ Nghĩa Tương Đối: Trong một thời đại mà chân lý thường bị xem là mơ hồ và mang tính cá nhân, Tín Điều Athanasius nhắc nhở chúng ta rằng đức tin Cơ Đốc có **những ranh giới rõ ràng**. Nó dạy chúng ta phân biệt giữa chân lý và sai lầm, giữa đức tin chính thống và tà giáo. Việc nghiên cứu và nắm vững các giáo lý nền tảng này trang bị cho chúng ta để "binh vực cho đạo thánh" (Giu-đe 1:3) với lòng khiêm nhường nhưng kiên định.

5. Bảo Vệ Sự Trọn Vẹn của Phúc Âm: Mọi sự giảng dạy và rao truyền Phúc Âm phải luôn quy về Chúa Giê-xu Christ trọn vẹn là Đức Chúa Trời và trọn vẹn là người. Một "chúa" không phải là Đức Chúa Trời thì không thể cứu. Một "cứu chúa" không phải là người thì không thể chết thay. Mọi lời chứng, bài giảng và sự an ủi của chúng ta phải bắt nguồn từ Đấng Christ của Kinh Thánh, như tín điều này đã tóm lược.

Tín Điều Athanasius không phải là một văn bản để thay thế Kinh Thánh, nhưng là **tấm gương phản chiếu trung thành những chân lý trọng tâm của Kinh Thánh**. Nó đứng như một di sản quý giá từ những thế hệ Cơ Đốc nhân đầu tiên, những người đã chiến đấu, suy tư và đúc kết đức tin của mình để bảo vệ Phúc Âm thuần khiết cho chúng ta ngày nay. Đối với Cơ Đốc nhân Tin Lành, việc nghiên cứu các tín điều lịch sử không phải để ràng buộc bởi truyền thống của loài người, mà để chúng ta "chắc lấy lời sự sống" (Phi-líp 2:16) đã được Hội Thánh khắp nơi và mọi thời đại tuyên xưng.

Hãy để những lời tuyên tín sâu sắc này không chỉ là kiến thức trong đầu, mà còn là ngọn lửa trong tim, dẫn chúng ta đến sự thờ phượng sâu nhiệt hơn, đức tin vững chắc hơn, và tình yêu nồng nàn hơn dành cho Đức Chúa Trời Ba Ngôi - Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Linh - Đấng đáng được tôn cao đời đời. A-men.