Hôn Nhân Platon Là Gì?
Trong bối cảnh văn hóa và tâm lý đương đại, thuật ngữ “hôn nhân Platon” thường được đề cập để mô tả một cuộc hôn nhân nơi vợ chồng sống như bạn bè, người đồng hành nhưng thiếu vắng hoặc từ bỏ mối quan hệ thân mật về thể xác. Khái niệm này bắt nguồn từ tư tưởng của triết gia Hy Lạp Plato, người đề cao tình yêu thuần khiết, phi thể xác (Eros). Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải đặt mọi khái niệm dưới ánh sáng của Lời Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ tìm hiểu sâu về khái niệm này, đối chiếu với giáo lý Kinh Thánh toàn diện về hôn nhân, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống gia đình Cơ Đốc.
Thuật ngữ “Platonic love” (tình yêu Platon) xuất phát từ các tác phẩm của Plato, đặc biệt là trong “Symposium” (Bữa tiệc), nơi Socrates trình bày về các cấp độ của tình yêu. Plato phân biệt giữa tình yêu thể xác thấp kém (Eros hướng về cái đẹp vật chất) và tình yêu hướng thượng, thuần khiết đối với cái đẹp tuyệt đối, chân lý và ý niệm. Trong cách hiểu phổ thông hiện nay, “tình yêu Platon” thường được hiểu là tình cảm sâu sắc, gắn bó nhưng không có ham muốn hoặc biểu hiện thể xác.
Tuy nhiên, Kinh Thánh trình bày một quan điểm toàn vẹn và cân bằng về hôn nhân. Hôn nhân không phải chỉ là một mối quan hệ thuần túy tinh thần (Platon), cũng không phải chỉ là một giao ước thể xác. Đó là một giao ước toàn diện do Đức Chúa Trời thiết lập, bao hàm sự hiệp nhất trên mọi phương diện: thuộc linh, tâm lý, tình cảm và thể xác. Sự phân tách hay đề cao một mặt nào đó một cách cực đoan đều có thể dẫn đến sự thiếu cân bằng không phù hợp với ý muốn nguyên thủy của Đấng Tạo Hóa.
Nền tảng cho mọi nghiên cứu về hôn nhân Cơ Đốc đều bắt đầu từ Sáng-thế Ký:
“Vì vậy, người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu với vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt.” (Sáng-thế Ký 2:24, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925)
Cụm từ then chốt “một thịt” (tiếng Hê-bơ-rơ: בָּשָׂר אֶחָד - basar echad) mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Nó không chỉ nói đến sự kết hợp thể xác, mà còn biểu thị sự hiệp nhất toàn vẹn trong một mối quan hệ giao ước. Nó bao gồm:
1. Sự Hiệp Nhất Thuộc Linh: Đây là nền tảng. Hai người trở nên một trong mục đích, ý chỉ và sự tương giao với Đức Chúa Trời. Hôn nhân là hình bóng về mối quan hệ giữa Đấng Christ và Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:31-32). Không có sự hiệp nhất thuộc linh, hôn nhân sẽ thiếu đi cốt lõi.
2. Sự Hiệp Nhất Tâm Lý & Tình Cảm: Là sự đồng điệu trong tư tưởng, cảm xúc, sự đồng cảm, chia sẻ và yêu thương (agapē và philia). Đây chính là phần thường được nhấn mạnh trong “hôn nhân Platon”.
3. Sự Hiệp Nhất Thể Xác: Là sự bày tỏ cụ thể, trọn vẹn và thánh khiết của tình yêu trong khuôn khổ hôn nhân. Nó là “phần nổi của tảng băng,” là sự thể hiện vật chất của một giao ước thuộc linh và tình cảm đã có trước đó.
Ba khía cạnh này không tách rời trong quan điểm Kinh Thánh. Sách I Cô-rinh-tô chương 7 cung cấp những chỉ dẫn rất rõ ràng:
“Vợ chẳng có quyền tự chủ về thân mình, bèn là chồng; chồng cũng đồng thể ấy, chẳng có quyền tự chủ về thân mình, bèn là vợ. Đừng từ chối nhau, trừ ra bởi sự ưng thuận của cả đôi bên tạm thời, để chuyên lo sự cầu nguyện; rồi trở lại hiệp cùng nhau, kẻo quỉ Sa-tan thừa cơ đang khi anh em không tiết dục mà cám dỗ chăng.” (I Cô-rinh-tô 7:4-5)
Phân đoạn này cho thấy:
- Sự thân mật thể xác là một phần của quyền lợi và trách nhiệm hỗ tương trong hôn nhân.
- Việc kiêng cữ chỉ là tạm thời, có thỏa thuận và vì mục đích thuộc linh đặc biệt (cầu nguyện), chứ không phải là trạng thái vĩnh viễn hay lý tưởng.
- Sự từ chối lẫn nhau cách bừa bãi có thể mở ra cơ hội cho sự cám dỗ của Sa-tan. Điều này cho thấy Kinh Thánh rất thực tế về nhu cầu và chức năng của mối quan hệ thể xác trong đời sống hôn nhân.
Vậy, có tồn tại một “hôn nhân Platon” hợp lý theo Kinh Thánh không? Câu trả lời cần sự khôn ngoan và phân biệt.
1. Những Trường Hợp Đặc Biệt Có Thể Chấp Nhận Được (Tạm Thời hoặc Vĩnh Viễn):
- Do Yếu Tố Sức Khỏe: Bệnh tật, tàn tật hoặc các lý do y khoa nghiêm trọng có thể khiến đời sống thân mật trở nên bất khả thi. Trong hoàn cảnh này, tình yêu thương (agapē), sự chăm sóc, trung thành và hiệp nhất thuộc linh trở thành trọng tâm. Đây là sự hy sinh cao quý.
- Do Sự Đồng Ý Của Cả Hai Vì Mục Đích Đặc Biệt (Như I Cô-rinh-tô 7:5 đã đề cập): Một giai đoạn ngắn để tập trung cầu nguyện, phục vụ Chúa cách đặc biệt. Điều kiện then chốt là sự đồng thuận và tính tạm thời.
- Mẫu Hình Đặc Biệt Của Giô-sép Và Ma-ri: Một số học giả tin rằng mối quan hệ giữa Giô-sép và Ma-ri sau khi Chúa Giê-xu giáng sinh có thể là một “hôn nhân Platon” vì Ma-ri đã được biệt riêng (tuy Kinh Thánh không trực tiếp khẳng định điều này). Đây là một trường hợp duy nhất và đặc biệt, không phải là khuôn mẫu phổ quát.
2. Những Trường Hợp Sai Lệch Khỏi Khuôn Mẫu Kinh Thánh:
- Chủ Nghĩa Khổ Hạnh Sai Lầm: Quan điểm cho rằng mọi sự thân mật thể xác đều là “xác thịt” tội lỗi, ô uế. Đây là ảnh hưởng của triết lý nhị nguyên Hy Lạp (coi thể xác là xấu, tinh thần là tốt) đã xâm nhập vào Hội Thánh đầu tiên và bị sứ đồ Phao-lô cảnh báo (Cô-lô-se 2:20-23). Kinh Thánh tôn vinh thân thể và sự kết hợp vợ chồng là thánh khiết (Hê-bơ-rơ 13:4).
- Sự Lãnh Đạm, Ích Kỷ hoặc Thiếu Trách Nhiệm: Việc từ chối nhau lâu dài không phải vì lý do chính đáng, mà do tính ích kỷ, lười biếng, hoặc không đầu tư vào mối quan hệ. Điều này trực tiếp vi phạm nguyên tắc trong I Cô-rinh-tô 7:3-5.
- Hậu Quả Của Tổn Thương, Đắng Cay Chưa Được Chữa Lành: Nhiều cặp vợ chồng rơi vào trạng thái “sống chung như người dưng” do những vết thương lòng, sự phản bội trong quá khứ chưa được giải quyết bằng ân điển và sự tha thứ. Đây là một biểu hiệu của một mối quan hệ cần được chữa lành, chứ không phải là một mô hình lý tưởng.
1. Theo Đuổi Sự Hiệp Nhất Toàn Diện, Không Phân Mảnh:
Thay vì nghĩ đến “hôn nhân Platon” như một lựa chọn, các cặp vợ chồng Cơ Đốc nên đặt mục tiêu xây dựng một cuộc hôn nhân “trọn vẹn”. Điều này đòi hỏi sự đầu tư có chủ ý vào cả ba lĩnh vực:
- Thuộc Linh: Cầu nguyện chung, đọc và nghiên cứu Kinh Thánh cùng nhau, tham dự Hội Thánh chung.
- Tình Cảm: Học cách giao tiếp lành mạnh (Gia-cơ 1:19), bày tỏ sự trân trọng, dành thời gian chất lượng cho nhau.
- Thể Xác: Giữ gìn sự lãng mạn, hiểu biết và tôn trọng nhu cầu của nhau, xem đây là món quà thánh khiết từ Chúa.
2. Đối Diện Với Những Khó Khăn Cách Có Trách Nhiệm:
Nếu một cặp vợ chồng đang rơi vào tình trạng xa cách, thiếu vắng sự thân mật, hãy:
- Thành Thật Trước Mặt Chúa và Với Nhau: Nhìn nhận vấn đề, không đổ lỗi.
- Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Khôn Ngoan: Từ các mục sư, chấp sự đáng tin cậy hoặc những cố vấn Cơ Đốc chuyên nghiệp. Đừng để sự xấu hổ ngăn cản sự chữa lành (Châm-ngôn 11:14).
- Áp Dụng Sự Tha Thứ và Ân Điển: Nếu có tổn thương, hãy bắt đầu hành trình tha thứ như Chúa đã tha thứ chúng ta (Ê-phê-sô 4:32).
3. Hiểu Biết và Vâng Theo Nguyên Tắc Kinh Thánh Trong Mọi Hoàn Cảnh:
Đối với những cặp vợ chồng gặp phải lý do sức khỏe đặc biệt khiến “hôn nhân Platon” là một thực tế bắt buộc:
- Nhìn Nhận Đây Là Một Thập Tự Giá Và Lời Kêu Gọi Đặc Biệt: Cần ân điển đặc biệt của Chúa. Hãy cầu xin Ngài ban sức mạnh, sự kiên nhẫn và tình yêu sâu sắc hơn (agapē).
- Tập Trung Vào Những Phương Cách Biểu Hiện Tình Yêu Khác: Ngôn ngữ yêu thương, sự phục vụ, những cử chỉ quan tâm, sự trung thành tuyệt đối.
- Giữ Vững Giao Ước: Nhớ rằng hôn nhân là một giao ước trước mặt Đức Chúa Trời, không chỉ dựa trên cảm xúc hay thể xác, mà trên lời hứa và sự trung tín.
Khái niệm “hôn nhân Platon” như một mô hình lý tưởng là sản phẩm của tư tưởng nhị nguyên Hy Lạp, không phải của Kinh Thánh. Kinh Thánh trình bày một tầm nhìn cao quý và toàn diện hơn nhiều: hôn nhân là sự hiệp nhất “một thịt” trọn vẹn — một sự kết hợp thánh khiết bao gồm thuộc linh, tình cảm và thể xác, được thiết lập bởi Đức Chúa Trời và là hình bóng về tình yêu của Đấng Christ với Hội Thánh.
Trong hành trình hôn nhân, có thể có những giai đoạn hoặc hoàn cảnh đặc biệt khi mối quan hệ thể xác bị hạn chế. Trong những lúc đó, ân điển của Đức Chúa Trời là đủ để các cặp vợ chồng sống trong sự trung thành, yêu thương và hiệp nhất thuộc linh sâu sắc. Tuy nhiên, mục tiêu của chúng ta không phải là chấp nhận một mô hình “thiếu hụt” làm lý tưởng, mà là tìm kiếm sự phục hồi, chữa lành và trọn vẹn trong Chúa, để hôn nhân của chúng ta ngày càng phản chiếu rõ hơn vẻ đẹp của giao ước mà Ngài đã định.
Hãy để lời của Phao-lô trong Ê-phê-sô 5:25, 28 hướng dẫn chúng ta: “Hỡi người làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình Ngài vì Hội thánh… Cũng một thể ấy, chồng phải yêu vợ như chính thân mình.” Tình yêu (agapē) hy sinh, thánh khiết và toàn vẹn này chính là nền tảng vững chắc cho mọi hôn nhân Cơ Đốc, vượt xa mọi khái niệm thuần triết học của thế gian.