Ignatius Thành Antioch
Trong hành trình tìm hiểu về lịch sử Hội Thánh đầu tiên sau thời kỳ các Sứ đồ, chúng ta không thể bỏ qua một nhân vật nổi bật, một chứng nhân kiên cường và là môn đồ trực tiếp của các Sứ đồ: Ignatius thành Antioch. Cuộc đời, những bức thư và sự tử đạo của ông không chỉ là một trang sử bi tráng mà còn là một kho tàng quý giá cho sự hiểu biết về đức tin, cấu trúc Hội Thánh và tinh thần sẵn sàng hi sinh vì Phúc Âm trong thế kỷ thứ hai. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá con người Ignatius trong bối cảnh Kinh Thánh và lịch sử, rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc cho Cơ Đốc nhân ngày nay.
Ignatius (khoảng 35-50 SCN – 107/117 SCN), còn được gọi là Ignatius Theophorus (Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, "Người mang Đức Chúa Trời"), là Giám mục thứ ba của Hội Thánh tại Antioch xứ Syria – một trung tâm quan trọng nơi các môn đồ đầu tiên được gọi là "Cơ Đốc nhân" (Công vụ 11:26). Theo truyền thống từ các tác phẩm của Eusebius và Jerome, Ignatius là môn đồ của Sứ đồ Giăng và được chính Sứ đồ Phi-e-rơ đặt làm Giám mục tại Antioch. Điều này đặt ông vào vị trí cầu nối sống động giữa thời đại các Sứ đồ và thời kỳ Hội Thánh hậu các Sứ đồ. Cuộc đời ông kết thúc tại đấu trường La Mã, nơi ông bị ném cho thú dữ ăn thịt dưới thời Hoàng đế Trajan vì tuyên xưng danh Chúa Giê-xu Christ.
Antioch đóng một vai trò then chốt trong sách Công vụ các Sứ đồ. Đây là nơi Hội Thánh đầu tiên gồm cả người Do Thái lẫn Dân Ngoại phát triển mạnh mẽ (Công vụ 11:19-21), và là căn cứ địa cho các chuyến hành trình truyền giáo của Phao-lô và Ba-na-ba (Công vụ 13:1-3). Sự hiện diện của một lãnh đạo mạnh mẽ như Ignatius tại đây cho thấy Hội Thánh tiếp tục phát triển và đối mặt với những thử thách mới sau khi các Sứ đồ qua đời. Kinh Thánh cảnh báo về sự xuất hiện của các giáo sư giả và sự bội đạo (Công vụ 20:29-30; 2 Phi-e-rơ 2:1). Bối cảnh này giúp chúng ta hiểu tại sao trong các thư tín của mình, Ignatius nhấn mạnh mạnh mẽ đến sự hiệp nhất, trật tự và chống lại tà giáo.
Trên đường bị áp giải từ Antioch đến La Mã để chịu tử đạo, Ignatius đã viết bảy bức thư nổi tiếng gửi cho các Hội Thánh tại: Ê-phê-sô, Magnesia, Tralles, Rô-ma, Philadelphia, Smyrna, và cho Giám mục Polycarp của Smyrna. Những thư tín này là nguồn tư liệu nguyên thủy vô giá, hé lộ đức tin và mối quan tâm của Hội Thánh thế kỷ thứ hai.
1. Thần Học Về Chúa Giê-xu Christ và Sự Nhập Thể: Ignatius chiến đấu chống lại thuyết Ngộ Đạo (Gnosticism) – phủ nhận thân vị thật và nhân tính thật của Chúa Giê-xu. Ông nhấn mạnh: "Chúa chúng ta thật sự thuộc dòng dõi Đa-vít theo xác thịt, thật sự được sinh bởi trinh nữ, ... thật sự chịu đóng đinh vì chúng ta" (Thư gửi người Smyrna, chương 1). Điều này hoàn toàn phù hợp với lời chứng Kinh Thánh: "Bởi đó, anh em sẽ nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần đó là bởi Đức Chúa Trời" (1 Giăng 4:2). Ông thường xuyên gọi Chúa Giê-xu là "Đức Chúa Trời chúng ta" và nhấn mạnh sự hiệp nhất thần tính và nhân tính.
2. Sự Hiệp Nhất Và Trật Tự Trong Hội Thánh: Ignatius là người đầu tiên ghi chép rõ ràng về mô hình lãnh đạo "Một Giám mục – Các Trưởng lão – Các Chấp sự". Ông khuyên các tín hữu phải hiệp nhất dưới sự lãnh đạo của Giám mục như Hội Thánh hiệp một dưới Đấng Christ: "Hãy cùng nhau hiệp ý, cùng nhau chiến đấu, cùng nhau chạy đua, cùng nhau chịu khổ, cùng nhau nghỉ ngơi, cùng nhau trỗi dậy, như những kẻ quản lý trung tín và người đầy tớ của Đức Chúa Trời" (Thư gửi Polycarp). Nguyên tắc này phản ánh lời dạy về các chức vụ trong Hội Thánh để gây dựng thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:11-12) và vâng phục những người lãnh đạo (Hê-bơ-rơ 13:17). Tuy nhiên, cần hiểu đây là mô hình đang định hình trong bối cảnh lịch sử, và thẩm quyền tối cao vẫn thuộc về Lời Chúa.
3. Sự Tử Đạo Như Là Sự Bắt Chước Đấng Christ: Chủ đề xuyên suốt các thư của Ignatius là khao khát được tử đạo. Ông xem đây là đặc ân cao nhất để làm chứng và hoàn toàn kết hiệp với sự đau khổ của Chúa mình. Trong thư gửi Hội Thánh Rô-ma, ông tha thiết xin họ đừng can thiệp để cứu ông: "Xin đừng làm gì trở ngại cho tôi được sống, hãy để tôi được làm của nuôi thú dữ... Tôi mới thật là môn đồ của Đấng Christ, khi cả thế gian không còn thấy thân thể tôi nữa." Quan điểm này bắt nguồn từ lời dạy của Chúa Giê-xu: "Ai yêu sự sống mình thì sẽ mất; còn ai vì cớ ta ghét sự sống mình trong đời nầy, thì sẽ giữ lại đến sự sống đời đời" (Giăng 12:25) và của Sứ đồ Phao-lô: "Vì với tôi, sống là Đấng Christ, và chết là ích lợi" (Phi-líp 1:21).
Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta trân trọng các giáo phụ như Ignatius với tư cách là nhân chứng lịch sử đáng tin cậy, nhưng luôn đặt thẩm quyốn tối cao trên Lời Đức Chúa Trời - Kinh Thánh. Có vài điểm cần lưu ý:
- Danh Xưng "Công Giáo": Ignatius là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ "Hội Thánh Công giáo" (καθολικὴ ἐκκλησία - *katholike ekklesia*) trong thư gửi Smyrna, với nghĩa "phổ quát" hoặc "toàn cầu", để chỉ toàn thể Hội Thánh của Đấng Christ trên khắp thế gian, phân biệt với các nhóm lạc giáo địa phương. Điều này phản ánh đức tin vào "một thân" duy nhất của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:12). Chúng ta hiểu "Công giáo" ở đây không phải là một giáo hội thể chế, mà là sự hiệp nhất vô hình của mọi tín hữu thật trong Chúa Giê-xu.
- Quan Điểm Về Ân Tứ và Thẩm Quyền: Sự nhấn mạnh của Ignatius về chức vụ Giám mục đơn lẻ có thể được xem như một phản ứng cần thiết chống lại sự hỗn loạn và tà giáo. Tuy nhiên, Kinh Thánh cho thấy trong Hội Thánh đầu tiên, chức vụ lãnh đạo thường là tập thể (Công vụ 14:23, 20:17; Phi-líp 1:1). Mọi cơ cấu phải phục vụ cho sự gây dựng thân thể và rao giảng Lời Chúa cách trung thực.
- Trọng Tâm Cứu Rỗi: Dù Ignatius nói nhiều về giám mục và tử đạo, nền tảng đức tin của ông vẫn rõ ràng là ân điển qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Ông viết: "Chỉ có một thầy tế lễ thượng phẩm... là Đức Chúa Jêsus Christ" (Thư gửi người Philadelphia). Điều này hoàn toàn phù hợp với trọng tâm Tin Lành: "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời" (Ê-phê-sô 2:8).
Cuộc đời và di sản của Ignatius mời gọi chúng ta suy ngẫm và áp dụng:
1. Sự Trung Tín Bất Khuất Với Chân Lý Phúc Âm: Ignatius đối mặt với những tà thuyết phủ nhận nhân tính thật của Chúa Giê-xu. Ngày nay, chúng ta cũng đối mặt với vô số học thuyết làm loãng hoặc bóp méo Phúc Âm thuần túy. Bài học từ ông là phải nắm vững chân lý căn cốt về Đấng Christ – Ngài vừa là Đức Chúa Trời trọn vẹn, vừa là người trọn vẹn, chết thay cho tội lỗi chúng ta và sống lại. Chúng ta phải "tranh chiến cho đức tin... truyền lại cho các thánh đồ một lần đủ rồi" (Giu-đe 1:3).
2. Tinh Thần Hi Sinh Và Coi Thường Sự Đau Khổ Vì Danh Chúa: Không phải ai cũng được kêu gọi tử đạo, nhưng mọi Cơ Đốc nhân đều được kêu gọi "từ bỏ chính mình" (Ma-thi-ơ 16:24). Tinh thần của Ignatius thách thức chúng ta: Điều gì chúng ta sẵn sàng từ bỏ vì Danh Chúa? Danh tiếng, sự thoải mái, tài sản, hay các mối quan hệ? Sống là để Đấng Christ được tôn cao, dù phải trả giá.
3. Yêu Mến Sự Hiệp Nhất Thuộc Linh Trong Hội Thánh: Lời kêu gọi hiệp nhất của Ignatius nhắc nhở chúng ta tránh tinh thần bè phái, chia rẽ, và tôn trọng trật tự mà Đức Chúa Trời đặt để trong Hội Thánh địa phương. Hiệp nhất không phải là thống nhất về mặt thể chế, mà là hiệp một trong lẽ thật và tình yêu của Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:3, 15).
4. Cái Nhìn Đúng Đắn Về Sự Chết: Thái độ bình thản, thậm chí khao khát được "rời bỏ" để ở với Chúa của Ignatius cho chúng ta một kiểu mẫu về niềm hy vọng phục sinh. Đối với người tin Chúa, sự chết không phải là hết, mà là cánh cửa bước vào sự hiện diện đời đời. "Đối với tôi, sự sống là Đấng Christ, và sự chết là sự được lợi" (Phi-líp 1:21) phải là tuyên ngôn của mỗi chúng ta.
Ignatius thành Antioch không phải là một nhân vật hoàn hảo, và các thư tín của ông không được xem là có thẩm quyền Kinh Thánh. Tuy nhiên, ông là một tấm gương sáng về lòng trung thành tuyệt đối với Chúa Giê-xu Christ, về sự bám chặt vào chân lý Phúc Âm giữa cơn bão tà giáo, và về một tình yêu nồng cháy dành cho Hội Thánh. Trước nanh thú dữ ở đấu trường La Mã, lời chứng cuối cùng của ông vang vọng qua các thế kỷ, nhắc nhở chúng ta rằng Hội Thánh được xây dựng trên nền tảng của các Sứ đồ và tiên tri, mà chính Đức Chúa Jêsus Christ là đá góc nhà (Ê-phê-sô 2:20). Ước gì đức tin và lòng can đảm của vị giám mục-môn đồ này thúc giục chúng ta sống và nếu cần, chết cho Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta.
“Tôi viết cho anh em không theo xác thịt, nhưng theo tâm trí của Đức Chúa Trời. Nếu tôi chịu đau khổ, chính Ngài đã ban cho tôi ân điển này; nếu tôi bị kết án, đó là vì tôi không xứng đáng.” – Ignatius, Thư gửi người Tralles.