Sedevacantism
Trong hành trình tìm hiểu về các trào lưu tôn giáo, chúng ta đôi khi bắt gặp những thuật ngữ thần học phức tạp. "Sedevacantism" là một trong những thuật ngữ như vậy, xuất phát từ Giáo hội Công giáo La Mã. Là những người tin theo Kinh Thánh và nền tảng Cải Chánh Giáo, chúng ta có trách nhiệm tìm hiểu các quan điểm này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, để củng cố đức tin cá nhân và hiểu rõ hơn về sự khác biệt căn bản giữa chân lý Kinh Thánh và các hệ thống tôn giáo do con người lập nên.
Thuật ngữ "Sedevacantism" bắt nguồn từ tiếng Latinh "sede vacante", có nghĩa là "ngai tòa bị bỏ trống". Chủ thuyết này chủ yếu tồn tại trong một số nhóm thuộc truyền thống Công giáo La Mã, cho rằng ngai tòa Giáo hoàng (the Papal See) đang trống vắng, và các giáo hoàng kể từ Công đồng Vatican II (đặc biệt từ Đức Giáo hoàng Gioan XXIII trở đi) không phải là giáo hoàng hợp lệ, thậm chí là "giáo hoàng giả". Lý do là vì họ tin rằng những vị giáo hoàng này đã dạy các giáo lý dị giáo, đặc biệt liên quan đến chủ nghĩa đại kết, tự do tôn giáo, và việc canh tân phụng vụ, do đó đã tự động mất chức vụ (theo học thuyết haereticis).
Đối với một Cơ Đốc nhân Tin Lành, khi xem xét học thuyết này, chúng ta phải quay về với thẩm quyền tối cao duy nhất: Kinh Thánh. Trọng tâm của chúng ta không phải là ai ngồi trên ngai tòa ở Rô-ma, mà là Đấng Christ đang ngồi trên ngai tòa thiên đàng. Sứ đồ Phi-e-rơ, người mà giáo hội Công giáo cho là giáo hoàng đầu tiên, đã chính mình tuyên xưng Chúa Giê-xu là "đá sống", và toàn thể Hội thánh là "nhà thiêng liêng" và "chức tế lễ thánh" (I Phi-e-rơ 2:4-5). Quan trọng hơn, trong sách Công vụ, khi bị cấm giảng đạo, Phi-e-rơ và các sứ đồ đã tuyên bố: "Thà chúng tôi vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta" (Công vụ 5:29). Điều này cho thấy thẩm quyền tối thượng thuộc về Đức Chúa Trời và Lời Ngài, chứ không phải một chức vụ hay một cá nhân nào trên đất.
Kinh Thánh không hề đề cập đến chức vụ "giáo hoàng" với quyền lực tối thượng, phổ quát trên toàn Hội thánh. Trái lại, Kinh Thánh trình bày Chúa Giê-xu Christ là Đầu duy nhất của Hội thánh. Sứ đồ Phao-lô viết rõ ràng trong Ê-phê-sô 1:22-23: "Ngài [Đức Chúa Trời] đã bắt muôn vật phục dưới chân Đấng Christ, và ban cho Đấng Christ làm đầu Hội thánh, Hội thánh là thân thể của Đấng Christ, tức là sự đầy đủ của Đấng Christ, Đấng gồm tóm mọi sự trong mọi loài." Và trong Ê-phê-sô 5:23: "Vì chồng là đầu vợ, khác nào Đấng Christ là đầu Hội thánh, Hội thánh là thân thể của Ngài, và Ngài là Cứu Chúa của Hội thánh."
Danh hiệu "Đá" (Petros trong tiếng Hy Lạp) mà Chúa Giê-xu phán với Si-môn (Ma-thi-ơ 16:18), trong ngữ cảnh toàn thể Kinh Thánh, luôn chỉ về chính Chúa Giê-xu hoặc đức tin vào Ngài. Chính Phi-e-rơ sau này đã xác nhận điều này trong thư của ông, gọi Chúa Giê-xu là "đá sống" (I Phi-e-rơ 2:4). Còn trong I Cô-rinh-tô 3:11, Phao-lô khẳng định: "Vì, chẳng ai có thể lập một nền khác ngoài nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ." Nền tảng của Hội thánh không phải là một con người (dù là Phi-e-rơ), mà là Đấng Christ và lời xưng nhận đức tin nơi Ngài là "Con Đức Chúa Trời hằng sống" (Ma-thi-ơ 16:16).
Hơn nữa, Kinh Thánh dạy về chức vụ mục sư, giám mục (trưởng lão) là những người chăn bầy địa phương, chứ không phải một lãnh đạo duy nhất toàn cầu. Tít 1:5-7 và I Ti-mô-thê 3:1-7 mô tả phẩm chất của các giám mục (nhiều người) trong các Hội thánh. Mô hình này khác biệt hoàn toàn với hệ thống tập quyền từ trên xuống của giáo hội Công giáo La Mã mà Sedevacantism vẫn đang tranh cãi trong khuôn khổ đó.
Cuộc tranh cãi về Sedevacantism thực chất là một cuộc khủng hoảng nội bộ của một hệ thống tôn giáo xây dựng trên thẩm quyền truyền thống và ngôi vị giáo hoàng. Điều này nhắc nhở chúng ta, những Cơ Đốc nhân Tin Lành, về lý do tại sao cuộc Cải Chánh đã xảy ra.
- Thẩm quyền tối cao (Sola Scriptura): Tin Lành tuyên xưng chỉ Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao cho đức tin và sự thực hành. Trong khi đó, Sedevacantism vẫn tranh luận dựa trên các giáo lý, sắc lệnh, và truyền thống của giáo hội Công giáo, để xác định ai là giáo hoàng "thật". Họ vẫn chấp nhận thẩm quyền của các công đồng và giáo hoàng trước Vatican II.
- Đấng Trung Bảo Duy Nhất (Solus Christus): Kinh Thánh dạy rằng "chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người" (I Ti-mô-thê 2:5). Hệ thống giáo hoàng, dù là "thật" hay "giả" trong mắt người Sedevacantist, vẫn đặt một con người vào vị trí "Đại diện của Đấng Christ" (Vicar of Christ), một chức danh không hề có trong Kinh Thánh và về bản chất có thể làm lu mờ vai trò trung bảo duy nhất của Chúa Giê-xu.
- Ơn Cứu Rỗi Bởi Ân Điển, Bởi Đức Tin (Sola Gratia, Sola Fide): Trọng tâm của Tin Lành là phúc âm thuần túy: con người được xưng công bình bởi đức tin nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 3:21-28). Cuộc tranh luận của Sedevacantism xoay quanh quyền lực, tính hợp lệ của nghi lễ và chức vụ, hơn là tập trung vào phúc âm cứu rỗi.
Việc nghiên cứu về Sedevacantism không chỉ đơn thuần là hiểu biết về một học thuyết, mà còn mang lại cho chúng ta những bài học thực tiễn quí giá:
1. Luôn Đặt Chúa Christ và Lời Ngài Làm Trung Tâm: Mọi tranh cãi thần học, nếu không quy về Chúa Giê-xu và Kinh Thánh, đều có nguy cơ sa vào sự cãi lẫy vô ích (II Ti-mô-thê 2:23). Chúng ta được kêu gọi để "lấy lòng yêu thương làm dây trói buộc" (Cô-lô-se 3:14) và cùng nhau tôn cao Chúa. Hãy tự hỏi: Đức tin và sự thờ phượng của tôi có đang tập trung vào Đấng Christ, hay vào một tổ chức, một nghi lễ, hay một lãnh đạo con người?
2. Xây Dựng Trên Nền Tảng Vững Chắc Duy Nhất: Chúa Giê-xu kể dụ ngôn về người xây nhà khôn ngoan xây trên đá, dù mưa bão cũng không sập (Ma-thi-ơ 7:24-25). Nền đá đó là nghe và làm theo lời Chúa. Đời sống đức tin của chúng ta phải được xây dựng vững vàng trên Lời Đức Chúa Trời, chứ không trên bất kỳ truyền thống hay giáo lý nào của con người có thể thay đổi hoặc sai lầm.
3. Giữ Vững Sự Hiệp Một Của Hội Thánh Trong Chân Lý: Sedevacantism dẫn đến sự phân rẽ và thành lập vô số nhóm nhỏ. Kinh Thánh kêu gọi chúng ta gìn giữ "sự hiệp một của Thánh Linh" (Ê-phê-sô 4:3). Sự hiệp một thật được xây dựng trên một Thánh Linh, một Chúa, một đức tin, một phép báp-tem (Ê-phê-sô 4:4-6), chứ không phải trên sự đồng ý về một nhân vật lãnh đạo hay một nghi thức nào.
4. Trở Về Với Mô Hình Hội Thánh Theo Tân Ước: Thay vì quan tâm đến cơ cấu quyền lực tập trung, chúng ta nên dốc sức xây dựng Hội thánh địa phương – nơi các trưởng lão có đời sống gương mẫu (I Phi-e-rơ 5:1-3) chăn bầy, mọi tín hữu đều sử dụng ân tứ để gây dựng thân thể (I Cô-rinh-tô 12:7), và Đấng Christ thật sự là Đầu.
Tóm lại, Sedevacantism là một hiện tượng phản ánh sự khủng hoảng thẩm quyền bên trong một hệ phái. Từ góc nhìn Tin Lành dựa trên Kinh Thánh, chúng ta nhận ra một chân lý vĩ đại và an ủi hơn nhiều: Ngai tòa của Đấng cai trị Hội thánh không hề và sẽ không bao giờ bị bỏ trống.
Sứ đồ Giăng đã nhìn thấy khải tượng về ngai tòa trên thiên đàng: "Rồi đó, tôi thấy một ngai đặt ở trên trời, và có một Đấng đang ngồi trên ngai..." (Khải huyền 4:2). Đấng ngồi trên ngai là Đức Chúa Trời Toàn Năng. Và Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con đã chịu giết, cũng đang ngự trị. Ngài phán: "Ta là Đầu và Cuối, là Đấng Sống; Ta đã chết, kìa, nay Ta sống đời đời, cầm chìa khóa của sự chết và âm phủ." (Khải huyền 1:17-18).
Lời khuyên cho mỗi chúng ta là hãy tiếp tục bám chặt lấy Đấng Christ, Đấng đang ngồi bên hữu Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 12:2). Hãy để Lời Ngài dẫn dắt mỗi bước đường, và nhờ Thánh Linh Ngài, chúng ta gây dựng Hội thánh – thân thể Ngài – trong tình yêu thương và chân lý. Dù các hệ thống tôn giáo của loài người có tranh cãi, sụp đổ hay thay đổi, Vua của chúng ta vẫn đang trị vì, và nước Ngài là nước vô cùng. Hãy an nghỉ trong lẽ thật đó.