John Wycliffe
Trong dòng chảy lịch sử Hội Thánh, Đức Chúa Trời thường dấy lên những tiên tri và công cụ đặc biệt của Ngài để kêu gọi dân sự trở lại với lẽ thật nguyên thủy của Kinh Thánh. Một trong những nhân vật vĩ đại và táo bạo nhất, người được mệnh danh là “Sao Mai của Cải Chánh” (Morning Star of the Reformation), chính là John Wycliffe (khoảng 1320-1384). Ông không chỉ là một học giả thần học xuất sắc tại Oxford, mà còn là người tiên phong đặt nền móng thần học cho phong trào Cải Chánh Tin Lành sau này hơn một thế kỷ. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào cuộc đời, tư tưởng, di sản của Wycliffe dưới ánh sáng của Lời Chúa, để rút ra những bài học quý báu cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Bối Cảnh Lịch Sử & Cuộc Đời Của John Wycliffe
Wycliffe sống trong thế kỷ 14 tại Anh Quốc, một thời kỳ đầy biến động với nạn dịch hạch “Cái Chết Đen”, chiến tranh trăm năm, và đặc biệt là sự suy đồi nghiêm trọng trong giáo hội La Mã. Quyền lực giáo hoàng lên đến đỉnh điểm, các giáo sĩ sống xa hoa, bán thẻ miễn tội (indulgences), và giữ cho quần chúng trong sự ngu dốt về Kinh Thánh. Chính trong bối cảnh này, Wycliffe, với tư cách là một linh mục và giáo sư thần học tại Đại học Oxford, bắt đầu đặt ra những câu hỏi căn bản dựa trên thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh.
Ông lên tiếng chống lại nhiều giáo lý và hành vi sai trái của giáo hội đương thời. Điều này khiến ông nhiều lần bị triệu tập ra các hội đồng giáo hội để xét xử, nhưng nhờ sự bảo vệ của một số quý tộc Anh và danh tiếng học thuật khổng lồ của mình, ông không bị kết án tử hình. Tuy nhiên, di sản của ông sau khi chết mới chịu sự trả thù dữ dội: năm 1428, theo lệnh của giáo hoàng, hài cốt của ông bị đào lên, thiêu thành tro và rải xuống sông Swift – một hành động nhằm xóa sổ ông hoàn toàn. Nhưng như Kinh Thánh chép: “Lời của Đức Chúa Trời chúng tôi còn đến đời đời” (Ê-sai 40:8). Những hạt giống lẽ thật ông gieo không thể bị hủy diệt.
II. Những Đóng Góp Thần Học Cốt Lõi: Kinh Thánh Là Thẩm Quyền Tối Cao
Tư tưởng của Wycliffe xoay quanh một nguyên lý nền tảng: Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh), dù thuật ngữ này được Luther hệ thống hóa sau này. Ông tin rằng Kinh Thánh là tiêu chuẩn duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành của Hội Thánh.
“Kinh Thánh chứa đựng mọi điều cần thiết cho sự cứu rỗi, và không một điều gì không được dạy trong Kinh Thánh lại có thể được đòi hỏi như một điều kiện cần thiết cho sự cứu rỗi.” – John Wycliffe
Quan điểm này hoàn toàn phù hợp với lời dạy của sứ đồ Phao-lô: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành” (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Từ nguyên tắc này, Wycliffe phản đối quyền uy tuyệt đối của giáo hoàng và truyền thống giáo hội khi chúng đi ngược lại Kinh Thánh. Ông tuyên bố rằng Chúa Giê-xu Christ, chứ không phải giáo hoàng, là đầu duy nhất của Hội Thánh (Ê-phê-sô 5:23, Cô-lô-se 1:18).
III. Công Trình Vĩ Đại: Dịch Kinh Thánh Ra Ngôn Ngữ Thông Dụng
Đóng góp vĩ đại và cụ thể nhất của Wycliffe là việc ông chủ xướng và lãnh đạo công cuộc dịch toàn bộ Kinh Thánh từ bản Vulgate Latinh sang tiếng Anh lần đầu tiên trong lịch sử. Đối với ông, nếu Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao, thì mọi người dân, không chỉ các giáo sĩ, phải có thể đọc và hiểu Lời Chúa bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình.
Điều này là một cuộc cách mạng. Giáo hội La Mã thời đó chỉ thừa nhận bản Latinh và cho rằng chỉ giới tăng lữ mới đủ tư cách giải thích Kinh Thánh. Wycliffe và các đồng sự của ông, được gọi là “Những Người Nghèo Khó của Chúa” (Lollards), đã mang Lời Chúa đến với thường dân. Hành động này ứng nghiệm tinh thần của Kinh Thánh: Lời Chúa không bị giấu kín nhưng được phổ biến. Chúa Giê-xu đã phán: “Sự các ngươi nghe trong nơi tối tăm, hãy nói ra nơi sáng láng; và sự các ngươi nghe kề vào lỗ tai, hãy giảng ra trên mái nhà” (Ma-thi-ơ 10:27). Sứ đồ Phao-lô cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc làm cho Lời Chúa được rõ ràng (Cô-lô-se 4:4).
Bản dịch Wycliffe (hoàn thành khoảng năm 1382) được sao chép thủ công và lưu truyền rộng rãi, dù bị giáo hội cấm đoán khắc nghiệt. Nó đặt nền tảng cho các bản dịch tiếng Anh sau này như của William Tyndale và đỉnh cao là Bản Dịch King James.
IV. Quan Điểm Về Hội Thánh Và Sự Cứu Rỗi
Wycliffe cũng có những tư tưởng đi trước thời đại về bản chất của Hội Thánh. Ông dạy về “Hội Thánh vô hình” – gồm tất cả những người được chọn để được cứu bởi ân điển của Đức Chúa Trời, chứ không phải là tổ chức giáo hội hữu hình với hệ thống phẩm trật. Điều này dựa trên khái niệm Kinh Thánh về Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:27), và Chúa biết những người thuộc về Ngài (2 Ti-mô-thê 2:19).
Về sự cứu rỗi, Wycliffe nhấn mạnh đến ân điển và đức tin, chứ không dựa trên công đức hay nghi thức tôn giáo. Ông phản đối kịch liệt việc bán thẻ miễn tội, vì nó làm giảm giá trị của sự chết chuộc tội của Đấng Christ trên thập tự giá. Sự dạy dỗ này vang vọng lẽ thật tuyệt vời: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8). Ông cũng chỉ ra rằng các giáo sĩ sa ngóa không thể nào ban phước hay rủa sả một linh hồn, vì quyền năng đó chỉ thuộc về Đức Chúa Trời.
V. Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Cuộc đời và di sản của John Wycliffe không chỉ là một chương sử, mà là một tấm gương sống động với nhiều bài học thiết thực:
- Tôn Kính & Học Hỏi Kinh Thánh Mỗi Ngày: Wycliffe đã liều mạng sống để đem Kinh Thánh đến với dân chúng. Chúng ta ngày nay có Kinh Thánh trong tay, thậm chí trên điện thoại, hãy trân quý nó. Hãy noi gương người Bê-rê, “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Hãy đặt Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao cho mọi quyết định, niềm tin và hành động của mình.
- Can Đảm Đứng Vững Trong Lẽ Thật: Wycliffe đã đối diện với sự chống đối khủng khiếp từ các thế lực tôn giáo và chính trị đương thời. Ông không nao núng vì biết mình đứng về phía Lời Chúa. Trong thời đại ngày nay, khi nhiều giá trị thế gian xung đột với lẽ thật Kinh Thánh, chúng ta cần can đảm để “làm chứng về lẽ thật” (Giăng 18:37), dù có thể bị hiểu lầm hay chống đối.
- Nhiệt Tâm Truyền Bá Phúc Âm & Lời Chúa: Tinh thần của Wycliffe là muốn mọi người được biết Chúa qua Lời Ngài. Chúng ta được kêu gọi tiếp tục sứ mạng đó. Hãy tìm cách chia sẻ Lời Chúa và Phúc Âm cứu rỗi trong Chúa Giê-xu cho người khác bằng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu nhất. “Hãy đi khắp thế gian, giảng Tin Lành cho mọi người” (Mác 16:15).
- Nhận Biết & Gìn Giữ Sự Tinh Tuyền Của Phúc Âm: Wycliffe đã chiến đấu chống lại những giáo lý sai lầm làm lu mờ Phúc Âm thuần túy của ân điển. Chúng ta cần thận trọng, học hỏi để phân biệt lẽ thật với sự sai lạc, luôn giữ cho trung tâm của đức tin mình là Chúa Giê-xu Christ và công lao cứu chuộc trọn vẹn của Ngài trên thập tự giá. “Hãy coi chừng kẻo có ai lấy triết học và lời hư không, theo lời truyền khẩu của loài người, sơ học của thế gian, mà bắt anh em phục chăng” (Cô-lô-se 2:8).
Kết Luận
John Wycliffe thật xứng đáng với danh hiệu “Sao Mai của Cải Chánh”. Ông là một ngọn đuốc sáng trong thời kỳ tối tăm, dám đặt lại Kinh Thánh vào vị trí tối cao mà Đức Chúa Trời đã định cho nó. Công trình dịch thuật của ông không chỉ là một thành tựu học thuật, mà là một hành động yêu thương thuộc linh sâu sắc, mong muốn mọi người được gặp gỡ Chúa qua Lời Ngài. Di sản của ông dẫn thẳng đến Martin Luther, John Calvin và toàn bộ phong trào Cải Chánh, khôi phục lại lẽ thật căn bản về sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.
Là Cơ Đốc nhân sống trong thời đại được hưởng di sản từ những người đi trước như Wycliffe, chúng ta hãy sống với lòng biết ơn, can đảm và trung thành với Lời Chúa. Hãy để cuộc đời chúng ta cũng trở nên những chứng nhân sống động cho lẽ thật bất diệt của Phúc Âm. “Đức Chúa Jêsus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi” (Hê-bơ-rơ 13:8). Lẽ thật mà Wycliffe tranh chiến cho, cũng chính là lẽ thật giải phóng chúng ta ngày nay.
“Nếu các ngươi hằng ở trong đạo ta, thì thật là môn đồ ta; các ngươi sẽ biết lẽ thật, và lẽ thật sẽ buông tha các ngươi.” (Giăng 8:31-32)