Các Vụ Án Phù Thủy Salem Và Sự Phân Giải Từ Góc Nhìn Kinh Thánh
Vào năm 1692, tại thị trấn Salem, Thuộc địa Vịnh Massachusetts, một cơn khủng hoảng đã bùng nổ dẫn đến cái chết của 20 người (19 người bị treo cổ, 1 người bị đè chết) và hơn 200 người khác bị buộc tội phù thủy. Sự kiện lịch sử bi thảm này, được biết đến với tên gọi “Các vụ án Phù thủy Salem,” thường được nhìn nhận qua lăng kính xã hội học, tâm lý tập thể, và chính trị. Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải đặt ra câu hỏi then chốt: Liệu những phiên tòa và hành động đó có “hợp Kinh Thánh” không? Bài nghiên cứu này sẽ phân tích sâu sự kiện dưới ánh sáng của Lời Chúa, khảo sát các phân đoạn Kinh Thánh liên quan đến phép thuật, công lý, và sự xét đoán, để rút ra những bài học đắt giá cho đời sống đức tin ngày nay.
I. Bối Cảnh Lịch Sử Và Thần Học Của Salem
Cộng đồng Thanh giáo (Puritan) ở Salem là một xã hội thần quyền, nơi luật pháp dân sự và luật lệ tôn giáo hòa làm một. Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước, là nền tảng cho mọi khía cạnh đời sống. Khi một số thiếu nữ trong thị trấn biểu hiện những hành vi co giật, la hét kỳ lạ, các nhà lãnh đạo tôn giáo và dân sự đã ngay lập tức quy kết nguyên nhân cho “phép thuật của ma quỷ” (witchcraft). Niềm tin vào thực tại của ma quỷ và phù thủy là phổ biến thời đó, dựa trên cách hiểu đen của một số câu Kinh Thánh.
II. Kinh Thánh Nói Gì Về Phù Thủy Và Phép Thuật?
Để đánh giá tính “hợp Kinh Thánh,” trước hết phải xem xét những gì Kinh Thánh thực sự dạy. Các câu Kinh Thánh thường bị trích dẫn để biện minh cho việc truy bắt phù thủy chủ yếu nằm trong Cựu Ước:
- Xuất Ê-díp-tô Ký 22:18 (Bản 1925): "Chớ để phù thủy sống." (Nguyên văn Hê-bơ-rơ: מְכַשֵּׁפָה “mekhashephah” – chỉ người nữ hành nghề phù thủy/phép thuật).
- Lê-vi Ký 20:27: "Hễ người nam hay người nữ nào làm đồng cốt, hoặc là tay bói khoa, thì hẳn sẽ bị xử tử; người ta sẽ ném đá chúng nó: huyết chúng nó đổ lại trên mình chúng nó."
- Phục truyền Luật lệ Ký 18:10-12: "Giữa ngươi chớ nên có... kẻ hay dùng bùa phép, hoặc thầy bói, hoặc kẻ hay xem điềm, hoặc thầy phù thủy, kẻ hay dùng ếm chú, người đi hỏi đồng cốt, kẻ thuật số, hay là kẻ đi cầu vong. Vì Đức Giê-hô-va lấy làm gớm ghiếc kẻ làm các việc đó."
Tuy nhiên, việc giải nghĩa những luật này phải đặt trong bối cảnh giao ước. Chúng là một phần của luật pháp dân sự-tôn giáo dành riêng cho dân Y-sơ-ra-ên, một quốc gia thần quyền, nhằm bảo vệ sự thờ phượng thuần khiết với Đức Giê-hô-va và tách biệt họ khỏi các thực hành ngoại giáo của Ca-na-an. Hình phạt tử hình được thực thi dưới một hệ thống tư pháp rất nghiêm ngặt, đòi hỏi bằng chứng xác thực từ nhiều nhân chứng (Phục truyền 17:6).
III. Sự Thiếu Vắng Công Lý Theo Chuẩn Mực Kinh Thánh Tại Salem
Đây là điểm then chốt để trả lời câu hỏi “có hợp Kinh Thánh không?”. Kinh Thánh, ngay cả trong Cựu Ước, đã thiết lập những tiêu chuẩn rõ ràng cho một phiên tòa công bằng. So sánh đối chiếu với các vụ án Salem cho thấy sự vi phạm trầm trọng:
1. Bằng Chứng Giả Mạo Và Không Đáng Tin Cậy: “Bằng chứng” chủ yếu tại Salem là “chứng cớ ma” (spectral evidence) – lời khai rằng linh hồn hay hình bóng của bị cáo hiện ra hành hạ người tố cáo. Điều này trái ngược hoàn toàn với nguyên tắc Kinh Thánh về bằng chứng vật chất và xác thực. Phục truyền 19:15 chép: "Một người làm chứng đơn côi không đủ cớ định tội cho ai về bất kỳ tội lỗi nào... cứ lời của hai hoặc ba người làm chứng mà định tội." Các “chứng cớ ma” vừa không thể kiểm chứng, vừa chỉ dựa trên nhận thức chủ quan của một người.
2. Sự Thẩm Vấn Và Dùng Nhục Hình: Nhiều bị cáo bị ép cung, tra tấn về tinh thần và thể xác để thú nhận. Điều này đi ngược lại tinh thần công lý. Trong khi luật Y-sơ-ra-ên nghiêm cấm làm chứng dối (Xuất Ê-díp-tô 20:16), thì áp lực tại Salem đã khuyến khích những lời khai dối và vu cáo để tự cứu mình.
3. Động Cơ Và Sự Thiên Vị: Nhiều học giả chỉ ra rằng các vụ án còn liên quan đến mâu thuẫn địa chính, tranh chấp tài sản, và thành kiến cá nhân. Sách Châm Ngôn 24:23 cảnh báo: "Kẻ nào nói với kẻ ác rằng: Ngươi là công bình, thì các dân tộc sẽ rủa sả, các nước sẽ lấy làm gớm ghiếc." Việc dùng danh nghĩa thuộc linh để phục vụ mục đích cá nhân hoặc phe nhóm là sự báng bổ nghiêm trọng.
IV. Góc Nhìn Tân Ước: Thẩm Quyền, Sự Xét Đoán Và Ân Điển
Tân Ước mang đến một sự chuyển dịch thần học quan trọng. Chúa Giê-xu Christ, trung tâm của mọi sự, đã đến không phải để lên án thế gian, nhưng để thế gian bởi Ngài mà được cứu (Giăng 3:17). Ngài đối diện với tội lỗi và quyền lực ma quỷ bằng thẩm quyền trực tiếp, chứ không bằng một hệ thống tư pháp dân sự để trừng phạt những người bị nghi ngờ.
Ma-thi-ơ 7:1-5 là phân đoạn then chốt: "Các ngươi đừng đoán xét ai, hầu cho các ngươi khỏi bị đoán xét... Sao ngươi dòm thấy cái rác trong mắt anh em ngươi, mà chẳng thấy cây đà trong mắt mình?" Lời dạy này không loại bỏ việc phân biệt đúng sai trong Hội Thánh (xem Ma-thi-ơ 18:15-17, 1 Cô-rinh-tô 5:12-13), nhưng nhấn mạnh đến thái độ khiêm nhường, tự xét mình trước, và lòng thương xót. Các nhà lãnh đạo Salem đã đoán xét người khác với sự tự tin rằng mình hoàn toàn đứng về phía Thiên Chúa, mà quên đi sự sa ngã tiềm tàng trong chính lòng mình.
Hơn nữa, sách Công vụ 19:13-20 kể câu chuyện về những thầy trừ quỷ hành nghề bị thất bại và sự quy đạo của nhiều người hành phép thuật ở Ê-phê-sô. Cách thức ở đây không phải là bắt bớ và xử tử, mà là sự ăn năn, đốt bỏ sách vở ma thuật, và sự chiến thắng của Danh Chúa Giê-xu. Quyền năng cứu chuộc của Phúc Âm lớn hơn quyền lực của sự trừng phạt.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Từ bi kịch Salem, chúng ta rút ra những bài học sống động cho đời sống đức tin và cộng đồng Hội Thánh:
1. Sự Khiêm Nhường Trong Nhận Thức Thuộc Linh: Chúng ta phải cẩn trọng khi cho rằng mình hoàn toàn nắm giữ “chân lý” và người khác là “thuộc ma quỷ”. Sự hiểu biết của con người vốn hạn chế. 1 Cô-rinh-tô 13:12 nhắc nhở: "Bây giờ chúng ta xem như trong một cái gương, cách mập mờ..." Hãy tra xét mọi sự, giữ lấy điều tốt lành (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21) với tấm lòng khiêm cung.
2. Theo Đuổi Công Lý Với Lòng Thương Xót: Dù đứng trong bất kỳ vai trò nào (cha mẹ, lãnh đạo, bạn bè), khi phải đánh giá một tình huống, hãy tuân theo nguyên tắc Kinh Thánh: tìm kiếm bằng chứng xác thực, lắng nghe đầy đủ các bên (Châm Ngôn 18:13), và đặt lòng thương xót lên trên sự phán xét (Gia-cơ 2:13). Hãy nhớ kỹ câu chuyện Chúa Giê-xu và người đàn bà phạm tội ngoại tình (Giăng 8:1-11).
3. Đối Đầu Với Cái Ác Bằng Quyền Năng Của Sự Thật Và Tình Yêu: Thay vì nuôi dưỡng văn hóa tố cáo, nghi kỵ trong Hội Thánh, chúng ta được kêu gọi chiến đấu chống lại những ảnh hưởng xấu thật sự bằng sự cầu nguyện, rao giảng Lời Chúa, và đời sống yêu thương. Ê-phê-sô 6:12 dạy: "Vì chúng ta đánh trận... chẳng phải cùng thịt và huyết, bèn là cùng chủ quyền, cùng thế lực, cùng vua chúa của thế gian mờ tối này..." Kẻ thù chính là ma quỷ chứ không phải con người sa ngã.
4. Gìn Giữ Sự Tách Biệt Giữa Thẩm Quyền Thuộc Linh Và Quyền Lực Dân Sự: Salem là một minh họa cho thảm họa khi hai lĩnh vực này bị hợp nhất một cách cực đoan. Tân Ước dạy chúng ta vâng phục nhà cầm quyền (Rô-ma 13:1-7) nhưng đồng thời biết rằng Nước Đức Chúa Trời không thuộc về thế gian này (Giăng 18:36). Hội Thánh không nên tìm cách thiết lập một “nhà nước thần quyền” để cưỡng chế đức tin, nhưng là sống làm muối và sáng giữa thế gian.
Kết Luận
Các vụ án Phù thủy Salem, xét trên phương diện thực hành và tinh thần, đã không phù hợp với các nguyên tắc công lý và ân điển được dạy trong Kinh Thánh. Mặc dù bắt nguồn từ một niềm tin có căn cứ Kinh Thánh về sự hiện hữu của cái ác và phép thuật, nó đã bị dẫn dắt bởi sự sợ hãi, thành kiến, thiếu bằng chứng, và một sự hiểu biết không cân bằng về luật pháp mà thiếu đi tình yêu thương – điều mà Chúa Giê-xu gọi là “điều hệ trọng hơn trong luật pháp” (Ma-thi-ơ 23:23).
Lời Chúa trong Mi-chê 6:8 vang vọng như một lời cảnh tỉnh muôn thuở: "Hỡi người! Ngài đã tỏ cho ngươi điều gì là thiện; cái điều mà Đức Giê-hô-va đòi ngươi há chẳng phải là làm sự công bình, ưa sự nhân từ và bước đi cách khiêm nhường với Đức Chúa Trời ngươi sao?" Bài học từ Salem nhắc nhở chúng ta phải luôn bước đi trong sự kính sợ Chúa, khiêm nhường tự xét, theo đuổi công lý thật với lòng thương xót, và luôn đặt trọn niềm tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu – Đấng Cứu Rỗi chứ không phải Kẻ Hủy Diệt.