Thérèse thành Lisieux là ai?

Trong thế giới Cơ Đốc giáo, tên tuổi của Thérèse thành Lisieux, hay còn được biết đến là “Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu”, chiếm một vị trí nổi bật trong truyền thống Công giáo La Mã. Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, nhiệm vụ của chúng ta không phải là tôn vinh hay phủ nhận một cá nhân trong lịch sử giáo hội, mà là dùng Lời Chúa—tiêu chuẩn duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành (2 Ti-mô-thê 3:16-17)—để xem xét, đánh giá mọi giáo lý và lối sống được đề cao. Bài viết này sẽ tìm hiểu về cuộc đời và di sản của Thérèse, đồng thời đối chiếu chúng với ánh sáng của Kinh Thánh để rút ra những bài học thuộc linh phù hợp cho một Cơ Đốc nhân Tin Lành ngày nay.

Thérèse Martin (1873-1897) là một nữ tu người Pháp thuộc Dòng Camêlô (Dòng Kín) tại Lisieux. Bà qua đời vì bệnh lao ở tuổi 24. Cuốn tự thuật “Câu Chuyện Một Tâm Hồn” của bà, được xuất bản sau khi qua đời, đã nhanh chóng trở nên nổi tiếng. Trong đó, bà trình bày “Con Đường Nhỏ” (The Little Way)—một lối sống đạo đức tập trung vào việc thực hiện những hành động nhỏ bé, tầm thường hàng ngày với tình yêu lớn và sự từ bỏ hoàn toàn cho Chúa. Bà được tôn phong là “Tiến sĩ Hội Thánh” trong Công giáo, một danh hiệu dành cho những người có đóng góp xuất sắc về giáo lý.

Tuy nhiên, từ góc nhìn Tin Lành, chúng ta cần phân biệt rõ giữa việc ghi nhận một đời sống nỗ lực sống đạo (theo cách hiểu của một truyền thống cụ thể) và việc xem đó như một khuôn mẫu giáo lý hay một phương cách đến gần Đức Chúa Trời. Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng: “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Danh đó là Danh Giê-xu Christ. Mọi sự chú ý, tôn vinh, và sự bắt chước phải được tập trung tuyệt đối vào Ngài.

Trọng tâm trong tư tưởng của Thérèse là “Con Đường Nhỏ,” nhấn mạnh đến sự yếu đuối, nhỏ bé của con người và tin cậy vào tình yêu thương của Chúa. Bề ngoài, điều này có vẻ phù hợp với tinh thần khiêm nhường trong Kinh Thánh. Tuy nhiên, sự khác biệt căn bản nằm ở nền tảng thần học.

Giáo lý Tin Lành khẳng định rằng con người được xưng công bình (tức là được Đức Chúa Trời tuyên bố là công chính) chỉ bởi đức tin mà thôi (Sola Fide), và đức tin đó đặt trọn nơi công lao cứu chuộc hoàn toàn và trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá (Rô-ma 3:21-28). Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì chúng ta kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp” (Rô-ma 3:28). Công đức duy nhất có giá trị trước mặt Đức Chúa Trời là công đức của Đấng Christ, được ban cho chúng ta cách nhưng không qua đức tin.

Trong khi “Con Đường Nhỏ” có thể được diễn giải là một cách sống biết ơn sau khi đã được cứu, thì trong thực hành của Công giáo, nó thường bị đan xen với khái niệm “công đức” (merit)—rằng những việc làm nhỏ bé, những hy sinh, đau khổ của cá nhân có thể đáng được Chúa thưởng, góp phần vào ơn cứu rỗi hoặc rút ngắn thời gian trong luyện ngục. Điều này trực tiếp mâu thuẫn với giáo lý then chốt của Kinh Thánh. Ê-sai 64:6 cảnh báo rằng ngay cả những việc công bình nhất của chúng ta cũng chỉ như “giẻ rách ô uế”. Còn Phao-lô khẳng định: “Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9).

Chữ Hy Lạp cho “ân điển” là charis, mang nghĩa ân huệ nhưng không, không thể mua hay đổi chác được. Bất kỳ hệ thống nào đề cao việc “tích lũy công đức” dù là từ những việc nhỏ nhất, đều vô tình làm giảm giá trị của charis—ân điển nhưng không trọn vẹn của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ.

Một khía cạnh khác cần xem xét là việc Thérèse được tôn kính như một vị thánh để cầu bầu. Trong Công giáo, các thánh được xem như những người cầu thay nguyện giúp mạnh mẽ trước ngai Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh dạy rõ về Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người: “Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người” (1 Ti-mô-thê 2:5). Chữ Hy Lạp mesitēs (trung bảo) chỉ về một người đứng giữa để hòa giải. Chúa Giê-xu không phải là một trong nhiều trung bảo; Ngài là Đấng Trung Bảo duy nhất.

Hơn nữa, Chúa Giê-xu Christ, sau khi phục sinh và thăng thiên, đang ngồi bên hữu Đức Chúa Trời và “cũng cầu thay cho chúng ta” (Rô-ma 8:34). Thư Hê-bơ-rơ khẳng định Ngài “có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay cho những kẻ ấy” (Hê-bơ-rơ 7:25). Sự cầu thay của Đấng Christ là đầy đủ, trọn vẹn và có thẩm quyền tối cao. Đặt niềm tin vào sự cầu bầu của một con người (dù đã qua đời) là không cần thiết và có thể làm lu mờ vị trí độc tôn của Chúa Giê-xu trong chức vụ tế lễ thượng phẩm của Ngài.

Từ việc nghiên cứu đối chiếu trên, chúng ta có thể rút ra những bài học thực tiễn và đúng đắn theo Kinh Thánh:

1. Sống Đời Sống Khiêm Nhường Và Phục Vụ Trong Ân Điển: Trong khi từ chối thần học về công đức, chúng ta hoàn toàn có thể đón nhận tinh thần phục vụ trong những việc nhỏ. Chúa Giê-xu dạy: “Ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ; ai muốn làm đầu trong các ngươi, thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người” (Mác 10:43-44). Việc rửa chân cho anh em (Giăng 13:14), cho một chén nước lã (Ma-thi-ơ 10:42), hay săn sóc những nhu cầu nhỏ nhặt nhất của người khác—tất cả đều trở nên có ý nghĩa khi được thực hiện như một sự đáp ứng đầy lòng biết ơn đối với ân điển đã nhận, chứ không phải như một phương tiện để kiếm được ân điển. Đó là hoa trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23), không phải gốc rễ của sự cứu rỗi.

2. Tập Trung Vào Sự Trọn Vẹn Của Sự Cứu Chuộc Trong Đấng Christ: Thay vì tìm kiếm một “con đường nhỏ” của riêng mình, chúng ta được mời gọi bước đi trên “Con Đường” đã được Chúa Giê-xu mở ra một lần đủ cả. Ngài phán: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” (Giăng 14:6). Sự an nghỉ thuộc linh thật sự đến từ việc biết rằng công việc cứu rỗi đã hoàn tất (Giăng 19:30), và chúng ta chỉ cần tin cậy và vâng lời.

3. Cầu Nguyện Trực Tiếp Với Đức Chúa Cha Nhờ Danh Chúa Giê-xu: Chúng ta được đặc ân lớn lao là có thể “vậy, chúng ta hãy lấy sự trông cậy vững vàng đến gần ngai ơn phước, hầu cho được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng” (Hê-bơ-rơ 4:16). Chúng ta không cần qua bất kỳ trung gian nào khác ngoài Chúa Giê-xu. Hãy phát triển mối tương giao trực tiếp, thân mật với Cha thiên thượng qua Ngài.

4. Tìm Kiếm Sự Thánh Khiết Từ Sự Biến Đổi Bên Trong: Sự thánh khiết không phải là một dự án tự rèn luyện để trở nên đáng yêu, mà là kết quả của việc Thánh Linh Đức Chúa Trời tái sinh và biến đổi chúng ta trở nên giống hình ảnh của Đấng Christ (Rô-ma 8:29, 2 Cô-rinh-tô 3:18). Quá trình này (sanctification) được thực hiện bởi quyền năng Ngài, khi chúng ta vâng theo Lời Chúa.

Cuộc đời của Thérèse thành Lisieux có thể gợi lên cho chúng ta hình ảnh về một tấm lòng khao khát yêu mến Chúa. Tuy nhiên, với tư cách là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi phải “thử cho biết” mọi linh để xem điều gì đến từ Đức Chúa Trời (1 Giăng 4:1). Di sản của bà được đặt trong một khung thần học có những điểm khác biệt căn bản với nền tảng Kinh Thánh về sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, về sự trung bảo duy nhất của Đấng Christ, và về sự đầy đủ tối cao của sự chết chuộc tội của Ngài.

Thay vì ngưỡng mộ hay tìm kiếm mẫu mực nơi một con người, chúng ta hãy chăm chú nhìn xem Chúa Giê-xu, “là Đấng làm đầu và cuối cùng của đức tin chúng ta” (Hê-bơ-rơ 12:2). Sự kêu gọi của chúng ta không phải là đi trên một “con đường nhỏ” của những nỗ lực cá nhân tích lũy, mà là bước đi trên Con Đường Lớn của thập tự giá, nơi Chúa Giê-xu đã hoàn thành mọi sự, và trong quyền năng của Ngài, chúng ta sống một đời sống mới vì sự vinh hiển của Cha. Mọi sự vinh quang đều thuộc về Ngài, hôm nay, và đời đời. A-men.