Những Câu Kinh Thánh Về Sự Hiểu Biết
Trong thế giới ngày nay, tri thức và thông tin tràn ngập khắp nơi, nhưng Kinh Thánh chỉ cho chúng ta thấy một chân lý sâu sắc: không phải mọi sự hiểu biết đều có cùng một nguồn gốc và giá trị. Có sự hiểu biết đến từ thế gian, và có sự hiểu biết đến từ Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá những câu Kinh Thánh then chốt về chủ đề "sự hiểu biết", phân tích ý nghĩa thần học, ngữ nguyên từ tiếng Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, đồng thời đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ chính được dùng cho "hiểu biết" là da‘ath (דַּעַת), xuất phát từ động từ yada‘ (יָדַע), mang nghĩa "biết", "nhận biết", và thậm chí là "có mối quan hệ thân mật" (như trong Sáng-thế Ký 4:1 - "A-đam biết Ê-va"). Điều này cho thấy sự hiểu biết theo Kinh Thánh không chỉ là nhận thức trí tuệ, mà còn là một sự nhận biết mang tính cá nhân, kinh nghiệm và liên hệ.
Trong Tân Ước, tiếng Hy Lạp có hai từ quan trọng:
1. Gnōsis (γνῶσις): Chỉ sự hiểu biết, tri thức, thường là kết quả của quá trình quan sát và học hỏi.
2. Epignōsis (ἐπίγνωσις): Là sự hiểu biết đầy đủ, chính xác, thấu suốt, và thường được dùng để chỉ sự nhận biết về Đức Chúa Trời hay chân lý thuộc linh (Ê-phê-sô 1:17).
Sự khác biệt này rất quan trọng. Một người có thể có gnōsis (thông tin) về Đức Chúa Trời, nhưng chỉ khi có epignōsis (sự nhận biết thân mật, đầy đủ) thì mới dẫn đến sự cứu rỗi và biến đổi.
Kinh Thánh khẳng định rõ ràng rằng mọi sự khôn ngoan và hiểu biết chân chính đều bắt nguồn từ Đức Chúa Trời.
"Vì Đức Giê-hô-va ban cho sự khôn ngoan; Từ miệng Ngài ra điều tri thức và thông sáng." (Châm-ngôn 2:6)
Châm-ngôn 1:7 đặt nền tảng: "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy." Ở đây, từ "khởi đầu" trong tiếng Hê-bơ-rơ là re’shith (רֵאשִׁית), không chỉ có nghĩa là "bước đầu tiên" mà còn là "phần chính yếu", "điều ưu việt nhất". Như vậy, sự kính sợ Chúa không chỉ là bước khởi đầu, mà còn là nguyên lý nền tảng, trung tâm và cao trọng nhất của mọi tri thức đích thực.
Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện cho các tín hữu tại thành Ê-phê-sô được ban thần trí của sự khôn sáng và sự mặc thị để "biết Ngài" (Ê-phê-sô 1:17). Động từ "biết" ở đây là eis to eidenai, nhấn mạnh đến mục đích của sự hiểu biết: để nhận biết chính Chúa một cách thân mật.
Kinh Thánh phân biệt rõ giữa sự hiểu biết thuộc linh từ Đức Chúa Trời và sự khôn ngoan thuộc về thế gian.
"Sự khôn ngoan đó chẳng phải từ trên mà xuống đâu; trái lại, nó thuộc về đất, về xác thịt và về ma quỷ." (Gia-cơ 3:15)
Phao-lô cảnh báo: "Hãy giữ chừng, kẻo có kẻ lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, theo sự sơ học của thế gian, mà bắt anh em phục chăng, chớ không theo Đấng Christ." (Cô-lô-se 2:8). Từ "triết học" ở đây (philosophia) chỉ hệ thống tư tưởng của con người tách rời khỏi sự mặc khải của Đức Chúa Trời.
Ngược lại, sự hiểu biết thuộc linh được Đức Thánh Linh ban cho: "Vả, chúng ta chưa nhận lãnh sự sơ học của thế gian, mà là nhận lãnh Đức Thánh Linh đến từ Đức Chúa Trời, hầu cho chúng ta được biết những ơn mà chúng ta nhận lãnh bởi Đức Chúa Trời." (1 Cô-rinh-tô 2:12). Thánh Linh là Đấng dạy dỗ và dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13).
Sự hiểu biết theo Kinh Thánh không phải để tự tôn, khoe khoang hay thống trị, mà để xây dựng, yêu thương và vâng phục.
"Nếu tôi được ơn nói tiên tri, và biết đủ các sự mầu nhiệm, mọi sự hay biết, ... mà không có tình yêu thương, thì tôi chẳng ra gì." (1 Cô-rinh-tô 13:2)
Phao-lô nói về sự hiểu biết có thể "tự phụ" (1 Cô-rinh-tô 8:1). Chữ "tự phụ" trong nguyên văn là phusioō (φυσιόω), nghĩa đen là "thổi phồng lên như cái bong bóng". Sự hiểu biết thật phải khiêm nhường và dẫn đến tình yêu thương. Mục đích tối thượng là để biết Chúa và làm vinh hiển Ngài: "Ấy đó là những sự đã có rồi, đã chép rồi, hầu cho chúng ta nhờ sự nhịn nhục và sự yên ủi của Kinh Thánh dự nên sự trông cậy. ... hầu cho bởi sự nhịn nhục và sự yên ủi của Kinh Thánh dựng nên sự trông cậy." (Rô-ma 15:4). Sự hiểu biết Lời Chúa đem lại sự trông cậy và năng lực.
Ngay từ đầu, Kinh Thánh đã ghi lại cạm bẫy của sự hiểu biết bị tách rời khỏi mối liên hệ vâng phục với Đức Chúa Trời. Trái cây của "cây biết điều thiện và điều ác" (Sáng-thế Ký 2:17) tượng trưng cho việc con người muốn tự mình xác định tiêu chuẩn tốt xấu, thay vì vâng theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời. Đó là sự hiểu biết nổi loạn.
Ê-sai cũng cảnh báo: "Khốn thay cho những kẻ tự cho mình là khôn, tự xưng mình là người hiểu biết!" (Ê-sai 5:21). Trong thời Tân Ước, Phao-lô mô tả những kẻ "hay cãi lẫy về lời nói" và "có bề giữ điều tin, nhưng đã chối bỏ quyền phép của sự tin" (2 Ti-mô-thê 3:5,8). Họ có hình thức của sự hiểu biết nhưng chối bỏ năng quyền biến đổi của nó.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi tích cực theo đuổi sự hiểu biết chân chính. Dưới đây là những bước thực tiễn:
1. Bắt Đầu Với Sự Kính Sợ Chúa và Khiêm Nhường: Mọi sự tìm kiếm tri thức phải được đặt dưới sự kính sợ Chúa. Hãy cầu nguyện như Đa-vít: "Xin Chúa hãy ban cho tôi sự khôn ngoan và hiểu biết." (1 Sử-ký 22:12). Thừa nhận sự giới hạn của mình.
2. Lấy Lời Chúa Làm Nền Tảng: Thi-thiên 119 là một bản tình ca về sự hiểu biết từ Lời Chúa. Câu 104 tuyên bố: "Nhờ giới mạng Chúa tôi được sự thông sáng; Vì vậy tôi ghét mọi đường giả dối." Sự hiểu biết từ Kinh Thánh dẫn đến sự phân biệt đúng sai.
3. Cầu Xin Sự Dạy Dỗ Của Đức Thánh Linh: Trước khi đọc Kinh Thánh, hãy cầu xin Thánh Linh, là Đấng soi sáng và dạy dỗ (Giăng 14:26), mở mắt thuộc linh để hiểu Lời Ngài.
4. Đem Sự Hiểu Biết Vào Sự Vâng Phục: Hiểu biết thật luôn dẫn đến hành động. Chúa Giê-xu phán: "Nếu các ngươi biết những điều nầy, thì có phước, miễn là các ngươi làm theo." (Giăng 13:17). Sự hiểu biết phải được thể hiện qua đời sống vâng lời và yêu thương.
5. Sử Dụng Sự Hiểu Biết Để Xây Dựng Hội Thánh: Ân tứ "lời nói tri thức" (1 Cô-rinh-tô 12:8) được ban cho để gây dựng thân thể Đấng Christ, không phải để tôn vinh cá nhân.
Sự hiểu biết theo Kinh Thánh là một món quà quý giá từ Đức Chúa Trời, bắt nguồn từ sự kính sợ Ngài và được Đức Thánh Linh mặc khải qua Lời Chúa. Nó không phải là sự tích lũy thông tin trừu tượng, mà là sự nhận biết thân mật, kinh nghiệm về chính Đức Chúa Trời và ý muốn Ngài, dẫn đến đời sống vâng phục, yêu thương và được biến đổi.
Lời cầu nguyện của Phao-lô trong Phi-líp 1:9-10 vẫn là kim chỉ nam cho chúng ta ngày nay: "Tôi cầu xin cho sự yêu thương của anh em còn ngày càng chan chứa hơn nữa, trong sự thông biết và sự suy hiểu trọn vẹn, để nghiệm thấy những sự tốt lành hơn." Nguyện xin Chúa ban cho chúng ta không chỉ sự hiểu biết (gnōsis), mà là sự nhận biết đầy đủ và thấu suốt (epignōsis) về Ngài, để mỗi bước chân chúng ta đều làm sáng danh Chúa và gây dựng Hội Thánh của Ngài.