Tại sao trong Cựu Ước, Chúa lại truyền lệnh giết người?

Một trong những đề tài thách thức và dễ gây hiểu lầm nhất trong việc nghiên cứu Kinh Thánh là những phân đoạn trong Cựu Ước ghi lại các mệnh lệnh của Đức Chúa Trời về việc hủy diệt các dân tộc, như người Ca-na-an (Phục-truyền 7:1-2; Giô-suê 6:17, 21). Đối với độc giả hiện đại, những câu chuyện này dường như mâu thuẫn với hình ảnh về một Đức Chúa Trời yêu thương, nhân từ mà Tân Ước giới thiệu. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ tìm hiểu vấn đề này qua lăng kính thần học Kinh Thánh trọn vẹn, xem xét bối cảnh lịch sử, bản chất của giao ước, mục đích thần thượng, và đặc biệt là sự mặc khải tiệm tiến dẫn đến Chúa Giê-xu Christ.

Trước hết, chúng ta phải hiểu rằng Đức Chúa Trời hành động trong một bối cảnh lịch sử cụ thể. Vùng đất Ca-na-an vào khoảng thiên niên kỷ thứ hai trước Chúa không phải là một xứ sở hòa bình, mà là nơi tôn thờ đa thần với những tập tục cực kỳ đồi bại. Kinh Thánh liệt kê rõ các tội lỗi của họ: "vì mọi sự gớm ghiếc của các dân tộc ấy đã làm" (Phục-truyền 20:18). Những "sự gớm ghiếc" này bao gồm:

• Tế thần Molếch bằng con cái: Thi-thiên 106:37-38 cho biết họ "giết con cái trai và con gái mình mà cúng tế các thần tượng... làm cho đất bị ô uế bởi huyết".
• Các nghi thức tôn giáo dâm loạn: Thờ lạy thần Ba-anh và A-sê-ra thường đi kèm với mại dâm trong đền thờ (1 Các Vua 14:24).
• Bùa chú, đồng cốt và tà thuật: Những thực hành bị cấm tuyệt đối với dân Y-sơ-ra-ên (Phục-truyền 18:9-12).

Chúa phán với Áp-ra-ham rằng sự gian ác của dân A-mô-rít "chưa được đầy dẫy" (Sáng-thế Ký 15:16). Điều này cho thấy sự phán xét của Đức Chúa Trời không tùy tiện, mà là sự đoán phát công bình sau một thời gian dài chịu đựng và chờ đợi sự ăn năn (xem Sáng-thế Ký 18:20-33 – sự thương lượng của Áp-ra-ham cho thành Sô-đôm). Hành động của Chúa ở đây, trong bối cảnh đó, là một hình thức "phẫu thuật cắt bỏ" cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của tội ác và sự thờ hình tượng cực đoan có thể tiêu diệt hoàn toàn kế hoạch cứu chuộc nhân loại qua dòng dõi Y-sơ-ra-ên.

Nền tảng thần học then chốt để hiểu vấn đề này nằm ở chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng Tạo Hóa, có quyền tối thượng trên sự sống và sự chết. Tiên tri Ê-sai tuyên bố: "Đức Giê-hô-va vạn quân đã chỉ mình ra thánh khi Ngài làm sự công bình" (Ê-sai 5:16). Từ "thánh khiết" trong tiếng Hê-bơ-rơ (קָדוֹשׁ - qadosh) mang nghĩa "biệt riêng ra, tinh sạch, khác biệt tuyệt đối". Sự thánh khiết của Đức Chúa Trời không chỉ là sự trong sạch đạo đức, mà còn là sự tách biệt hoàn toàn khỏi tội lỗi. Tội lỗi, đặc biệt là sự thờ hình tượng và sự bại hoại luân lý tràn lan, là sự xúc phạm trực tiếp đến bản chất thánh khiết của Ngài.

Trong giao ước tại núi Si-na-i, Đức Chúa Trời phán: "Ta là Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời ngươi, đã rút ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, là nhà nô lệ. Trước mặt ta, ngươi chớ có các thần khác" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:2-3). Dân Y-sơ-ra-ên được Chúa chọn làm "một dân tộc thánh" (Xuất Ê-díp-tô Ký 19:6) để đại diện cho Ngài giữa các dân. Sự tồn tại của các dân tộc thờ hình tượng ngay trong Đất Hứa sẽ là một mối đe dọa hiện hữu và liên tục đối với sự trung thành của Y-sơ-ra-ên và sự toàn vẹn của chương trình cứu rỗi. Do đó, việc tiêu diệt họ cũng là một biện pháp bảo vệ cho chính dân sự Chúa, để họ không học theo những điều gớm ghiếc ấy (Phục-truyền 20:18).

Hãy cùng xem xét kỹ lưỡng một số mệnh lệnh đặc biệt:

1. Trận Chiến Thành Giê-ri-cô (Giô-suê 6): Mệnh lệnh "vậy, phải giết hết thảy vật sống ở trong thành... bằng lưỡi gươm" (câu 21) là một lệnh "cấm tuyệt" (חֵרֶם - herem). Từ herem có nghĩa là "vật/biệt riêng ra, dâng hiến cho sự hủy diệt". Đây không phải là một cuộc chinh phạt để cướp bóc, mà là một của lễ thiêng liêng dâng lên cho Đức Chúa Trời, biểu thị rằng toàn bộ thành và của cải đều thuộc về Ngài. Việc A-can lấy vật "cấm tuyệt" đã dẫn đến thất bại và sự đoán phạt (Giô-suê 7), cho thấy tính nghiêm trọng của việc không vâng lời trong bối cảnh này.

2. Cuộc Chiến với dân A-ma-léc (1 Sa-mu-ên 15): Chúa truyền lệnh cho Sau-lơ: "Hãy đi đánh dân A-ma-léc, và diệt hết thảy vật thuộc về chúng nó. Ngươi chớ thương xót chúng nó, phải giết người nam và nữ, con trẻ và con đương bú, bò và chiên, lạc đà và lừa" (câu 3). A-ma-léc tượng trưng cho kẻ thù không đội trời chung của Đức Chúa Trời, là dân tộc đầu tiên tấn công dân Y-sơ-ra-ên một cách hèn hạ khi họ vừa ra khỏi Ê-díp-tô (Phục-truyền 25:17-19). Hành động của Sau-lơ khi tha cho vua A-ga và lấy những con vật tốt đã bị tiên tri Sa-mu-ên quở trách nặng nề: "Sự vâng lời tốt hơn của tế lễ" (câu 22). Câu chuyện nhấn mạnh nguyên tắc vâng lời tuyệt đối trong vai trò Chúa giao, và sự thất bại của Sau-lơ báo trước sự cần thiết của một Vua toàn hảo – Đấng Mê-si.

Đây là điểm then chốt trong thần học Tin Lành. Kinh Thánh là một câu chuyện cứu chuộc duy nhất được bày tỏ dần dần. Cựu Ước là bóng của Tân Ước (Cô-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 10:1). Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời thiết lập các nguyên tắc về sự thánh khiết, công lý và sự đoán phạt tội lỗi một cách cụ thể và hữu hình trong một dân tộc và một vùng đất. Tuy nhiên, mọi sự đều hướng về Chúa Giê-xu.

Chúa Giê-xu đã hoàn toàn bày tỏ Đức Chúa Trời: "Ai đã thấy ta, tức là đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Trong Chúa Giê-xu, chúng ta thấy Đức Chúa Trời vẫn thánh khiết và ghét tội lỗi, nhưng kế hoạch của Ngài để đối phó với tội lỗi đã thay đổi một cách triệt để. Thay vì ra lệnh tiêu diệt kẻ thù bên ngoài, Chúa Giê-xu dạy: "Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi" (Ma-thi-ơ 5:44). Thay vì thi hành sự phán xét tức thì, Ngài tuyên bố: "Con người đã đến, không phải để đoán xét thế gian, song để thế gian nhờ Con ấy mà được cứu" (Giăng 3:17).

Sự phán xét cuối cùng và kinh khiếp vẫn còn đó (Khải-huyền 20:11-15), nhưng trong thời đại ân điển này, Chúa trì hoãn sự phán xét để ban cơ hội cho mọi người ăn năn (2 Phi-e-rơ 3:9). Cuộc chiến thuộc linh giờ đây không còn là chống lại người ngoại bang, mà là chống lại các thế lực tà linh (Ê-phê-sô 6:12). Và sự phán xét tối hậu đối với tội lỗi đã được thi hành trên chính Con Một của Đức Chúa Trời, Chúa Giê-xu Christ, trên thập tự giá. Ngài đã gánh lấy cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời thay cho những ai tin nhận Ngài (Rô-ma 3:25-26).

Làm thế nào để chúng ta, những Cơ Đốc nhân sống dưới giao ước mới, áp dụng những bài học từ các sự kiện này?

1. Hiểu Biết Sâu Sắc Về Sự Thánh Khiết Của Đức Chúa Trời: Chúng ta không được xem nhẹ tội lỗi. Những câu chuyện trong Cựu Ước nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời cực kỳ nghiêm túc về tội lỗi. Điều này thúc giục chúng ta sống thánh khiết, "vì Đức Chúa Trời chúng ta là đám lửa hay thiêu đốt" (Hê-bơ-rơ 12:29). Chúng ta được kêu gọi "hãy nên thánh, vì ta là thánh" (1 Phi-e-rơ 1:16).

2. Cảnh Giác Với Sự "Thờ Hình Tượng" Hiện Đại: Chúng ta không chiến đấu với người Ca-na-an, nhưng phải quyết liệt "tận diệt" những hình tượng trong đời sống mình: tham lam (là hình tượng), ham muốn xác thịt, kiêu ngạo, đặt bất cứ điều gì lên trên Chúa (Cô-lô-se 3:5).

3. Sự Vâng Lời Trọn Vẹn: Bài học từ Sau-lơ dạy chúng ta về sự nguy hiểm của việc vâng lời nửa vời, của việc giữ lại những điều "tốt" theo ý mình nhưng trái với mệnh lệnh rõ ràng của Chúa.

4. Tin Cậy Vào Sự Khôn Ngoan & Công Bình Của Đức Chúa Trời: Có những điều vượt quá sự hiểu biết hạn chế của con người chúng ta (Ê-sai 55:8-9). Chúng ta được kêu gọi tin cậy rằng Đấng Tạo Hóa toàn tri và hoàn toàn công bình, và sự phán xét của Ngài luôn đúng đắn. Thay vì xét đoán Chúa, chúng ta nên khiếp sợ và tôn kính Ngài.

5. Trân Trọng Ân Điển Trong Chúa Giê-xu: Những câu chuyện này làm nổi bật lên ân điển bao la mà chúng ta đang được hưởng trong Chúa Giê-xu. Chúng ta đáng bị đoán phạt, nhưng Đấng Christ đã chịu thay. Điều này phải thúc đẩy lòng biết ơn sâu xa, đời sống thờ phượng và lòng nhiệt thành rao truyền Tin Lành cứu rỗi cho mọi dân tộc.

Các mệnh lệnh của Đức Chúa Trời trong Cựu Ước không phải là bằng chứng về một "vị thần tàn bạo", mà là sự bày tỏ nghiêm trang về sự thánh khiết tuyệt đối và công lý hoàn hảo của Đấng Tạo Hóa, được thực hiện trong một giai đoạn lịch sử cụ thể của kế hoạch cứu chuộc. Chúng phơi bày sự nghiêm trọng kinh khủng của tội lỗi và sự ô uế của sự thờ hình tượng. Khi được hiểu trong dòng chảy của toàn bộ Kinh Thánh, những phân đoạn khó khăn này thực sự hướng chúng ta đến thập tự giá, nơi cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời chống lại tội lỗi đã được đổ trọn vẹn lên Chúa Giê-xu Christ, Đấng thay thế, để qua Ngài, ân điển và sự tha thứ có thể tuôn đổ cho mọi người tin, thuộc mọi dân tộc. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống với lòng kính sợ thánh khiết, với lòng biết ơn sâu xa vì ân điển, và với sự vâng phục trọn vẹn đối với Đấng Christ, Đấng đã đến không để hủy diệt sự sống, mà để ban sự sống dư dật (Giăng 10:10).