Đức Chúa Trời Trái Nghịch Với Sa-tan – Nếu Đức Chúa Trời Là Đấng Toàn Năng, Tại Sao Ngài Không Giết Sa-tan?
Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi hóc búa nhất mà Cơ Đốc nhân thường đối diện xoay quanh sự hiện diện của sự ác và tác nhân chính của nó: Sa-tan. Nếu Đức Chúa Trời chúng ta thờ phượng thật sự toàn năng (omnipotent), toàn tri (omniscient) và toàn tại (omnipresent), tại sao Ngài lại cho phép kẻ thù nghịch này tồn tại và hoành hành? Tại sao Ngài không đơn giản dùng quyền năng vô hạn của mình để xóa bỏ Sa-tan ngay lập tức, chấm dứt mọi đau khổ và tội lỗi từ gốc rễ? Câu hỏi này chạm đến trọng tâm của sự hiểu biết về bản tính Đức Chúa Trời, ý muốn tối thượng của Ngài, và câu chuyện cứu chuộc vĩ đại được kể trong Kinh Thánh. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát mối quan hệ trái nghịch giữa Đức Chúa Trời và Sa-tan dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, giải nghĩa các phân đoạn then chốt và khám phá mục đích thần thượng đằng sau sự kiện nhìn bằng mắt xác thịt có vẻ như “chậm trễ” này.
Trước hết, cần phải xác lập một nền tảng thần học quan trọng: Kinh Thánh không trình bày một thế lưỡng nguyên (dualism) nơi Đức Chúa Trời và Sa-tan là hai thế lực ngang hàng, thiện và ác tranh đấu vô tận. Sách Ê-sai khẳng định: “Ta là Đức Giê-hô-va, không có Đấng nào khác; chẳng có Đức Chúa Trời nào khác hơn Ta... Ấy chính Ta là Đấng đã dựng nên sự sáng và dựng nên sự tối tăm, làm ra sự bình an và dựng nên sự tai họa; chính Ta là Đức Giê-hô-va, làm ra mọi sự đó.” (Ê-sai 45:5, 7). Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa độc nhất và tối cao.
Sa-tan, trái lại, là một tạo vật. Các phân đoạn như Ê-sai 14:12-15 và Ê-xê-chi-ên 28:12-19 (thường được hiểu là mô tả cả vua loài người lẫn thế lực siêu nhiên đằng sau) cho thấy nguồn gốc của nó. Trong Ê-xê-chi-ên 28:15, Đức Chúa Trời phán về một vật được tạo dựng: “Ngươi là vô tội trong các đường lối mình từ ngày ngươi được dựng nên, cho đến lúc thấy sự gian ác trong ngươi.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho “vật được dựng nên” là בָּרָא (bara’), cùng một từ dùng trong Sáng Thế Ký 1:1 cho công cuộc sáng tạo của Đức Chúa Trời. Sa-tan ban đầu là một thiên sứ trọn vẹn, được ban cho vị trí và quyền lực cao. Tên gọi הֵילֵל (Helel – “Kẻ sáng láng”) trong Ê-sai 14:12, thường được dịch là “Lucifer,” cho thấy vinh quang ban đầu của nó. Tuy nhiên, tội lỗi đã phát sinh trong nó: “Lòng ngươi đã kiêu ngạo vì sự đẹp đẽ của ngươi; ngươi đã làm hư sự khôn ngoan mình bởi sự sáng láng của ngươi.” (Ê-xê-chi-ên 28:17). Sự trái nghịch, do đó, bắt nguồn từ sự phản loạn có ý thức của một tạo vật chống lại Đấng Tạo Hóa của mình, từ chối vị trí thọ tạo để muốn “bằng Đấng Rất Cao” (Ê-sai 14:14).
Vậy, nếu Đức Chúa Trời toàn năng, tại sao Ngài không tiêu diệt Sa-tan ngay khi nó phản loạn? Để trả lời, chúng ta phải hiểu về quyền năng toàn năng (omnipotence) của Đức Chúa Trời. Quyền năng này không có nghĩa Ngài làm mọi việc một cách tùy tiện hay vô lý, nhưng luôn phù hợp với bản tính thánh khiết, yêu thương và công bình của Ngài. Hơn nữa, quyền năng của Đức Chúa Trời bao hàm cả việc Ngài tự giới hạn chính mình trong sự nhịn nhục (longsuffering) để thực hiện một mục đích cao hơn.
Sứ đồ Phi-e-rơ giải thích: “Chúa không chậm trễ về lời hứa của Ngài như mấy người kia tưởng đâu, nhưng Ngài lấy lòng nhịn nhục đối với anh em, không muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn.” (II Phi-e-rơ 3:9). Nguyên tắc này không chỉ áp dụng cho loài người mà còn cho thấy tính cách của Đức Chúa Trời trong mọi sự. Sự “khoan dung” của Ngài đối với Sa-tan là một phần của kế hoạch tối thượng, cho phép lịch sử diễn ra để bày tỏ trọn vẹn bản tính của tội lỗi, sự công bình của sự phán xét, và chiều sâu vô hạn của ân điển cứu chuộc.
Trong sách Gióp, chúng ta thấy một minh họa sống động. Sa-tan (hay הַשָּׂטָן – ha satan, có nghĩa là “kẻ kiện cáo,” “kẻ thù nghịch”) được phép đến trước mặt Đức Chúa Trời và thử lòng Gióp (Gióp 1:6-12; 2:1-7). Điều quan trọng cần lưu ý: quyền hạn của Sa-tan bị giới hạn bởi sự cho phép của Đức Chúa Trời. Nó không thể làm gì vượt quá phạm vi Đức Chúa Trời cho phép. Cuộc đối thoại này cho thấy Đức Chúa Trời hoàn toàn tể trị, và Ngài cho phép sự thử thách xảy ra để làm sáng tỏ chân lý và củng cố đức tin của Gióp—một đức tin cuối cùng tuyên bố: “Tôi biết rằng Đấng Cứu Chuộc tôi vẫn sống... dầu sau khi da tôi—là xác nầy—đã bị tan nát, thì ngoài thịt tôi tôi sẽ được thấy Đức Chúa Trời.” (Gióp 19:25-26).
Kinh Thánh không mô tả một cuộc chiến bế tắc, mà là một chiến dịch có khởi đầu, diễn biến và kết thúc rõ ràng, với kết cục đã được định trước. Ngay từ sau sự sa ngã của loài người, Đức Chúa Trời đã tuyên bố lời tiên tri đầu tiên về Đấng Cứu Thế: “Ta sẽ làm cho mầy cùng người nữ, dòng dõi mầy cùng dòng dõi người nữ nghịch thù nhau. Người sẽ giày đạp đầu mầy, còn mầy sẽ cắn gót chân người.” (Sáng Thế Ký 3:15). “Dòng dõi người nữ” ám chỉ Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ giày đạp đầu (tượng trưng cho quyền lực và sự hủy diệt) của con rắn (Sa-tan).
Chúa Giê-xu đã khẳng định điều này khi Ngài phán: “Hiện nay đang có sự phán xét thế gian nầy; hiện nay vua chúa của thế gian nầy sẽ bị xua đuổi ra ngoài. Còn Ta, khi Ta được treo lên khỏi đất, sẽ kéo mọi người đến cùng Ta.” (Giăng 12:31-32). Từ Hy Lạp cho “vua chúa” là ἄρχων (archōn), chỉ về thế lực cai trị. Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu đã giải quyết tận gốc vấn đề tội lỗi—thứ vũ khí mạnh nhất của Sa-tan. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Ngài [Đức Chúa Trời] đã truất bỏ các quyền cai trị cùng các thế lực, dùng thập tự giá chiến thắng chúng nó, và nộp ra tỏ tường cho thiên hạ xem.” (Cô-lô-se 2:15). Thập tự giá là nơi sự khôn ngoan và quyền năng của Đức Chúa Trời được bày tỏ cách nghịch lý: sự yếu đuối (chịu chết) lại chính là sức mạnh để phá hủy mọi công trình của ma quỷ.
Do đó, Sa-tan đã là một kẻ thù bị đánh bại. Sách Khải Huyền tiết lộ số phận cuối cùng của nó: “Nó [con rồng, tức ma quỷ] bị quăng xuống, tức là con rắn đời xưa, gọi là ma quỷ, Sa-tan, dỗ dành cả thiên hạ; nó đã bị quăng xuống đất, các sứ nó cũng bị quăng xuống với nó... Rồi ma quỷ, là đứa đã dỗ dành chúng, bị quăng xuống hồ lửa và diêm, là nơi con thú và tiên tri giả cũng ở. Chúng nó sẽ phải chịu khổ cả ngày lẫn đêm cho đến đời đời.” (Khải Huyền 12:9; 20:10).
Nếu chiến thắng đã đảm bảo, tại sao Đức Chúa Trời chưa thực thi phán quyết cuối cùng? Kinh Thánh cho chúng ta thấy nhiều mục đích thần thượng trong sự “khoan dung” này:
1. Để Bày Tỏ Trọn Vẹn Bản Chất Của Tội Lỗi Và Sự Cứu Chuộc: Thời gian cho phép sự ác hoạt động là để chứng minh một cách rõ ràng và không thể chối cãi rằng sự phản loạn chống lại Đức Chúa Trời chỉ dẫn đến hủy diệt, đau khổ và sự vô nghĩa. Đồng thời, nó làm nổi bật sự tương phản hoàn toàn với tình yêu thương, ân điển và sự cứu chuộc trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ. Như Phao-lô viết: “Nhưng nơi nào tội lỗi đã thêm lên, thì ân điển lại càng dư dật hơn nữa.” (Rô-ma 5:20).
2. Để Thành Tựu Kế Hoạch Cứu Rỗi Cho Muôn Dân: Thời gian là để Hội Thánh được hình thành và nhiều người được cứu. Sự nhịn nhục của Đức Chúa Trời là cơ hội cho sự ăn năn (II Phi-e-rơ 3:9). Mỗi linh hồn được cứu là một chiến thắng trong cuộc chiến, một viên ngọc quý trong vương miện của Đấng Cứu Thế.
3. Để Rèn Luyện Và Làm Vinh Hiển Dân Sự Của Đức Chúa Trời: Sự hiện diện của kẻ thù nghịch tạo ra một “trường đào tạo” cho đức tin. Như vàng được tinh luyện trong lửa, đức tin của chúng ta được thử nghiệm và trở nên quý giá hơn (I Phi-e-rơ 1:7). Sự yếu đuối của chúng ta trở thành cơ hội để quyền năng của Đấng Christ bao phủ (II Cô-rinh-tô 12:9).
4. Để Biểu Lộ Mọi Khía Cạnh Trong Bản Tính Của Đức Chúa Trời: Trong câu chuyện này, chúng ta không chỉ thấy sự thánh khiết và công bình của Đức Chúa Trời (trong sự phán xét cuối cùng), mà còn thấy sự nhân từ, nhịn nhục, yêu thương, ân điển và lòng thương xót vô hạn của Ngài—những đặc tính có lẽ không được bày tỏ đầy đủ nếu không có sự hiện diện của tội lỗi và sự cứu chuộc khỏi nó.
Hiểu được chân lý này không chỉ để thỏa mãn trí óc, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và chiến đấu.
1. Sống Trong Chiến Thắng Đã Được Đảm Bảo: Chúng ta không chiến đấu để giành chiến thắng, mà chiến đấu từ chiến thắng của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Điều này mang lại sự bình an và lòng can đảm. “Đấng ở trong các con là lớn hơn kẻ ở trong thế gian.” (I Giăng 4:4).
2. Mặc Lấy Khí Giới Thuộc Linh: Vì chúng ta đang trong một trận chiến có thực (Ê-phê-sô 6:12), chúng ta phải sử dụng vũ khí thuộc linh Chúa ban: Lời Đức Chúa Trời (gươm của Thánh Linh), đức tin, sự cầu nguyện, sự công bình, và sự sẵn sàng của Tin Lành (Ê-phê-sô 6:13-18).
3. Tỉnh Thức Và Khiêm Nhường: Sa-tan như sư tử rống, tìm kiếm người để cắn nuốt (I Phi-e-rơ 5:8). Chúng ta phải tỉnh thức, nhưng cũng phải khiêm nhường nhận biết sức riêng mình dễ vấp ngã, luôn nương dựa vào Chúa. “Hãy vâng phục Đức Chúa Trời; hãy chống trả ma quỷ, thì nó sẽ lánh xa anh em.” (Gia-cơ 4:7).
4. Tập Trung Vào Sứ Mệnh: Thay vì quá ám ảnh về Sa-tan, chúng ta được kêu gọi tập trung vào Chúa Giê-xu và đại mạng lệnh của Ngài: rao truyền Tin Lành, làm môn đồ cho muôn dân (Ma-thi-ơ 28:19-20). Mỗi linh hồn được đem về cho Chúa là một đòn đánh vào vương quốc của sự tối tăm.
Câu hỏi “Tại sao Đức Chúa Trời không giết Sa-tan?” thực chất là câu hỏi về cái nhìn của chúng ta về lịch sử. Từ góc nhìn hạn hẹp của con người, sự hiện diện của sự ác dường như là một sự thất bại hay thờ ơ của Đức Chúa Trời. Nhưng từ viễn cảnh toàn tri và tối thượng của Đấng Tạo Hóa, đó là một phần của một câu chuyện vĩ đại hơn—một câu chuyện về sự phản loạn, sự phán xét, và trên hết, về sự cứu chuộc kỳ diệu qua huyết của Chiên Con.
Đức Chúa Trời toàn năng, trong sự khôn ngoan không thể dò của Ngài, đã chọn không tiêu diệt Sa-tan ngay lập tức, nhưng để cho cuộc nổi loạn của nó diễn ra trong một phạm vi bị kiểm soát, và cuối cùng dùng chính sự ác để hoàn thành mục đích thiện lành tối thượng của Ngài: đem nhiều con cái vào sự vinh hiển (Hê-bơ-rơ 2:10) và biểu lộ mọi sự phong phú của ân điển Ngài. Ngày phán xét cuối cùng chắc chắn sẽ đến. Trong lúc chờ đợi, chúng ta—những người đã được giải cứu khỏi quyền lực của sự tối tăm—được kêu gọi sống như những con cái của sự sáng, rao báo về sự nhịn nhục và nhân từ của Đức Chúa Trời, và chiến đấu với lòng tin chắc rằng Đấng ở cùng chúng ta lớn hơn kẻ ở trong thế gian.
“Đức Chúa Trời bình an sẽ kíp đạp Sa-tan dưới chân anh em. Nguyền xin ân điển của Đức Chúa Jêsus chúng ta ở với anh em!” (Rô-ma 16:20).