Lễ Thánh Stêphanô: Người Chứng Thứ Nhất và Lời Tiên Tri Bằng Máu
Trong lịch sử Hội Thánh ban đầu, có một sự kiện vừa bi thảm vừa vinh hiển, đánh dấu bước ngoặt từ sự rao giảng cho người Do Thái đến việc lan tỏa Tin Lành cho dân Ngoại. Đó là sự tử đạo của Stêphanô. Trong khi nhiều truyền thống nhấn mạnh đến "lễ" kỷ niệm, là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần quay trở về với Kinh Thánh để khám phá sâu sắc chân dung, lời chứng và di sản thuộc linh của vị chứng đạo tiên phong này. Câu chuyện của Stêphanô không chỉ ghi lại cái chết của một Cơ Đốc nhân, mà còn là một bài giảng đầy quyền năng và một khải tượng mở ra chương mới cho công cuộc Đại Mạng Lệnh.
Stêphanô Là Ai? Bối Cảnh và Chức Vụ Đặc Biệt
Stêphanô được giới thiệu trong Công vụ các Sứ đồ 6:5 như một trong bảy người "đầy dẫy Đức Thánh Linh và trí khôn" được các sứ đồ lựa chọn để phục vụ bàn tiệc, giải quyết sự bất bình trong Hội Thánh non trẻ. Danh sách bảy người này có tên Hy Lạp, cho thấy Stêphanô có lẽ thuộc nhóm tín đồ Hê-lê-nít (người Do Thái nói tiếng Hy Lạp). Điều đáng chú ý là ông được mô tả đầu tiên và với những đặc điểm nổi bật: "đầy đức tin và Đức Thánh Linh" (Công vụ 6:5). Danh từ "Stêphanô" (Στέφανος, Stephanos) trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là "vòng hoa" hoặc "mão triều thiên", một cái tên tiên tri về phần thưởng ông sẽ nhận được.
Chức vụ của ông được gọi là "chấp sự" (diakonos, διάκονος) - người phục vụ. Tuy nhiên, Stêphanô không chỉ dừng lại ở việc phân phát lương thực. Công vụ 6:8 cho thấy ông "đầy ơn và quyền, làm dấu kỳ phép lạ lớn trong dân." Ông là một nhà truyền giáo, một nhà tranh luận đầy quyền năng, được trang bị bằng Lời Chúa và Thánh Linh. Điều này dẫn đến sự đối đầu với những người Do Thái không tin, đặc biệt là từ hội đường của những người được gọi là "tự do" (Công vụ 6:9).
Bài Giảng Vĩ Đại Trước Công Nghị: Tóm Lược Lịch Sử Cứu Rỗi
Khi không thể đối đáp lại sự khôn ngoan và Thánh Linh mà ông nói (Công vụ 6:10), những kẻ chống đối đã xúi giục người ta bắt Stêphanô và đưa ông đến trước công nghị (Sanhedrin). Đây là nơi Stêphanô đã trình bày một trong những bài giảng dài nhất và thần học nhất trong sách Công vụ (chiếm trọn chương 7). Bài giảng này không phải là một lời bào chữa cho bản thân, mà là một sự cáo trách mạnh mẽ, trình bày lịch sử Y-sơ-ra-ên dưới ánh sáng của Chúa Giê-xu Christ.
Ông bắt đầu từ Áp-ra-ham, người được kêu gọi ra khỏi quê hương, và nhấn mạnh đến tính chất di động của sự hiện diện Đức Chúa Trời, không bị gói gọn trong một vùng đất hay một đền thờ bằng đá. Ông nhắc đến Giô-sép, Môi-se, và chỉ ra một mô thức lặp đi lặp lại: Tổ phụ Y-sơ-ra-ên luôn từ chối và phản bội những người được Đức Chúa Trời sai đến (Công vụ 7:9, 27, 35, 39). Đỉnh điểm của bài giảng, Stêphanô kết tội hội đồng công luận: "Hỡi những người cứng cổ, lòng và tai chẳng cắt bì kia, các ngươi luôn luôn chống cự với Đức Thánh Linh; tổ phụ các ngươi thế nào, thì các ngươi cũng thế ấy. Có đấng tiên tri nào mà tổ phụ các ngươi chẳng bắt bớ? Họ đã giết những người nói tiên tri về sự đến của Đấng Công Bình, và hiện nay chính các ngươi đã nên kẻ phản Ngài lại, là kẻ giết Ngài nữa." (Công vụ 7:51-52).
Ông dùng từ Hy Lạp "dyspnōos" (δύσπνοος) trong câu 54, nghĩa là "thở hổn hển vì giận dữ", để miêu tả phản ứng của họ. Stêphanô không chỉ bảo vệ đức tin, ông đang vạch trần tấm lòng cứng cỏi và lịch sử phản nghịch của dân tộc, đặt sự chối bỏ Chúa Giê-xu vào cùng một mạch với sự phản bội của các thế hệ trước.
Khải Tượng Thiên Đàng và Sự Chết Vinh Hiển
Khi sự giận dữ lên đến đỉnh điểm, Stêphanô được ban cho một khải tượng tuyệt vời: "Kìa, ta thấy các từng trời mở ra, và Con người đứng bên hữu Đức Chúa Trời." (Công vụ 7:56). Cụm từ "Con người" (ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, ho huios tou anthrōpou) là danh hiệu Chúa Giê-xu thường dùng trong sách Phúc Âm, liên hệ trực tiếp đến Đa-ni-ên 7:13. Điều đáng chú ý là Chúa Giê-xu đứng, chứ không phải ngồi. Điều này có thể biểu thị sự tiếp đón long trọng một vị tử đạo, hoặc sự biện hộ (đứng làm chứng) cho Stêphanô trước mặt Đức Chúa Cha.
Khải tượng này là bằng chứng tối hậu cho lời tuyên bố của Stêphanô. Ông không chết trong thất vọng, mà chết trong sự đắc thắng, thấy được vinh quang của Đấng Christ. Họ liền "kêu lớn tiếng lên, bịt tai lại, và hết thảy chạy ào vào người" (Công vụ 7:57). Hành động ném đá diễn ra bên ngoài thành, và tại đó, Stêphanô đã cầu nguyện hai lời cầu nguyện phản chiếu chính Chúa Giê-xu trên thập tự giá:
1. "Lạy Chúa Giê-xu, xin tiếp lấy linh hồn tôi!" (Công vụ 7:59) – tương ứng với "Lạy Cha, tôi giao linh hồn tôi trong tay Cha" (Lu-ca 23:46).
2. "Lạy Chúa, xin đừng đổ tội nầy cho họ!" (Công vụ 7:60) – tương ứng với "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34).
Sự tương đồng này không ngẫu nhiên. Thánh Linh đã khiến Stêphanô nên giống Chúa mình ngay cả trong giờ phút tử đạo. Ông "ngủ" – cách Kinh Thánh diễn tả sự chết của con cái Chúa – trong sự bình an.
Hệ Quả Vĩ Đại: Sa-lơ Và Sự Bắt Bớ Lan Rộng
Một chi tiết quan trọng được ghi lại: "Các người làm chứng lấy áo xống mình để dưới chơn một người trẻ tuổi tên là Sau-lơ... Sau-lơ ưng thuận về sự giết Ê-tiên vậy." (Công vụ 7:58, 8:1). Người thanh niên tên Sau-lơ (Sa-lơ) này chính là Phao-lô sau này. Có thể nói, hạt giống đức tin đã được gieo vào lòng Sa-lơ ngay tại hiện trường vụ ném đá. Lời cầu nguyện tha thứ của Stêphanô có lẽ đã ám ảnh và chuẩn bị tấm lòng cho sự gặp gỡ với Chúa Giê-xu trên đường đến Đa-mách sau này. Sự tử đạo của Stêphanô cũng trực tiếp dẫn đến một cuộc bắt bớ lớn trên Hội Thánh tại Giê-ru-sa-lem, khiến các tín đồ phải chạy tan lạc khắp các miền Giu-đê và Sa-ma-ri, và từ đó, Tin Lành bắt đầu lan ra khỏi Giê-ru-sa-lem (Công vụ 8:1,4). Máu của các chứng nhân thật sự là hạt giống của Hội Thánh.
Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Cuộc đời và cái chết của Stêphanô để lại những bài học sâu sắc không chỉ cho các nhà lãnh đạo, mà cho mọi tín đồ:
1. Sự Đầy Dẫy Thánh Linh Trong Mọi Chức Vụ: Stêphanô được chọn cho công việc "thực tế" là phục vụ bàn, nhưng ông được trang bị bằng Thánh Linh và quyền năng siêu nhiên. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng không có chức vụ nào là nhỏ hay "thế tục" trong Vương Quốc Đức Chúa Trời. Dù chúng ta làm bất cứ điều gì, hãy làm cách "đầy dẫy Đức Thánh Linh" (Ê-phê-sô 5:18), vì sự phục vụ thật bắt nguồn từ mối tương giao với Ngài.
2. Sự Dạn Dĩ Dựa Trên Sự Hiểu Biết Kinh Thánh: Bài giảng của Stêphanô cho thấy một sự am hiểu sâu sắc về Cựu Ước. Ông không chỉ thuộc lòng các câu chuyện, mà hiểu được mạch lịch sử cứu rỗi và áp dụng nó để quy tội. Chúng ta cần học Lời Chúa không phải chỉ để tích lũy kiến thức, mà để có sự khôn ngoan thuộc linh, biện giải và chỉ ra Chúa Giê-xu trong mọi phần của Kinh Thánh.
3. Tầm Nhìn Thiên Đàng Trong Nghịch Cảnh: Khi bị bao vây bởi sự thù ghét và bạo lực, mắt của Stêphanô không đặt vào những viên đá hay những kẻ thù, mà nhìn thấy Chúa Giê-xu đang đứng vinh hiển. Điều này cho chúng ta bài học về việc giữ tầm nhìn đúng đắn. Trong mọi hoàn cảnh khó khăn, thử thách, hay thậm chí bách hại, chúng ta cần cầu xin Chúa ban cho khải tượng về sự hiện diện và vinh quang của Ngài. Sự bình an siêu nhiên đến từ việc nhìn thấy Đấng không thấy được (Hê-bơ-rơ 11:27).
4. Tinh Thần Tha Thứ Và Cầu Thay: Lời cầu nguyện cuối cùng của Stêphanô là cho những kẻ giết mình. Đây là dấu hiệu rõ ràng của một tấm lòng được Chúa Christ biến đổi. Trong cuộc sống, khi bị xúc phạm, hiểu lầm, hay đối xử bất công, bài học từ Stêphanô thách thức chúng ta không nuôi dưỡng sự oán giận, mà học cầu thay và phước lành cho những người đó (Rô-ma 12:14). Chính tinh thần này có sức mạnh biến đổi, như nó đã chạm đến Sau-lơ.
5. Di Sản Từ Cái Chết: Stêphanô chết, nhưng lời chứng và tinh thần của ông không chết. Nó đã ảnh hưởng sâu sắc đến Sau-lơ và thúc đẩy sự lan rộng của Tin Lành. Chúng ta cần sống với tầm nhìn về di sản. Sự trung tín của chúng ta trong những điều nhỏ, lời nói yêu thương, hành động tha thứ, hay lòng dạn dĩ làm chứng, có thể tạo ra những làn sóng ảnh hưởnh mà chúng ta không bao giờ ngờ tới trên đời này và cả cõi đời đời.
Kết Luận
Lễ Thánh Stêphanô, xét theo khía cạnh Kinh Thánh, không phải là một ngày lễ nghi thức, mà là một cơ hội để Hội Thánh suy ngẫm sâu sắc về giá của môn đồ tính và quyền năng của một đời sống được đổ đầy Thánh Linh. Stêphanô không phải là một siêu nhân, mà là một tín đồ như chúng ta, nhưng ông đã để cho Đức Thánh Linh chiếm hữu và sử dụng trọn vẹn. Ông là người phục vụ đầu tiên trở thành chứng nhân, và là chứng nhân đầu tiên trở thành tử đạo. "Mão triều thiên" (Stêphanos) của ông không phải vòng nguyệt quế tàn héo của thế gian, mà là "mão triều thiên của sự công bình" mà Chúa, là quan án công bình, sẽ ban cho trong ngày đó (2 Ti-mô-thê 4:8).
Ước gì câu chuyện của Stêphanô thôi thúc mỗi chúng ta sống một đời sống đầy dẫy đức tin và Đức Thánh Linh, dạn dĩ rao truyền cả ý chỉ Đức Chúa Trời, giữ vững tầm nhìn thiên đàng giữa nghịch cảnh, và luôn có một tấm lòng tha thứ, để qua chúng ta, Tin Lành cứu rỗi tiếp tục được lan tỏa cách quyền năng.