Làm Sao Để Không Bị Sóng Đánh Trôi Dạt (Ê-phê-sô 4:14)
Trong hành trình thuộc linh, một trong những mối nguy hiểm lớn nhất mà Cơ Đốc nhân phải đối mặt không phải là những thử thách bên ngoài, mà chính là sự bất ổn, dao động và dễ bị cuốn theo mọi làn sóng giáo lý bên trong. Sứ đồ Phao-lô, trong thư gửi cho Hội Thánh Ê-phê-sô, đã đưa ra một hình ảnh sống động về tình trạng này và chỉ ra con đường dẫn đến sự vững vàng. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu Ê-phê-sô 4:14, khám phá ý nghĩa nguyên thủy, bối cảnh thần học và đưa ra những ứng dụng thiết thực để mỗi tín hữu có thể “không bị sóng đánh trôi dạt” trong đức tin của mình.
Để hiểu trọn vẹn câu 14, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của cả chương 4. Phao-lô bắt đầu bằng lời kêu gọi về sự hiệp một của Thân Thể Đấng Christ (c.1-6). Từ đó, ông giải thích rằng Đấng Christ, khi thăng thiên, đã ban các ân tứ (χαρίσματα – *charismata*) cho con người, cụ thể là các chức vụ “sứ đồ, tiên tri, nhà truyền giáo, mục sư và giáo sư” (c.11-12). Mục đích tối thượng của các ân tứ này không phải cho sự vinh hiển cá nhân, mà là để “trang bị các thánh đồ cho công việc chức vụ, gây dựng thân thể Đấng Christ” (c.12).
Phao-lô nối tiếp bằng một mục tiêu kép về thời gian: “Cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân, được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ” (c.13). Đây là đích đến – sự trưởng thành thuộc linh tập thể và cá nhân, đạt đến sự hiệp nhất dựa trên chân lý và mối tương ghiệp với chính Chúa Giê-xu. Chính trong bối cảnh hướng đến sự trưởng thành này, câu 14 mô tả tình trạng mà chúng ta phải vượt qua:
“Hầu cho chúng ta không như trẻ con nữa, bị người ta lừa đảo, bị mưu chước dỗ dành làm cho lầm lạc, mà bị sóng đánh trôi dạt theo chiều gió của đạo lý.” (Ê-phê-sô 4:14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Hãy mổ xẻ câu Kinh Thánh này qua ngôn ngữ nguyên thủy và các hình ảnh được dùng:
1. “Không như trẻ con” (νήπιοι – *nēpioi*): Từ Hy Lạp nēpioi không chỉ về tuổi tác thể chất mà chỉ tình trạng thuộc linh non nớt, thiếu kinh nghiệm, dễ bị tổn thương và thiếu sự phân biệt. Trong Tân Ước, từ này thường được đối lập với “người trưởng thành” (τέλειοι – *teleioi*) (1 Cô-rinh-tô 14:20, Hê-bơ-rơ 5:13). Một Cơ Đốc nhân “trẻ con” là người chỉ uống được sữa (lẽ sơ học), chứ không ăn được đồ ăn đặc (lẽ cao sâu hơn).
2. “Bị sóng đánh trôi dạt” (κλυδωνιζόμενοι – *klydōnizomenoi*): Đây là một từ rất mạnh mẽ và sống động. Gốc của nó (κλύδων – *klydōn*) có nghĩa là “sóng lớn”, “ba đào”, “sự hỗn loạn”. Ở dạng bị động, nó mô tả hành động bị các ngọn sóng quăng đi quăng lại, hoàn toàn bất lực và không có khả năng kiểm soát hướng đi. Hình ảnh này không phải về một con thuyền vượt sóng, mà là một mảnh gỗ, một vật thể trôi nổi bị động, hoàn toàn phụ thuộc vào sức mạnh hỗn loạn bên ngoài.
3. “Theo chiều gió của đạo lý” (παντὶ ἀνέμῳ τῆς διδασκαλίας – *panti anemō tēs didaskalias*): “Chiều gió” ở đây ám chỉ mọi hướng gió, mọi trào lưu, mọi học thuyết. Từ “đạo lý” (διδασκαλία – *didaskalia*) có thể chỉ cả giáo lý chân chính lẫn giáo lý sai lầm. Cụm từ này vẽ nên bức tranh về một người không có la bàn, không có bánh lái, bị cuốn theo bất kỳ luồng tư tưởng nào thịnh hành nhất, hấp dẫn nhất hoặc gây hoang mang nhất trong “biển” đạo lý.
4. “Bị người ta lừa đảo, bị mưu chước dỗ dành”: Đây là hậu quả của việc còn non nớt. “Lừa đảo” (κατασοφιζόμενοι – *katasophizomenoi*) có nghĩa là “bị đánh lừa bằng sự khôn ngoan xảo quyệt”. “Mưu chước dỗ dành” (κυβείᾳ – *kybeia*) nguyên nghĩa là “trò chơi súc sắc”, mở rộng ra là “sự lừa gạt, thủ đoạn”. Nó cho thấy những giáo lý sai lạc không phải lúc nào cũng thô thiển; chúng thường tinh vi, được che đậy dưới vẻ ngoài của sự khôn ngoan và chân lý.
Từ phân tích trên, chúng ta thấy nguyên nhân cốt lõi là sự non nớt thuộc linh (trẻ con). Sự non nớt này thể hiện qua:
- Thiếu sự hiểu biết Lời Chúa cách sâu sắc và có hệ thống: Chỉ nghe giảng mà không tự nghiên cứu, kiểm chứng (Công vụ 17:11).
- Thiếu mối tương giao cá nhân vững vàng với Chúa: Đức tin dựa trên cảm xúc hoặc kinh nghiệm của người khác thay vì trên mối liên hệ cá nhân với Đấng Christ.
- Thiếu sự gắn kết trong Thân Thể: Sống đạo cô lập, không chịu sự dạy dỗ, sửa trị và nâng đỡ từ các phần tử trưởng thành khác trong Hội Thánh.
- Không phát triển khả năng phân biệt: Không rèn luyện giác quan thuộc linh để phân biệt điều lành và dữ (Hê-bơ-rơ 5:14).
Phao-lô không chỉ vạch ra vấn đề; ngay trong ngữ cảnh, ông đã đưa ra giải pháp. Chìa khóa nằm ở các câu trước (c.11-13) và câu sau (c.15).
1. Đón Nhận và Vâng Phục Các Ân Tứ Chức Vụ (c.11-12): Đức Chúa Trời đã ban cho Hội Thánh các mục sư, giáo sư… để trang bị và gây dựng. Một trong những cách thực tế nhất để trưởng thành là vâng phục và tích cực học hỏi dưới sự dạy dỗ chân chính. Điều này đòi hỏi thái độ khiêm nhường, nhận biết mình cần được dạy dỗ, và gắn bó với một Hội Thánh coi trọng việc rao giảng Lời Chúa cách trung thực.
2. Tăng Trưởng Hướng Về Sự Hiệp Nhất Trong Chân Lý và Đức Tin (c.13): Sự trưởng thành không phải là cá nhân chủ nghĩa. Nó dẫn đến sự hiệp một “trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời”. Điều này nhấn mạnh việc chúng ta phải nỗ lực tìm kiếm và đồng lòng trong các lẽ thật nền tảng của đức tin (như đã được tóm tắt trong Bài Tín Điều Các Sứ Đồ), đồng thời cùng nhau lớn lên trong sự hiểu biết về chính Chúa Giê-xu.
3. “Mà muốn nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương” (c.15 – nguyên tắc then chốt): Câu 15 đưa ra phương thức của sự trưởng thành: “Nhưng muốn nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương, để trong mọi việc chúng ta đều được thêm lên trong Đấng làm đầu, tức là Đấng Christ.” - “Lẽ chân thật” (ἀληθεύοντες – *alētheuontes*): Không chỉ là “nói sự thật”, mà là “sống trong sự thật”, “thực hành chân lý”. Nó bao hàm cả việc yêu mến, nghiên cứu, vâng lời và bảo vệ chân lý của Phúc Âm. - “Trong tình yêu thương” (ἐν ἀγάπῃ – *en agapē*): Mọi sự phải được thực hiện với động cơ yêu thương – yêu Chúa và yêu người. Chân lý không bao giờ được dùng như cây gậy để đánh đập, nhưng như ngọn đèn để dẫn đường trong tình yêu thương. - Mục tiêu: “Được thêm lên trong Đấng làm đầu, tức là Đấng Christ”. Sự trưởng thành thực sự là trở nên giống Chúa Giê-xu hơn mỗi ngày. Ngài là điểm quy chiếu, là thước đo, là đích đến.
1. Xây Dựng Thói Quen Nghiên Cứu Kinh Thánh Cá Nhân và Có Phương Pháp: Đừng chỉ đọc thoáng qua. Hãy dùng các phương pháp như quan sát – giải nghĩa – áp dụng. Đặt câu hỏi: Đoạn này dạy gì về Đức Chúa Trời? Về tội lỗi? Về sự cứu rỗi? Tôi cần vâng lời điều gì? Tham gia các nhóm nhỏ nghiên cứu Kinh Thánh nghiêm túc.
2. Cầu Nguyện với Thái Độ Tìm Kiếm Chân Lý: Cầu xin Chúa Thánh Linh, là Đấng dẫn dắt vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13), mở mắt thuộc linh cho bạn. Cầu nguyện trước, trong và sau khi đọc Lời Chúa.
3. Gắn Bó Với Một Hội Thánh Chân Chính: Hãy đặt mình dưới sự dạy dỗ trung tín của người lãnh đạo và trong mối thông công với các anh chị em trưởng thành. Sự vâng phục và trách nhiệm trong Thân Thể là một hàng rào bảo vệ hữu hiệu.
4. Rèn Luyện Tư Duy Phê Phán Thuộc Linh (Không Phải Hoài Nghi): Khi nghe bất kỳ một giáo lý mới nào, hãy hỏi: Điều này có phù hợp với toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh không? Có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và thập tự giá không? Có đưa đến sự thánh khiết và tình yêu thương không? (1 Giăng 4:1-3).
5. Chú Trọng Đến Sự Vâng Lời Thực Tế: Kiến thức mà không đi đôi với sự vâng lời chỉ làm chúng ta tự cao (1 Cô-rinh-tô 8:1). Sự trưởng thành được chứng minh qua việc ứng xử, lời nói, và các quyết định hằng ngày phản ánh tính cách của Đấng Christ.
Lời cảnh báo về việc “bị sóng đánh trôi dạt” trong Ê-phê-sô 4:14 không phải là một lời tiên tri bi quan, mà là một lời kêu gọi thức tỉnh đầy yêu thương. Nó vạch trần sự nguy hiểm của một đời sống thuộc linh ì trệ, thụ động và non nớt. Tin Lành của Chúa Giê-xu Christ kêu gọi chúng ta đến với sự cứu rỗi bằng đức tin đơn sơ như trẻ thơ, nhưng Ngài không muốn chúng ta ở mãi trong tình trạng đó. Ngài khao khát chúng ta lớn lên, trở nên vững vàng, có khả năng đứng vững, phân biệt và gây dựng người khác.
Con đường thoát khỏi tình trạng “trôi dạt” là con đường chủ động gắn bó với Lời Chúa (chân lý), với Thân Thể Đấng Christ (Hội Thánh), và trên hết là với chính Chúa Giê-xu (Đầu của Hội Thánh). Khi chúng ta “muốn nói ra lẽ chân thật trong tình yêu thương”, chúng ta không còn là những mảnh gỗ bất lực nữa, mà trở nên những chiếc tàu có bánh lái vững chắc là Lời Chúa, có buồm căng đầy nhờ Chúa Thánh Linh, và có la bàn luôn chỉ về Đấng Christ, dám vượt qua mọi ba đào để tiến về bến bờ vinh hiển của Nước Đức Chúa Trời.